Trong những năm qua, khai thác khoáng sản đã đóng góp nhiều vào sự phát triển kinh tế - xã hội tại tỉnh Hà Tĩnh. Tuy nhiên, bên cạnh đó, khai thác khoáng sản cũng ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường. Do đó, công tác bảo vệ môi trường được chính quyền các cấp đặc biệt chú trọng, hướng đến phát triển kinh tế xanh bền vững.
Kết quả đạt được
Năm vừa qua, với sự vào cuộc tích cực của các Sở, ngành và địa phương có liên quan, đặc biệt được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của tỉnh, công tác quản lý KTKS trên địa bàn có nhiều chuyển biến, từng bước đi vào nền nếp, góp phần quan trọng vào phát triển KT-XH của địa phương. Công tác quy hoạch khoáng sản của tỉnh được bổ sung kịp thời, làm cơ sở để cấp phép thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản; công tác tham mưu cấp phép thăm dò, phê duyệt trữ lượng khoáng sản và công tác cấp phép KTKS được thực hiện đảm bảo theo đúng quy hoạch, trình tự và thủ tục, đảm bảo theo quy định của LKS và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Hà Tĩnh cũng là một trong những địa phương có nguồn tài nguyên khoáng sản làm vật liệu xây dựng (VLXD) thông thường khá phong phú và đa dạng, phân bố ở hầu khắp các huyện. Theo khảo sát của Sở TN&MT, trên địa bàn tỉnh có 121 khu vực mỏ khoáng sản làm VLXD thông thường với tổng diện tích 6.193 ha. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên thời gian qua, số lượng mỏ khoáng sản được cấp phép khai thác còn khá hạn chế. Điều này ít nhiều khiến nguồn cung VLXD thông thường trên địa bàn chưa đáp ứng nhu cầu thực tế, dẫn tới tình trạng KTKS trái phép ở một số địa phương. Trước thực trạng này, Sở TN&MT đã tham mưu UBND tỉnh tổ chức đấu giá quyền KTKS đối với các khu vực khoáng sản làm VLXD thông thường. Sau thời gian chuẩn bị kỹ lưỡng, vào quý I/2021, Sở TN&MT Hà Tĩnh đã phối hợp đơn vị đấu giá tổ chức đấu giá thành công và tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định trúng đấu giá quyền KTKS đối với các khu vực khoáng sản làm VLXD thông thường 15 mỏ (gồm 3 mỏ cát, 1 mỏ đất sét, 11 mỏ đất san lấp). Hà Tĩnh được Bộ TN&MT đánh giá là một trong những địa phương thực hiện tốt công tác đấu giá khoáng sản trong cả nước. Việc đấu giá mỏ khoáng sản không chỉ góp phần tăng thu ngân sách, hoạt động đấu giá còn tạo “sân chơi” bình đẳng, công bằng, minh bạch giữa các doanh nghiệp. Sở cũng trình UBND tỉnh phê duyệt tiền trúng đấu giá 7 mỏ, tổng số tiền 21,5 tỷ đồng. Hà Tĩnh có 76 mỏ khai thác VLXD thông thường phân bố ở 12 huyện, thị xã. Trong quá trình thẩm định, cấp phép, Sở TN&MT đã rà soát kỹ các vấn đề liên quan tới QP-AN, di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, cảnh quan môi trường. Vì vậy, các khu vực được cấp phép đều đáp ứng yêu cầu, không nằm chồng lấn lên nhau và đều nằm trong quy hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt. Tỉnh cũng đã tham mưu bổ sung các khu vực khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường mới vào quy hoạch, thực hiện cấp phép khai thác phục vụ nhu cầu trên địa bàn tỉnh, trong đó có tính đến phục vụ xây dựng 104 km đường cao tốc Bắc - Nam đi qua địa bàn với nhu cầu sử dụng vật liệu rất lớn, cùng nhiều công trình, khu đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế nên nhu cầu về nguồn khoáng sản làm VLXD thông thường trong những năm tới rất lớn, lên tới 85 triệu m3. Để đáp ứng nguồn cung VLXD, trên cơ sở đề xuất của các địa phương và qua rà soát sơ bộ, Sở TN&MT đã bổ sung thêm 3 khu vực đá xây dựng, diện tích 73,2 ha, tài nguyên dự báo 10,9 triệu m3; đất san lấp 34 khu vực, diện tích 495,9 ha, tài nguyên dự báo 59,2 triệu m3; cát, sỏi xây dựng 7 khu vực, diện tích 29 ha, tài nguyên dự báo 1 triệu m3. Sở TN&MT cũng khuyến khích các đơn vị tận dụng các loại vật chất nạo vét của các bến cảng, nhà máy nhiệt điện (4,8 triệu m3/năm); các loại chất thải rắn (tro bay, tro đáy, xỉ thép với 2,4 triệu m3/năm) trong Khu kinh tế Vũng Áng, đã được các ngành chức năng công bố hợp quy, hợp chuẩn, đảm bảo làm sản phẩm hàng hóa, thay thế dần cho vật liệu san lấp truyền thống, góp phần bảo vệ môi trường. Với việc chủ động nguồn cung VLXD thông thường trước khi triển khai thi công sẽ tránh tình trạng khan hiếm, làm chậm tiến độ các dự án, công trình trọng điểm trên địa bàn Hà Tĩnh. Điều này là hết sức quan trọng, thu hút thêm các nhà đầu tư, doanh nghiệp, đơn vị có năng lực tìm kiếm cơ hội đầu tư dự án, công trình, thúc đẩy phát triển KT-XH Hà Tĩnh.
Qua rà soát, hiện nay, trữ lượng các mỏ đất, đá được cấp phép trên địa bàn các huyện có tuyến đường cao tốc Bắc - Nam đi qua và vùng phụ cận cơ bản đã đáp ứng nhu cầu xây dựng. Bên cạnh đó, công tác quản lý hoạt động KTKS tại địa phương vẫn còn những tồn tại như: Công tác cải tạo, phục hồi môi trường đóng cửa mỏ theo quy định vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra; tình trạng KTKS trái phép chưa chấm dứt; nhiều doanh nghiệp còn nợ tiền cấp quyền KTKS; việc tổ chức đấu giá KTKS vẫn còn một số hạn chế,...
Chú trọng bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản
Bên cạnh các lợi ích kinh tế, khai thác và chế biến khoáng sản cũng gây nhiều tác động xấu đến môi trường. Do đó, công tác quản lý, khai thác kháng sản gắn với BVMT trên địa bàn Hà Tĩnh luôn được chú trọng, xem đây là yêu cầu để hướng đến phát triển nền kinh tế xanh và bền vững.
Hiện nay, trên địa bàn Hà Tĩnh có hơn 60 mỏ đất, đá, cát được cấp phép khai thác làm vật liệu thông thường, điểm mỏ làm nguyên liệu sản xuất gạch. Ngoài việc tăng cường phối hợp chặt chẽ, nghiêm túc giữa các Sở, ngành, UBND các địa phương trong thực hiện nhiệm vụ, thời gian qua, Sở TN&MT đã triển khai nhiều biện pháp để kiểm soát hoạt động tại các điểm mỏ, đặc biệt là việc chấp hành BVMT.
Trong đó, tiến hành phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức kiểm tra hoạt động KTKS tại 18 đơn vị theo kế hoạch được phê duyệt. Tham mưu UBND tỉnh kiến nghị, đình chỉ hoạt động, thu hồi nhiều giấy phép khai thác trước những cảnh báo về hệ lụy đến môi trường. Tỉnh cũng thực hiện bảo vệ khoáng sản chưa khai thác khi thực hiện đóng cửa 2 mỏ đá ở , 1 mỏ đất tại để cải tạo phục hồi môi trường. Với hành lang pháp lý đồng bộ, chặt chẽ, công tác BVMT trong hoạt động khoáng sản đã được quan tâm không chỉ ở góc độ QLNN mà còn được các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động khoáng sản thực hiện tương đối nghiêm túc trong quá trình sản xuất kinh doanh. Mặc dù vậy, việc đóng cửa mỏ, cải tạo phục hồi môi trường sau khai thác trên địa bàn Hà Tĩnh còn gặp một số khó khăn.
Qua rà soát, hiện có một số mỏ khoáng sản được cấp phép trước thời điểm có hiệu lực, nay đã hết thời hạn khai thác từ lâu nhưng chưa thực hiện hồ sơ, thủ tục đóng cửa mỏ. Mặc dù tổ chức được cấp các mỏ này chưa giải thể, phá sản, tuy nhiên, không thể liên hệ với người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp để yêu cầu thực hiện. Trong khi đó, Luật Khoáng sản hiện chưa có quy định cụ thể về quy trình đấu thầu thực hiện việc đóng cửa mỏ. Do vậy, đến nay địa phương chưa xử lý dứt điểm được vấn đề này. Thời gian tới, Sở TN&MT sẽ chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo thực hiện tốt công tác quản lý KTKS theo quy định pháp luật; khắc phục khó khăn, vận dụng linh hoạt trên nguyên tắc trong quản lý cải tạo, phục hồi môi trường sau khai thác và đóng cửa mỏ nhằm đảm bảo môi trường cho phát triển kinh tế xanh và bền vững.
HƯƠNG TRÀ
Hơn 80 năm qua, ngành Địa chất Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong khai thác và quản lý tài nguyên khoáng sản, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Bài viết tổng hợp hành trình phát triển, những chính sách đổi mới và phong trào thi đua tiêu biểu, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, hướng ngành Địa chất Việt Nam phát triển hiện đại, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.
Tiếp nối phần khai mạc và định hướng từ cơ quan quản lý, Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” bước sang thảo luận chuyên sâu. Các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí - truyền thông đã cùng phân tích những điểm mới, khó khăn và giải pháp để đưa Luật đi vào đời sống.
Ngày 16/9 tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Mở đầu chương trình, đại diện cơ quan quản lý đã phân tích sâu vai trò, ý nghĩa và các giải pháp chiến lược để Luật 2024 đi vào thực tiễn.
Ngày 16/9/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Tọa đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Tọa đàm có sự tham dự của các chuyên gia đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, hiệp hội doanh nghiệp, cơ quan báo chí - truyền thông cùng tập trung thảo luận về Luật Địa chất và Khoáng sản, đề xuất các giải pháp nhằm triển khai thực thi hiệu quả Luật trong đời sống.
Để Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 nhanh chóng đi vào đời sống, vai trò của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam được xem là then chốt. Không chỉ tham mưu, xây dựng chính sách, Cục còn trực tiếp tuyên truyền, hỗ trợ địa phương, giám sát khai thác và tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, bảo đảm Luật được triển khai đồng bộ, hiệu quả và bền vững.
