Báo động tình trạng ô nhiễm không khí tại các tỉnh phía Bắc

Tình trạng ô nhiễm không khí, suy giảm chất lượng không khí đã và đang xảy ra tại các đô thị lớn, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu đô thị và làng nghề các tỉnh khu vực phía Bắc, đặc biệt là thành phố Hà Nội.

Theo Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), vấn đề quan trọng nhất là ô nhiễm bụi, đặc biệt là bụi mịn PM_2.5, PM₁₀. Mặc dù, các ô nhiễm còn mang tính cục bộ tại một số khu vực và một số thời điểm nhất định theo quy luật bụi PM_2.5 và chỉ số AQI (Air Quality Index - chỉ số chất lượng không khí) ở mức xấu hơn trong thời gian đêm và sáng sớm. Do chịu tác động lớn của điều kiện khí tượng thời tiết, đặc biệt là ở khu vực miền Bắc, kết hợp với nguồn ô nhiễm từ các hoạt động dân sinh, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải,... Tuy nhiên, theo Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, trên bình diện toàn quốc, nồng độ bụi PM_2.5 tại khu vực miền Bắc có giá trị trung bình cao nhất cả nước.

Nguyên nhân được xác định từ hoạt động giao thông vận tải, xây dựng, sản xuất công nghiệp, đốt ngoài trời, sử dụng than trong sinh hoạt và sản xuất nghề, chế biến nông sản và các hoạt động khác. Kết quả theo dõi của Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường thông qua ảnh vệ tinh cho thấy, tình trạng đốt rơm rạ từ các tỉnh phụ cận Hà Nội và tình trạng đốt chất thải phân tán đã tác động rất lớn đến chất lượng không khí của Hà Nội nói riêng và các tỉnh miền Bắc nói chung, rất đáng báo động.

Hà Nội đang cảnh báo về tình trạng chất lượng không khí kém

Trước thực trạng đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã triển khai đồng bộ các giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số: 03/CT-TTg ngày 18/01/2021 về “Tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí”; Quyết định số: 1973/QĐ-TTg ngày 23/11/2021 về “Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2021-2025”.

Bên cạnh đó, xây dựng và triển khai kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh theo hướng dẫn tại Công văn số: 3051/BTNMT-TCMT ngày 07/6/2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Theo đó, các địa phương có tình trạng ô nhiễm không khí, có nhiều nguồn phát sinh khí thải trên địa bàn cần khẩn trương tổ chức xây dựng và thực hiện Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh; thực hiện kiểm kê nguồn thải; đánh giá, theo dõi chất lượng môi trường không khí và công khai thông tin; cảnh báo cho cộng đồng và triển khai các biện pháp xử lý trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm gây tác động đến sức khỏe cộng đồng; tổ chức thực hiện các biện pháp khẩn cấp trong trường hợp chất lượng không khí bị ô nhiễm nghiêm trọng trên địa bàn.

Đồng thời, tiếp tục đầu tư lắp đặt các Trạm quan trắc chất lượng môi trường không khí tự động, liên tục theo quy hoạch mạng lưới quan trắc môi trường của địa phương; bố trí nguồn lực để duy trì, vận hành các Trạm quan trắc chất lượng môi trường không khí đã lắp đặt theo quy định tại Thông tư số: 10/2021/TT-BTNMT ngày 30/6/2021 phục vụ công tác quản lý và công bố thông tin cho cộng đồng.

Tình trạng đốt rơm làm ô nhiễm không khí ở các tỉnh lân cận Hà Nội

Đối với chất lượng không khí tại các vùng kinh tế trọng điểm, tổ chức triển khai đồng bộ các giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số: 03/CT-TTg; Quyết định số: 1973/QĐ-TTg ngày 23/11/2021 về “Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2021-2025”.

Về vấn đề này, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo các Bộ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp quan trọng, trước mắt và lâu dài, nhằm kiểm soát tình trạng và nguyên nhân của ô nhiễm không khí, tại khu vực phía Bắc tập trung vào Thủ đô Hà Nội, bao gồm: Theo dõi chất lượng môi trường không khí và công khai thông tin; Cảnh báo cho cộng đồng và triển khai các biện pháp xử lý trong trường hợp chất lượng môi trường không khí bị ô nhiễm; Kiểm tra, ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp đốt chất thải không đúng quy định, gây ô nhiễm môi trường; Hướng dẫn các hộ dân sử dụng hiệu quả, tận thu tái sử dụng rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch thay cho việc đốt ngoài đồng ruộng. Tiếp tục hướng dẫn các địa phương xây dựng Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí cấp tỉnh theo Hướng dẫn số: 3051/BTNMT-TCMT ngày 07/6/2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Ô nhiễm không khí tại làng nghề ở Bắc Ninh

Theo Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, đến thời điểm hiện tại có 07/28 tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc đã ban hành Kế hoạch (Quảng Ninh, Hải Phòng, Thanh Hóa, Thái Bình, Phú Thọ, Điện Biên, Sơn La), các địa phương còn lại đang trong quá trình triển khai xây dựng. Tổ chức (hoặc phối hợp) xây dựng và ban hành các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (ô tô, xe máy) nhập khẩu và lưu hành tại Việt Nam và lộ trình áp dụng, làm căn cứ để quản lý một trong các nhóm đối tượng phát sinh ô nhiễm khó quản lý nhất trong giai đoạn hiện nay tại các đô thị lớn của Việt Nam.

Theo Cục Bảo vệ môi trường Hoa Kỳ, bụi mịn hay bụi mịn PM (Particulate Matter) là các phân tử vô cơ hoặc hữu cơ bay lơ lửng trong không khí, thường có nguồn gốc chủ yếu đến từ khói phương tiện giao thông hay qua việc đốt cháy các nhiên liệu hữu cơ trong công nghiệp.

Kích thước của bụi mịn rất đa dạng, khó có thể nhìn thấy rõ bằng mắt thường và được tính theo đơn vị µm (micromet).

Nhất Nam