Nhu cầu sử dụng tài nguyên nước của TP. Đà Nẵng ngày càng tăng lên nhưng nguy cơ thiếu, suy giảm chất lượng và trữ lượng tài nguyên nước ngày càng hiện hữu. Để bảo đảm an ninh nguồn nước lâu dài, việc nâng cao chất lượng quản lý tài nguyên nước ở TP. Đà Nẵng là việc làm cấp thiết hiện nay.
Tạp chí Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Hồng An, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Đà Nẵng xung quanh vấn đề trên.
Phóng viên: Xin ông cho biết, những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động quản lý, khai thác TNN tại TP. Đà Nẵng thời gian qua?
Ông Nguyễn Hồng An: Tổ chức LVS Vu Gia - Thu Bồn vẫn chưa được thành lập theo quy định của Luật TNN. Điều này dẫn đến việc điều hoà, phân phối TNN cũng như phòng chống tác hại do nước gây ra, khai thác, sử dụng nước đa mục tiêu, bảo vệ môi trường trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn (là lưu vực sông liên tỉnh) trong thời gian qua chưa kịp thời, còn vướng mắc, chồng chéo trong thực hiện nhiệm vụ giữa các ngành, các cơ quan liên quan.
Quy định về vai trò của cấp huyện, cấp xã còn khá ít so với yêu cầu thực tế. Thiếu các quy định, hướng dẫn cụ thể về thực hiện nội dung đảm bảo an ninh nguồn nước tại các địa phương trong bối cảnh các tác động do biến đổi khí hậu, thiên tai liên quan đến TNN, gia tăng nhu cầu khai thác, sử dụng cũng như xả nước thải vào nguồn nước ngày càng diễn biến phức tạp. Thiếu quy định về việc công khai thông tin, dữ liệu trong lĩnh vực TNN nên chưa phát huy hết vai trò giám sát của cộng đồng dân cư và các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc bảo vệ TNN.
Quy định về việc hạn chế khai thác nước dưới đất đã bộc lộ một số bất cập liên quan đến việc không cấp phép mới đối với các dự án nằm trong các vùng hạn chế khai thác nước dưới đất (ví dụ khai thác nước dưới đất phục vụ rửa xe vận chuyển rác, tưới cây cỏ trong các dự án khu nghỉ dưỡng, phục vụ các mục đích sử dụng nước cho tưới cây, rửa đường trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ,…). Điều này chưa đảm bảo nguyên tắc sử dụng nước hiệu quả, tiết kiệm.
Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về những điểm mới của Luật TNN vừa được Quốc hội thông qua?
Ông Nguyễn Hồng An: Trong quá trình xây dựng dự thảo Luật TNN sửa đổi, Sở TN&MT TP. Đà Nẵng đã tham gia tích cực với vai trò là thành viên Ban soạn thảo. Các ý kiến đóng góp của Sở đều được cơ quan soạn thảo ghi nhận, tiếp thu và bổ sung, chỉnh sửa tại các lần dự thảo.
Sở đánh giá cao những điểm mới đã được Ban soạn thảo tiếp thu, ghi nhận tại dự thảo Luật, đặc biệt là những quy định mới về bảo vệ và phát triển nguồn sinh thuỷ; đảm bảo an ninh nguồn nước; khắc phục tình trạng chồng chéo giữa quy định của Luật TNN và các luật chuyên ngành có liên quan đến khai thác, sử dụng nước trong việc dự thảo Luật đã quy định rõ căn cứ, nguyên tắc cho việc điều hòa, phân phối TNN; giải pháp thực hiện hoạt động điều hòa, phân phối TNN thông qua biện pháp công trình (điều chỉnh quy trình vận hành), giải pháp phi công trình (thông qua việc xây dựng kịch bản TNN, kế hoạch khai thác, sử dụng nước; bổ sung quy định dự báo khí tượng, thuỷ văn, xu thế diễn biến lượng mưa, dòng chảy, lượng nước tích trữ tại các hồ chứa để dự báo lượng nước theo các thời kỳ trong năm nhằm chủ động kịch bản điều hòa, phân phối TNN, bảo đảm hài hòa lợi ích của các bên khai thác, sử dụng nước; quy định trách nhiệm của Bộ TN&MT, của các Bộ có liên quan, của UBND cấp tỉnh trong hoạt động điều hòa, phân phối TNN và trong trường hợp xảy ra hạn hán, thiếu nước và vận hành vận hành liên hồ chứa theo thời gian thực.
Phóng viên: Kỳ vọng của địa phương về Luật TNN (sửa đổi) vừa được thông qua đối với công tác quản lý nguồn nước tại TP. Đà Nẵng là gì, thưa ông?
Ông Nguyễn Hồng An: Với việc Luật TNN (sửa đổi) vừa được thông qua, địa phương hy vọng sẽ giải quyết được các bất cập chồng chéo đã được nhận diện sau 10 năm thực hiện Luật TNN năm 2012. Đồng thời, các nội dung mới đã được ghi nhận, đưa vào Luật TNN (sửa đổi) sẽ bảo đảm điều kiện cho việc thực thi nguyên tắc quản lý tổng hợp TNN, để nguồn TNN được khai thác, sử dụng, bảo vệ hiệu quả; đảm bảo an ninh TNN được chú trọng.
Bên cạnh đó, việc phối hợp với tỉnh Quảng Nam về quản lý chia sẻ TNN mang ý nghĩa lớn. Theo đó, trước khi Nhà máy nước Hoà Liên đi vào vận hành, trên 95% lượng nước cấp cho Đà Nẵng được khai thác tại hạ lưu sông Vu Gia, làm cho việc phân bổ, khai thác, sử dụng nước bị mất cân đối giữa các lưu vực sông và phụ thuộc hoàn toàn vào lượng nước đến từ thượng nguồn sông Vu Gia. Ngoài ra, việc khai thác, sử dụng nước ở thượng nguồn lưu vực sông Vu Gia, xâm nhập mặn vùng cửa sông, chưa có giải pháp ứng phó ô nhiễm nguồn nước trên lưu vực cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng khai thác, cấp nước cho thành phố, gây nên tình trạng cạn kiệt nguồn nước vào mùa khô. Theo phương án khai thác, sử dụng TNN hiện trạng và tầm nhìn đến năm 2050, nguồn nước chính cấp cho thành phố Đà Nẵng vẫn được xác định là sông Vu Gia - Thu Bồn. Vì vậy, trong chiến lược đảm bảo an ninh nguồn nước cho thành phố, việc tăng cường hợp tác với tỉnh Quảng Nam trong việc quản lý tổng hợp TNN lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn được đặc biệt chú trọng.
Với việc hai địa phương tiếp tục ký kết Thỏa thuận tăng cường phối hợp quản lý tổng hợp TNN, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng trong thời gian đến và Kế hoạch quản lý tổng hợp TNN, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam - Đà Nẵng tại Hội thảo tổ chức vừa qua cho thấy, quyết tâm và nhu cầu hợp tác thực chất, toàn diện của hai địa phương trong việc quản lý tổng hợp TNN lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn.
Với quá trình thử nghiệm tương đối dài (từ cuối năm 2017 đến nay), trên cơ sở rút ra các bài học kinh nghiệm thực tiễn, chúng tôi cho rằng, sau khi Luật TNN (sửa đổi) được ban hành, Bộ TN&MT sẽ sớm xúc tiến thành lập tổ chức lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. Đây sẽ là điều kiện vô vùng thuận lợi để hai địa phương thực hiện các mục tiêu quan trọng về đảm bảo an ninh nguồn nước trên lưu vực, ứng phó với thiên tai liên quan đến TNN, bảo vệ nguồn sinh thuỷ, sử dụng nước đa mục tiêu, hiệu quả.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!
P. Anh (thực hiện)
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 1+2 năm 2024
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
