Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, góp phần đẩy nhanh triển khai các dự án trọng điểm quốc gia; đồng thời là giải pháp thiết thực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025, tạo nền tảng vững chắc hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo.
Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 4/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản.
Tạo nền tảng vững chắc hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn thi hành Luật, đặc biệt là các vấn đề về cơ chế cấp phép, khai thác, sử dụng khoáng sản phục vụ xây dựng các công trình, dự án quan trọng quốc gia; dự án đầu tư khẩn cấp, cấp bách do cấp có thẩm quyền quyết định; dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư; công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội thuộc thẩm quyền chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư của chính quyền địa phương theo quy định của pháp luật về đầu tư; các quy định về tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản chưa đáp ứng yêu cầu giải phóng mọi nguồn lực, trong đó có nguồn lực khoáng sản cho phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới; việc luật hóa các quy định về phân quyền, phân cấp và đặc biệt là các quy định riêng biệt về quản lý đất hiếm trong tình hình mới.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản góp phần đẩy nhanh thủ tục triển khai các dự án phát triển hạ tầng, các dự án trọng điểm quốc gia cần khởi công chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và giai đoạn tiếp theo; đồng thời là giải pháp thiết thực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 và tạo nền tảng vững chắc hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo.
"Gỡ" cơ chế cấp phép, khai thác, sử dụng khoáng sản phục vụ công trình, dự án quan trọng
Dự thảo Luật gồm 3 điều, cụ thể: Điều 1 gồm 30 khoản sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản số 54/2024/QH15. Điều 2 quy định điều khoản thi hành của Luật. Điều 3 quy định điều khoản chuyển tiếp. Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung Luật Địa chất và khoáng sản gồm một số nhóm chính sách sau:
Ở nhóm chính sách thứ nhất, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung quy định trong cấp phép hoạt động khoáng sản nhóm III, nhóm IV để cung cấp vật liệu xây dựng cho dự án đầu tư công theo quy định của pháp luật về đầu tư công; dự án đầu tư thực hiện theo phương thức đối tác công tư (PPP) theo quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư; các công trình, dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia; công trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội thuộc thẩm quyền chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư của chính quyền địa phương; công trình xây dựng khẩn cấp, nhiệm vụ cấp bách theo quy định của pháp luật về xây dựng; dự án, công trình phòng, chống thiên tai theo quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai.
Nhóm chính sách thứ hai, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số nội dung liên quan đến tiêu chí khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản để bảo đảm nguyên liệu, vật liệu cho các công trình, dự án.
Nhóm chính sách thứ ba cho phép cơ quan quản lý nhà nước cấp phép thăm dò mở rộng, xuống sâu đối với tổ chức, cá nhân đang khai thác hợp pháp, không cần điều chỉnh, bổ sung quy hoạch khoáng sản trước khi cấp phép. Căn cứ kết quả thăm dò, cơ quan quản lý cập nhật, bổ sung vào quy hoạch khoáng sản để làm cơ sở quản lý.
Nhóm chính sách thứ tư, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Chương VIIa gồm 4 Điều về quản lý đất hiếm, gồm: Các quy định về chính sách chung của Nhà nước đối với đất hiếm (Điều 85a); Chiến lược quốc gia về đất hiếm (Điều 85b); Quy định về dự trữ khoáng sản và bảo vệ khoáng sản đất hiếm (Điều 85c); Quy định về hoạt động thăm dò, khai thác khoáng sản đất hiếm (Điều 85d). Trong đó, bổ sung các chế tài, cơ chế quản lý chặt chẽ đối với các hoạt động có liên quan đối với loại hình khoáng sản này.
Nhóm chính sách thứ năm bổ sung quy định về quyền ưu tiên nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác khoáng sản. Theo đó, tổ chức, cá nhân thăm dò khoáng sản được ưu tiên nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác khoáng sản đối với tài nguyên, trữ lượng khoáng sản đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận trong thời hạn: 36 tháng đối với khoáng sản nhóm I, nhóm II; 18 tháng đối với khoáng sản nhóm III.
Ngoài ra, đối với khoáng sản nhóm IV phục vụ công trình đầu tư công, PPP, dự án trọng điểm hoặc khẩn cấp, thời hạn ưu tiên là 45 ngày kể từ khi có kết quả thăm dò hoặc xác nhận khảo sát. Quy định này nhằm hạn chế tình trạng chậm đưa mỏ vào khai thác, đồng thời ràng buộc trách nhiệm của tổ chức, cá nhân được cấp phép phải sớm khai thác để cung ứng vật liệu cho các công trình trong cả nước.
Bên cạnh 05 nhóm chính sách trên, cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục phối hợp cùng Ủy ban nhân dân các tỉnh để rà soát, xử lý triệt để các bất cập trong quy định của Luật, đặc biệt trong thăm dò, khai thác, thu hồi khoáng sản và các quy định tài chính.
Các nội dung sửa đổi sẽ được bảo đảm đồng bộ với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, nhằm tạo sự thống nhất, xuyên suốt trong triển khai, hướng tới mục tiêu khai thác hiệu quả tiềm năng khoáng sản, thúc đẩy tăng trưởng GDP hai con số giai đoạn 2026 – 2030.
Tiếp tục rà soát để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải nhận thấy, phạm vi sửa đổi đã cơ bản thể hiện đúng mục đích, quan điểm xây dựng dự án Luật, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước. Dự thảo Luật đã cơ bản bám sát chủ trương, đường lối, yêu cầu của Đảng về hoàn thiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; hoàn thiện thể chế tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; bảo đảm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, cắt giảm triệt để thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đánh giá, dự luật có liên quan đến pháp luật về quy hoạch, đầu tư, bảo vệ môi trường, tổ chức bộ máy nhà nước và chính quyền địa phương. Về cơ bản, dự thảo Luật đã bảo đảm tính thống nhất với một số luật, nghị quyết mới được Quốc hội ban hành như Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và Nghị quyết số 190/2025/QH15.
Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội cũng sẽ xem xét thông qua các dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), Luật Quy hoạch (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 Luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường (trong đó có sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo vệ môi trường).... Do đó, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chủ trì soạn thảo các dự án luật liên quan, Bộ Tư pháp và các cơ quan khác có liên quan để rà soát, cập nhật, sửa đổi, bổ sung kịp thời bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật.
Liên quan đến dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi), Ủy ban đề nghị rà soát kỹ các quy định về quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch, bảo đảm thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Hội nghị Trung ương 12, khóa XIII: “Cần tháo gỡ chồng chéo giữa các quy hoạch ngành, vùng, địa phương; tạo cơ sở cho việc thực hiện quy hoạch không gian phát triển hài hòa, tương hỗ giữa quốc gia, vùng và địa phương”.
Ngoài ra, có ý kiến lưu ý rà soát quy định tại Điều 11 và Điều 12 của Luật Địa chất và Khoáng sản để điều chỉnh, bảo đảm đồng bộ với Luật Quy hoạch và thực tiễn quản lý, bởi hiện nay nhiều địa phương không triển khai được các dự án quan trọng quốc gia trên địa bàn do chồng lấn khu vực quy hoạch khoáng sản.
Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát các kiến nghị, vướng mắc của các địa phương, doanh nghiệp; đồng thời, phối hợp với các Bộ liên quan để sửa đổi, bổ sung các dự án luật trình Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) như dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi), dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn để bảo đảm phù hợp, thống nhất.
Ngày 31/10, tại phường Bắc Giang (tỉnh Bắc Ninh), Cục Địa chất và Khoáng sản (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh: Bắc Ninh, Hưng Yên và Lạng Sơn tổ chức hội nghị trực tiếp và trực tuyến tuyên truyền, phổ biến Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 và các văn bản thi hành cho cán bộ quản lý, lãnh đạo các xã, phường, đơn vị tư vấn, doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực khoáng sản.
Ngành công nghiệp khai khoáng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng sự chồng lấn giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, để phát huy hiệu quả tiềm năng của ngành cần có hệ sinh thái chính sách phù hợp, trong đó chính sách tài chính đóng vai trò then chốt.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời cho rằng dự thảo Luật lần này cần nhấn mạnh đến công tác quản lý, tránh lợi dụng sơ hở, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên cũng như để xảy ra tình trạng tiêu cực.
Toạ đàm: “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” đã diễn ra với sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp. Chương trình do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức, nhằm phân tích sâu sắc những điểm mới của Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15, đồng thời thảo luận giải pháp phát huy tiềm năng, bảo đảm khai thác hợp lý, đi đôi với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Mời quý độc giả cùng theo dõi video tổng thuật toàn cảnh buổi Toạ đàm tại đây:
Ngày 16/9/2025, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm với chủ đề “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Tọa đàm nhằm phân tích, trao đổi đa chiều giữa các cơ quan quản lý, hiêp hội doanh nghiệp, báo chí - truyền thông và địa phương, qua đó tìm giải pháp đưa Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 thực sự đi vào cuộc sống, phục vụ phát triển bền vững ngành khai khoáng.
