Thời gian qua thị trường xăng dầu Việt Nam có những diễn biến phức tạp. Trong khi đó cơ chế điều hành giá không kịp thời, linh hoạt với sự biến động hàng ngày đã gây áp lực lên chỉ số giá tiêu dùng. Phóng viên Tạp chí Tài nguyên Và Môi trường đã có cuộc trao đổi ông Nguyễn Tiến Thoả, Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam xung quanh vấn đề này.
Thị trường xăng dầu, không phải độc quyền
Có ý kiến cho rằng thị trường xăng dầu Việt Nam đang vận hành theo cơ chế độc quyền, quan điểm của ông như thế nào về thị trường xăng dầu Việt Nam?
Ông Nguyễn Tiến Thoả, Chủ tịch Hội thẩm định giá Việt Nam
Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Thị trường xăng dầu ở nước ta hiện nay không phải là thị trường độc quyền bởi theo quy định tại Điều 12: Luật cạnh tranh: thị trường độc quyền phải có doanh nghiệp ở vị trí độc quyền. Mà doanh nghiệp được coi là có vị trí độc quyền nếu không có doanh nghiệp nào cạnh tranh về hàng hóa, dịch vụ mà doanh nghiệp đó kinh doanh trên thị trường liên quan.
Tuy nhiên với cấu trúc của thị trường hiện nay, với thị phần của Petrolimex chiếm 50%, PVOil 20%, Thanh Lễ 8%, Sài Gòn Petro 7%, Mipec 5%, các doanh nghiệp khác là 10 % (số liệu cuối năm 2019) thì đây là thị trường của doanh nghiệp, nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường. Bởi theo quy định của Luật cạnh tranh: Doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường nếu có thị phần từ 30% trở lên trên thị trường liên quan hoặc có khả năng gây hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể. Nhóm doanh nghiệp được coi là có vị trí thống lĩnh thị trường nếu cùng hành động gây hạn chế cạnh tranh và thuộc một trong các trường hợp sau: Hai doanh nghiệp có tổng thị phần từ 50% trở lên, ba doanh nghiệp có tổng thị phần từ 65% trở lên, bốn doanh nghiệp có tổng thị phần từ 75% trở lên trên thị trường liên quan.
Khách mua xăng ở một Cửa hàng xăng dầu tại thành phố Hồ Chí Minh
PV: Ông đánh giá về công tác điều hành giá xăng dầu trong thời gian vừa qua như thế nào?
Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Công tác điều hành giá xăng dầu vừa qua đã tuân thủ các quy định của nghị định 95/NP-CP cả về thời gian, tần suất, mức độ điều chỉnh và quy định điều chỉnh giá... Đồng thời bám sát biến động của giá thị trường thế giới... Tuy nhiên do các quy định của cơ chế điều hành có những bất cập, nên hiệu quả điều hành thực tế không như mong đợi, thậm chí chúng ta còn phải nhận lại những phản ứng trừng phạt tiêu cực của thị trường. Ví dụ: việc quy định ngày điều hành giá nếu rơi vào ngày nghỉ Lễ, Tết thì sẽ lùi vào kỳ điều hành tiếp theo. Như vậy trong điều kiện giá thế giới liên tục tăng như vừa qua, chúng ta phải kìm giá lại sau 20 ngày mới điều chỉnh sẽ dẫn đến khi điều chỉnh mức giá sẽ bị tăng sốc. Mặt khác trong khoảng thời gian đó nếu doanh nghiệp nhập hàng về bán thì giá vốn sẽ cao hơn giá bán hiện hành, bị lỗ, tất yếu doanh nghiệp sẽ hạn chế hoặc ngừng nhập khẩu gây thiệt hại nguồn cung,...
Hoặc quy định điều chỉnh giá theo chu kỳ 10 ngày (lấy giá bình quân của chu kỳ trước để áp cho chu kỳ tiếp theo) sẽ thường xảy ra hai bất cập: luôn lệch pha với giá thị trường thế giới (khi giá thế giới tăng thì giá trong nước lại giảm và ngược lại). Chính sự lệch pha đó đưa đến hệ quả là tình trạng đầu cơ, găm hàng chờ giá lên (khi ra thế giới tăng) hoặc câu kết "chạy" giá giảm tránh thiệt hại thông qua các hành vi xả hàng gấp khi giá cao, gửi hàng trước (bản chất là bán trước) khi giá giảm... làm rối loạn thị trường là không tránh khỏi.
PV: Thời gian qua đã có tình trạng khan hiếm xăng dầu hoặc khan hiếm ảo, theo ông trách nhiệm của Bộ Công thương đến đâu?
Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Theo quy định của pháp luật thì Bộ Công thương có trách nhiệm toàn bộ về thị trường xăng dầu từ việc: lập, công bố công khai quy hoạch phát triển hệ thống kinh doanh xăng dầu, bao gồm: Quy hoạch thương nhân kinh doanh xăng dầu xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu; quy hoạch phát triển hệ thống kho cảng xăng dầu đầu mối, kho xăng dầu dự trữ, chiến lược và dự trữ lưu thông.
Quy hoạch hạn mức nhập khẩu tối thiểu, quản lý đăng ký kế hoạch sản xuất xăng dầu trong nước... để đảm bảo cân đối cung cầu xăng dầu trong nước...
Như vậy bất kỳ thời gian nào, địa bàn nào để xảy ra tình trạng khan hiếm nguồn cung, mất cân đối cung cầu là thuộc trách nhiệm của ngành Công thương.
Cần cơ chế điều hành phù hợp hơn
PV: Để điều hành giá xăng dầu hiệu quả, theo ông cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay có còn phù hợp hay không?
Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Nếu tuân thủ cơ chế giá thị trường thì cơ chế điều hành hiện hành là không còn phù hợp, cần được cải cách mạnh hơn theo hướng phản ánh đúng các yếu tố hình thành giá, quan hệ cung - cầu, cạnh tranh... theo các nguyên tắc, quy chế điều tiết nhà nước đề ra phù hợp với cơ chế thị trường và hình thái thị trường hiện hành.
Biểu đồ giá xăng dầu cùng thời điểm trong 10 năm qua
PV: Để theo kịp diễn biến của giá xăng dầu, quan điểm của ông về công tác điều hành giá xăng dầu ra sao?
Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Để theo kịp diễn biến của giá thị trường thì việc điều hành giá phải tôn trọng sự biến động khách quan của thị trường, không "nén giá" theo chu kỳ, xóa bỏ các biện pháp hỗ trợ về giá không phù hợp với cam kết quốc tế.
Trên cơ sở sắp xếp sản xuất kinh doanh hợp lý, giải pháp kiểm soát chặt chẽ các đơn vị có vị trí thống lĩnh thị trường, để thị trường hoạt động theo hướng mở hơn, linh hoạt hơn; các đối tượng tham gia thị trường được chủ động tính toán mua bán, lựa chọn đối tác và thị trường mua bán (trên cơ sở định hướng điều hành cung - cầu, thông tin giá thị trường thế giới Nhà nước cung cấp...), đảm bảo để hoạt động của thị trường có cạnh tranh, trên cơ sở đó có giá cạnh tranh thực sự.
PV: Có ý kiến cho rằng cần phải giảm các loại thuế phí xăng dầu nhằm giảm áp lực lên chỉ số giá tiêu dùng, ông đánh giá như thế nào về quan điểm này?
Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Tôi chia sẻ với những ý kiến, những mong muốn này. Tuy nhiên chính sách thuế, phí đối với xăng dầu đang thể hiện rất rõ các mục tiêu điều tiết sản xuất, điều tiết tiêu dùng và một số cân đối của nền kinh tế... nên cần được nghiên cứu, tính toán một cách thận trọng để bảo đảm hài hòa giữa các lợi ích...
PV: Xin cảm ơn ông!
Đỗ Hùng thực hiện.
Đó là chia sẻ của ông Đào Anh Dũng, Chủ tịch UBND phường Xuân Hòa, tỉnh Phú Thọ tại lễ kỷ niệm 21 năm Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10/2004 – 13/10/2025) sáng 11/10, tại UBND phường Xuân Hoà. Buổi lễ với sự tham gia của lãnh đạo phường, doanh nghiệp, hợp tác xã và các hộ kinh doanh cá thế, trên địa bàn...
Chuyển đổi số như một cuộc đua marathon, Việt Nam chỉ có hai lựa chọn, tận dụng cơ hội phát triển nhanh hoặc tụt hậu. Trong cuộc chạy đua này, fintech dù bắt đầu từ con số 0 nhưng lại có nhiều dư địa để phát triển, cùng hợp sức với ngân hàng...
Nhân dịp kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam và Ngày phụ nữ Việt Nam, chiều tối 11/10, Viện Nghiên cứu Phát triển nữ doanh nhân quốc tế (IWEDI) phối hợp cùng Hội đồng Nữ doanh nhân quốc tế (IWEC) tổ chức Chương trình "Con đường doanh nhân - Bản lĩnh và khát vọng".
Sau những giải pháp công nghệ xanh (Kỳ 1) và các mô hình ứng dụng thực tiễn từ phòng thí nghiệm tới doanh nghiệp (Kỳ 2), bức tranh toàn cảnh về nông nghiệp Việt Nam tại Hội nghị Khoa học Công nghệ Bảo quản, Chế biến Nông lâm Thủy sản và Cơ giới hóa Nông nghiệp Toàn quốc năm 2025 còn được tô đậm bởi một mảng màu không thể thiếu, đó là cơ giới hóa nông nghiệp. Đây là nền tảng để giảm tổn thất sau thu hoạch, gia tăng năng suất, tiết kiệm chi phí và tiến tới nông nghiệp hiện đại, thông minh và bền vững.
Lộ trình loại bỏ sản phẩm nhựa sử dụng một lần tại Việt Nam được khởi động từ Luật Bảo vệ môi trường 2020 và cụ thể hóa tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP. Chỉ thị 20/CT-TTg (12/7/2025) yêu cầu triển khai quyết liệt các giải pháp ngăn chặn ô nhiễm môi trường, trong đó có thí điểm không sử dụng đồ nhựa dùng một lần trong các nhà hàng, khách sạn, quán ăn tại khu vực Vành đai 1 Hà Nội từ Quý IV/2025.
Kinh tế tuần hoàn (KTTH) là xu hướng tất yếu nhằm ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và nâng cao chất lượng tăng trưởng bền vững. Kinh tế tuần hoàn tổ chức lại mô hình sản xuất, tiêu dùng theo hướng giảm khai thác tài nguyên, kéo dài vòng đời sản phẩm và tái tạo giá trị từ chất thải.
