Thảo luận tại Tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, ĐBQH đề xuất bổ sung quy định về phục hồi môi trường sau khai thác; đồng thời quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc lập, phê duyệt quản lý quy hoạch khoáng sản.
Sáng 06/11, Quốc hội thảo luận tại Tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Trong phiên thảo luận tại Tổ 1 - Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP. Hà Nội, các ĐBQH đã có những góp ý quan trọng, tập trung vào các vấn đề: phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, và tháo gỡ tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường và đề xuất bổ sung các quy định nhằm đảm bảo tính khả thi của luật.
Bổ sung quy định về việc quản lý, giám sát trong hoạt động khai thác khoáng sản
Thảo luận tại Tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, đại biểu Nguyễn Phi Thường - Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội cho biết, dự thảo Luật đã giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thẩm quyền cấp phép thăm dò khai thác khoáng sản nhóm II, III, IV và cấp giấy xác nhận đăng ký thu hồi khoáng sản (Điều 108).
Nhưng thực tế cho thấy công tác quản lý khoáng sản tại địa phương hiện còn hạn chế, lực lượng thanh tra mỏng, thiếu trang thiết bị kỹ thuật, công tác khoanh định khu vực cấm, tạm cấm hoạt động khoáng sản còn chậm, một số địa phương chưa hoàn thành lập bản đồ địa chất khoáng sản tỉ lệ lớn. Do đó, đại biểu kiến nghị dự thảo Luật cần bổ sung quy định về trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc quản lý, giám sát của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động khai thác khoáng sản.
Về cơ chế cấp phép khai thác khoáng sản phục vụ công trình công cộng, dự án trọng điểm, theo đại biểu đây là vướng mắc lớn khi việc triển khai một loạt các dự án vừa qua, vật liệu xây dựng thông thường bị thiếu hụt, giá tăng cao, ảnh hưởng đến việc triển khai các công trình, dự án.
Đại biểu đánh giá việc dự thảo Luật bổ sung khoản 1a và 1b điều 55, quy định về việc cấp phép khai thác khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng cho các công trình đầu tư công, dự án PPP, công trình trọng điểm, công trình khẩn cấp mà không cần căn cứ vào phương án quản lý địa chất khoáng sản. Đây là một bước tiến quan trọng trong cải cách thủ tục, rút ngắn thời gian cấp phép, tạo điều kiện cung cấp vật tư xây dựng tại chỗ, tiết kiệm chi phí vận chuyển, thúc đẩy tiến độ triển khai các dự án trọng điểm quốc gia cũng như dự án quan trọng của các tỉnh thành. Tuy nhiên, việc nới lỏng điều kiện thăm dò cũng có thể tiềm ẩn những nguy cơ khai thác tràn lan, ảnh hưởng đến an toàn môi trường, cảnh quan. Vì vậy đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về phục hồi môi trường sau khai thác.
Liên quan đến quy định phân cấp quy hoạch, ĐBQH Nguyễn Phi Thường chỉ rõ, hiện nay quy hoạch khoáng sản chủ yếu do Trung ương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, quy hoạch tỉnh tuy có đề cập nhưng vai trò chưa thực sự rõ ràng và chủ động. Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung điều khoản quy định rõ trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc lập, phê duyệt quản lý quy hoạch khoáng sản nhóm II vật liệu xây dựng và nhóm III trên địa bàn. Quy hoạch này phải phù hợp với quy hoạch khoáng sản quốc gia nhưng do địa phương chủ động xây dựng dựa trên nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội cụ thể của địa phương.
Đảm bảo tính đồng bộ của cơ sở dữ liệu khi phân cấp, phân quyền
Bên cạnh đó, đại biểu Tạ Đình Thi - Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội cho biết, dự thảo Luật tập trung giải quyết ba vấn đề chính: cắt giảm các điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính; phân cấp, phân quyền; tháo gỡ các điểm nghẽn, đặc biệt là việc khắc phục tình trạng khan hiếm vật liệu xây dựng thông thường và san lấp để đáp ứng chủ trương tăng trưởng hai con số.
Về phân cấp, phân quyền, đại biểu Tạ Đình Thi nêu rõ, đây là chủ trương đúng đắn, cần thiết và sẽ tiếp tục được thực hiện. Tuy nhiên, đại biểu chỉ rõ, năng lực của địa phương hiện nay còn hạn chế, trong khi công tác liên quan đến khoáng sản cần sự phối hợp liên ngành, các cơ sở dữ liệu về điều tra cơ bản khoáng sản từ trước đến nay đều nằm ở các Bộ Trung ương. Do đó, đại biểu cho rằng Chính phủ hoặc cấp có thẩm quyền cần chỉ đạo để có sự chuyển giao đồng bộ các cơ sở dữ liệu từ Trung ương đến địa phương, qua đó đảm bảo tính đồng bộ khi triển khai việc phân cấp, phân quyền.
Theo đại biểu, thực tế hiện nay có nhiều hồ sơ, dự án, hoặc mỏ khoáng sản trước đây thuộc thẩm quyền cấp phép của Trung ương, nhưng nay giao cho địa phương. Thực tế khảo sát cho thấy, hồ sơ, thông tin, tài liệu không đầy đủ, trong khi thời hạn quy định lại rất rõ. Vì vậy, cần rà soát các trường hợp này để quy định chuyển tiếp cụ thể.
Về quản lý khoáng sản, dự thảo Luật đã bổ sung một chương về quản lý đất hiếm, đại biểu Tạ Đình Thi cho biết, qua quá trình thẩm tra, Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường đã đề nghị thiết kế một chương riêng về Khoáng sản chiến lược. Trong chương này cần có quy định chung đối với các loại khoáng sản chiến lược nói chung, và có một mục riêng quy định về khoáng sản đất hiếm. Theo đại biểu, cách thiết kế này vừa bảo đảm thực hiện chỉ đạo của cấp có thẩm quyền, đồng thời bao hàm được các loại khoáng sản chiến lược khác, bởi loại khoáng sản này "phát triển và tiến hóa theo thời gian".
Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và Khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, góp phần đẩy nhanh triển khai các dự án trọng điểm quốc gia; đồng thời là giải pháp thiết thực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025, tạo nền tảng vững chắc hướng tới tốc độ tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo.
Ngành công nghiệp khai khoáng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng sự chồng lấn giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, để phát huy hiệu quả tiềm năng của ngành cần có hệ sinh thái chính sách phù hợp, trong đó chính sách tài chính đóng vai trò then chốt.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời cho rằng dự thảo Luật lần này cần nhấn mạnh đến công tác quản lý, tránh lợi dụng sơ hở, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên cũng như để xảy ra tình trạng tiêu cực.
Toạ đàm: “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” đã diễn ra với sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp. Chương trình do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức, nhằm phân tích sâu sắc những điểm mới của Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15, đồng thời thảo luận giải pháp phát huy tiềm năng, bảo đảm khai thác hợp lý, đi đôi với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Mời quý độc giả cùng theo dõi video tổng thuật toàn cảnh buổi Toạ đàm tại đây:
