Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, Luật đã giao Chính phủ quy định điều kiện, trình tự khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, đảm bảo đánh giá đầy đủ các yếu tố và hình thành chuỗi chế biến sâu trong nước, qua đó kiểm soát được rủi ro ngay từ khâu xác lập khu vực, không để xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách đối với các khoáng sản chiến lược đặc biệt quan trọng.
Phát biểu tại phiên thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết sẽ phối hợp với các cơ quan liên quan để rà soát, chỉnh lý và hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội, nhất là các vấn đề về bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, quy định rõ trường hợp chuyển tiếp và xây dựng văn bản hướng dẫn chi tiết. Những ý kiến của đại biểu Quốc hội tại Tổ và Hội trường sẽ tiếp tục được tổng hợp trong quá trình xây dựng văn bản hướng dẫn thi hành Luật.
Về phạm vi điều chỉnh, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, nội dung sửa đổi chủ yếu xử lý một số vướng mắc, các điểm nghẽn cần phải tháo gỡ ngay liên quan đến các dự án, các chương trình trọng điểm quốc gia, các chiến lược về quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên đất hiếm để phục vụ phát triển đất nước.
Làm rõ nhiều nội dung cụ thể đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Trần Đức Thắng thông tin, nội dung các đại biểu tập trung thảo luận về giải pháp đẩy nhanh tiến độ khai thác nhóm vật liệu số 3, số 4 phục vụ các công trình trọng điểm quốc gia nhưng vẫn bảo đảm bảo vệ môi trường và phòng chống lợi dụng chính sách trong quá trình triển khai thực hiện.
Về cơ chế cấp phép khai thác khoáng sản phục vụ công trình công cộng và các dự án trọng điểm, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết, quy định đặc thù chỉ áp dụng với hoạt động mở rộng, hạ thấp đáy mỏ ở các mỏ đang hoạt động, không yêu cầu bổ sung quy hoạch; các mỏ mới vẫn phải tuân thủ quy hoạch; việc cấp phép khai thác nhóm 3, nhóm 4 không căn cứ vào phương án quản lý địa chất khoáng sản nhưng vẫn phải bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh, môi trường và hạ tầng. Tổ chức, cá nhân khai thác cũng phải thăm dò, đánh giá chất lượng khoáng sản; bảo đảm an toàn kỹ thuật; thống kê, kiểm kê sản lượng để hạn chế rủi ro và tránh lãng phí tài nguyên.
Đối với quản lý đất hiếm, Bộ trưởng Trần Đức Thắng nêu rõ, Việt Nam là nước có trữ lượng đất hiếm thuộc hàng thứ hai, thứ ba trên thế giới và phân bố ở 21 tỉnh, thành phố. Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã cơ bản khoanh định các khu vực mỏ có đất hiếm và tổ chức quản lý chặt chẽ, đồng thời chủ trì cùng các bộ, ngành xây dựng chiến lược quốc gia về đất hiếm trình Chính phủ và cấp có thẩm quyền ban hành vào đầu năm 2026 với lộ trình đưa vào khai thác, chế biến sâu để mang lại lợi ích cho đất nước. Việc tách quản lý đất hiếm thành một chương riêng, cùng với các quy định, chế tài là cơ sở để sau này Chính phủ ban hành các văn bản dưới luật. Bộ trưởng tin tưởng đất hiếm sẽ thực sự trở thành tài nguyên quan trọng để khai thác phát triển đất nước trong thời gian tới trên tinh thần hình thành chuỗi giá trị khép kín và hạn chế tối đa việc tránh xuất khẩu nguyên liệu thô.
Đề cập tới tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, dự thảo Luật đã thiết kế nguyên tắc khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản kèm những tiêu chí cụ thể với mục tiêu tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho nhà đầu tư khi thi công các công trình, dự án quan trọng, cấp bách; hỗ trợ các dự án chế biến sâu có vốn lớn, tác động rộng tới phát triển kinh tế - xã hội.
Luật giao Chính phủ quy định chi tiết các điều kiện, trình tự khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản. Trong quá trình khoanh định sẽ có sự phối hợp liên ngành giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các địa phương để đảm bảo đánh giá đầy đủ các yếu tố về nhu cầu thị trường, hiệu quả sử dụng tài nguyên, năng lực của chủ đầu tư, tác động môi trường và sinh kế của người dân. Qua đó, bảo đảm hình thành chuỗi chế biến sâu trong nước, giúp kiểm soát được rủi ro ngay từ khâu xác lập khu vực, không để xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách đối với các khoáng sản chiến lược đặc biệt quan trọng.
Trong giai đoạn 2021-2025, công tác thi TĐ, KT của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam được triển khai toàn diện đồng bộ, thống nhất, có trọng tâm, trọng điểm. Các PTTĐ đã thực sự trở thành động lực tinh thần mạnh mẽ, khơi dậy ý chí, trách nhiệm, lòng nhiệt huyết của cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong toàn Cục, quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao.
Thảo luận tại Tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, ĐBQH đề xuất bổ sung quy định về phục hồi môi trường sau khai thác; đồng thời quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc lập, phê duyệt quản lý quy hoạch khoáng sản.
Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, góp phần đẩy nhanh triển khai các dự án trọng điểm quốc gia; đồng thời là giải pháp thiết thực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025, tạo nền tảng vững chắc hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo.
Ngành công nghiệp khai khoáng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng sự chồng lấn giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, để phát huy hiệu quả tiềm năng của ngành cần có hệ sinh thái chính sách phù hợp, trong đó chính sách tài chính đóng vai trò then chốt.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời cho rằng dự thảo Luật lần này cần nhấn mạnh đến công tác quản lý, tránh lợi dụng sơ hở, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên cũng như để xảy ra tình trạng tiêu cực.
