Một sáng thu Hà Nội, Quảng trường Ba Đình trang nghiêm trong buổi tổng duyệt kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Giữa khán đài, ánh mắt của Thượng sĩ Đinh Gia Lực, người lính từng vào sinh ra tử tại chiến trường Quảng Trị năm 1972, dõi theo từng đội hình duyệt binh, từng khí tài tiến qua lễ đài.

Cựu pháo thủ Đinh Gia Lực tại Quảng trường Ba Đình vào buổi tổng duyệt cho lễ diễu binh, diễu hành mừng 80 năm độc lập (Ảnh: Lâm Phương)

Khi khẩu pháo M-46 cỡ nòng 130mm xuất hiện, ông bỗng ngồi thẳng lưng, mắt sáng lên, vui mừng như một đứa trẻ. Khẩu pháo ấy, một phần của cuộc đời ông, gắn liền với những tháng năm chiến đấu quyết liệt dưới mưa bom lửa đạn, trong vùng đất Quảng Trị khốc liệt.

Sinh viên Trường Đại học Nông nghiệp 1 năm ấy, chàng trai trẻ Đinh Gia Lực đã gác lại giảng đường, cùng khoảng 20 sinh viên, trí thức Hà Nội lên đường nhập ngũ, bổ sung cho Trung đoàn 368. Họ trở thành những pháo thủ tinh nhuệ, làm chủ khẩu M-46 nặng 8 tấn, với đầu đạn 45kg, từng là nỗi khiếp sợ của đối phương.

“Chúng tôi từng có những trận thắng giòn giã, hạ gần hết mục tiêu chỉ với nửa cơ số đạn. Nhưng cũng có những mất mát đau thương. Trong một cuộc phản công, khi trận địa bị lộ, nhiều cán bộ, chiến sĩ của ba trong bốn khẩu đội pháo đã hy sinh ngay bên khẩu M-46. Tôi cũng có những đồng đội mãi mãi nằm lại dưới dòng sông Thạch Hãn”, ông nghẹn ngào chia sẻ, mắt không rời đoàn pháo đang lăn bánh qua Quảng trường Ba Đình.

Ký ức về buổi diễu binh năm 1973, thời khắc đất nước bước vào giai đoạn mới sau khi Hiệp định Paris được ký kết, cũng ùa về trong tâm trí người lính già. Khi đó, Trung đoàn 368 của ông vừa được phong Anh hùng vì những chiến công tại chiến trường Bình Trị Thiên. Là trung đội trưởng, ông được điều ra Bắc tuyển quân và huấn luyện tân binh.

“Trong đội hình diễu binh có chúng tôi, những người lính dạn dày chiến trận, và cả những tân binh còn chưa biết mùi súng đạn. Lễ diễu binh năm ấy đặc biệt lắm. Đại tướng Võ Nguyên Giáp có mặt, khẳng định quyết tâm thống nhất đất nước. Sau buổi lễ, nhiều người lên đường vào chiến trường, có người kịp góp mặt trong Chiến dịch Hồ Chí Minh,” ông kể.

Ông Đinh Gia Lực và Lâm Phương, con gái người bạn cũ đã đồng hành cùng ông đến Quảng trường Ba Đình (Hà Nội)

Ký ức Hà Nội những năm 1973 vẫn còn vẹn nguyên trong lòng ông, từ những buổi tập duyệt ban đêm ở Hòa Lạc, sân bay Bạch Mai, đến hình ảnh người dân thủ đô mặc áo trắng ra đường thay cho màu áo nhuộm bùn, như một biểu tượng của hòa bình.

Ngày diễu binh, tôi vẫn ngồi trên khẩu M-46 đi qua lễ đài. Cảm xúc khi ấy thật khó tả, vừa hân hoan, vừa xót xa. Sau lưng tôi là biết bao đồng đội đã ngã xuống, hoặc trở về không còn nguyên vẹn. Tôi luôn tâm niệm phải sống tiếp cả phần đời của họ. Sự có mặt của tôi ở Quảng trường Ba Đình năm ấy và hôm nay, là để thay họ ngắm vẻ đẹp của hòa bình.

Sau chiến thắng mùa xuân năm 1975, ông Đinh Gia Lực, cũng như bao học sinh, sinh viên khoác áo lính khác, trở về tiếp tục con đường học vấn, hoàn thành chương trình tại Đại học Nông nghiệp và trở thành kỹ sư.

Tuổi 75, mái tóc đã bạc, bước chân chậm lại, nhưng trong lòng người lính trận xưa vẫn cháy bỏng tình yêu đất nước, tình đồng đội và niềm tự hào được sống giữa hòa bình, một hòa bình đổi bằng máu, nước mắt và cả tuổi xuân của biết bao thế hệ.

Sỹ Tùng - Phương Thảo