Ở nước ta, Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước đã sớm nhận thấy tầm quan trọng và những lợi ích to lớn từ dữ liệu không gian địa lý mang lại. Nhiều năm qua, các bộ, ngành nói chung và ngành Tài nguyên và Môi trường nói riêng đã tập trung đầu tư xây dựng hệ thống dữ liệu không gian địa lý phục vụ nhu cầu quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng và an ninh.
Hiện trạng dữ liệu không gian địa lý
Trong giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2012, Chính phủ đã quan tâm đầu tư cho ngành ĐĐ&BĐ, trong đó có 2 dự án Chính phủ “Thành lập cơ sở dữ liệu nền thông tin địa lý ở tỷ lệ 1:10.000 gắn với mô hình số độ cao phủ trùm cả nước” và “Thành lập cơ sở dữ liệu nền thông tin địa lý ở tỷ lệ 1:2.000, 1:5.000 các khu vực đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm”. Đến nay, dữ liệu phục vụ xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian địa lý (DLKGĐL) quốc gia hiện có:
Dữ liệu khung gồm: Dữ liệu về hệ thống các điểm gốc đo đạc quốc gia, các mạng lưới đo đạc quốc gia; dữ liệu nền địa lý quốc gia, dữ liệu bản đồ địa hình quốc gia; dữ liệu ảnh hàng không, dữ liệu ảnh viễn thám; dữ liệu bản đồ chuẩn biên giới quốc gia; dữ liệu bản đồ địa giới hành chính; dữ liệu địa danh. Về cơ bản, các dữ liệu nêu trên đã được xây dựng đầy đủ theo tiêu chuẩn dữ liệu thống nhất. Đối với dữ liệu bản đồ chuẩn biên giới quốc gia, Bộ TN&MT đang khẩn trương thực hiện theo kết quả phân giới cắm mốc giữa Việt Nam và các nước láng giềng.
Dữ liệu chuyên ngành: Dữ liệu địa chính; dữ liệu bản đồ hiện trạng sử dụng đất; dữ liệu bản đồ điều tra, đánh giá tài nguyên nước; dữ liệu bản đồ địa chất, khoáng sản; dữ liệu bản đồ thổ nhưỡng; dữ liệu bản đồ hiện trạng rừng; dữ liệu bản đồ hiện trạng công trình ngầm; dữ liệu bản đồ hàng không dân dụng; dữ liệu hải đồ vùng nước cảng biển và luồng, tuyến hàng hải, vùng biển; dữ liệu bản đồ về phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn, khắc phục sự cố môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; dữ liệu bản đồ giao thông; dữ liệu bản đồ quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn. Số lượng các loại dữ liệu này là rất lớn và thuộc phạm vi trách nhiệm của hầu hết các bộ, ngành và địa phương. Tuy nhiên, hiện nay các dữ liệu này chưa được xây dựng theo các tiêu chuẩn dữ liệu thống nhất, chưa đảm bảo để tích hợp, chia sẻ sử dụng chung trên Cổng thông tin không gian địa lý Việt Nam. Dữ liệu bản đồ hiện trạng công trình ngầm chưa được các bộ, UBND cấp tỉnh triển khai xây dựng.
Trong những năm qua, Bộ TN&MT đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định kỹ thuật về dữ liệu bao gồm: 31 Thông tư quy định kỹ thuật về dữ liệu cơ bản và chuyên ngành; 1 quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chuẩn thông tin địa lý cơ sở; 6 quy chuẩn quốc gia về DLKGĐL cơ bản và chuyên ngành; công bố 13 tiêu chuẩn quốc gia về ĐĐ&BĐ cơ bản, 06 tiêu chuẩn quốc gia về ĐĐ&BĐ chuyên ngành xây dựng. Các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, quy định kỹ thuật hiện có về cơ bản đã đáp ứng yêu cầu xây dựng DLKGĐL quốc gia. Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định kỹ thuật về dịch vụ hiển thị, chia sẻ, chuyển đổi, tích hợp, tra cứu và tải DLKGĐL đang được Bộ TN&MT nghiên cứu xây dựng đồng thời với việc xây dựng Cổng thông tin không gian địa lý Việt Nam.
Xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia
Trước yêu cầu phát triển của đất nước đòi hỏi ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam phải tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đẩy nhanh việc xây dựng hạ tầng DLKGĐL quốc gia, đảm bảo tích hợp, chia sẻ DLKGĐL giữa các cơ quan, ban, ngành, giữa trung ương với địa phương phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số; tham gia, kết nối vào mạng lưới hạ tầng DLKGĐL khu vực, toàn cầu. Để đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ trên, thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, Bộ TN&MT đã hoàn thành dự thảo Chiến lược xây dựng hạ tầng DLKGĐL quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 với mục tiêu:
Đến năm 2030: Xây dựng và quản lý hạ tầng dữ liệu không gian quốc gia đảm bảo tích hợp, chia sẻ DLKGĐL giữa các cơ quan, ban, ngành, giữa trung ương với địa phương phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số; tham gia, kết nối vào mạng lưới hạ tầng DLKGĐL khu vực. Đảm bảo 100% DLKGĐL kết nối, chia sẻ trên toàn quốc phục vụ cung cấp thông tin, dịch vụ công cho tổ chức, cá nhân.
Tầm nhìn đến năm 2045: Phát triển hạ tầng DLKGĐL quốc gia đảm bảo tạo dựng, duy trì, nâng cao giá trị thông tin, dữ liệu, sản phẩm ĐĐ&BĐ, đáp ứng yêu cầu về DLKGĐL của toàn xã hội, phục vụ các nhiệm vụ về QP-AN, Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số; tham gia, kết nối vào mạng lưới hạ tầng DLKGĐL toàn cầu.
Để thực hiện các mục tiêu xây dựng hạ tầng DLKGĐL quốc gia trên, Bộ TN&MT xác định các nhiệm vụ và giải pháp đồng bộ bao gồm: Hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật về ĐĐ&BĐ; xây dựng, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về hạ tầng DLKGĐL; xây dựng, cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia; xây dựng, vận hành Cổng thông tin không gian địa lý Việt Nam; đổi mới việc quản lý, nâng cao hiệu quả khai thác, sử dụng thông tin, DLKGĐL, tuyên truyền về giá trị của thông tin, DLKGĐL hỗ trợ cho việc ra quyết định và phát triển KT-XH, đa dạng hóa các dịch vụ cung cấp thông tin, DLKGĐL bao gồm việc xây dựng và cung cấp dữ liệu mở; hỗ trợ kỹ thuật, công nghệ đối với người dùng trong việc chia sẻ, khai thác sử dụng DLKGĐL dễ dàng hiệu quả. Xây dựng mô hình quản lý, cơ chế tích hợp, chia sẻ lợi ích để sử dụng chung thông tin, DLKGĐL hiệu quả giữa các bộ, ngành, giữa trung ương và địa phương và các nhà đầu tư. Đồng thời, thiết lập hợp tác liên ngành, lĩnh vực, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước trong xây dựng, duy trì, chia sẻ thông tin, DLKGĐL nâng cao hiệu quả sử dụng chung thông tin, DLKGĐL phù hợp với cơ chế thị trường.
Tập trung nghiên cứu khoa học, ứng dụng và phát triển công nghệ, hợp tác quốc tế về hạ tầng DLKGĐL: Xây dựng chương trình hành động cụ thể để nghiên cứu, chuyển giao, triển khai các công nghệ mới trong xây dựng hạ tầng DLKGĐL quốc gia; lựa chọn ưu tiên nghiên cứu một số công nghệ lõi như: Điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn trong thu nhận, cập nhật, xử lý và cung cấp thông tin, DLKGĐL. Tăng cường hội nhập và hợp tác quốc tế để thúc đẩy việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trao đổi chuyên gia, nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ trong xây dựng hạ tầng DLKGĐL.
Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đáp ứng cho xây dựng hạ tầng DLKGĐL quốc gia: Nâng cao chất lượng đào tạo đại học, sau đại học, đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giảng dạy về ĐĐ&BĐ phù hợp với xu hướng phát triển của ngành ĐĐ&BĐ và xây dựng hạ tầng DLKGĐL quốc gia; tăng cường đào tạo ở nước ngoài cho các lĩnh vực, chuyên ngành mà Việt Nam chưa có điều kiện đào tạo để phát triển đội ngũ cán bộ ĐĐ&BĐ chuyên sâu, chất lượng cao về hạ tầng DLKGĐL quốc gia; xây dựng chương trình và đào tạo về ĐĐ&BĐ, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn trong thu nhận, cập nhật, xử lý và cung cấp thông tin, DLKGĐL trong các trường đại học có liên quan đến ĐĐ&BĐ, công nghệ thông tin. Đồng thời, tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ liên quan đến hạ tầng DLKGĐL quốc gia tại các bộ, ngành, địa phương.
Để thực hiện những nhiệm vụ trên, Cục ĐĐ, BĐ và Thông tin địa lý Việt Nam là cơ quan có chức năng xây dựng, cập nhật, quản lý, khai thác hạ tầng DLKGĐL sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức có liên quan để đảm bảo DLKGĐL kết nối, chia sẻ trên toàn quốc phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số.
Nghệ An là 1 trong 5 tỉnh (trước đây 6 tỉnh) được lựa chọn tham gia thí điểm thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (gọi tắt là ERPA) theo Nghị định số 107 của Chính phủ. Tuy nhiên quá trình triển khai chương trình còn nhiều khó khăn…
Tại kỳ họp chuyên đề lần thứ 18, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026 diễn ra mới đây, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã thông qua Nghị quyết Quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với phần diện tích bổ sung để thực hiện Dự án thành phần 2 thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa -Buôn Ma Thuột giai đoạn 1 (đoạn đi qua tỉnh Đắk Lắk).
Dữ liệu không gian địa lý đã trở thành một yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế quốc dân, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển công nghiệp 4.0 và các chương trình số hóa như hiện nay. Ngoài ra, thông tin không gian địa lý cũng giữ một vai trò quan trọng để phát triển thành phố thông minh, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường. Do vậy, việc quản lý, khai thác, sử dụng một cách có hiệu quả đối với cơ sở dữ liệu (CSDL) nền địa lý quốc gia tại Việt Nam là nhiệm vụ cấp bách.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 24/CĐ-TTg ngày 22/3/2025 về việc tập trung khắc phục hậu quả vụ cháy rừng tại xã Hoàng Khai, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang và chủ động triển khai công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.
Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam đã xây dựng được khối lượng dữ liệu đầy đủ, chính xác của ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam hiện nay. Đây chính là nguồn dữ liệu quan trọng cho việc ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm bớt thiên tai, nghèo đói; phục vụ công tác lập quy hoạch; công tác quản lý điều hành của các bộ, ngành, địa phương trong cả nước, góp phần không nhỏ vào việc phát triển chung của đất nước.
Công nghệ viễn thám có ưu điểm vượt trội so với các phương pháp truyền thống khác, đồng thời là công cụ duy nhất có hiệu quả để giám sát tài nguyên môi trường biển và hải đảo với thông tin không gian rộng, đa thời gian, chính xác, khách quan, nhanh chóng.
