Thành phố Hồ Chí Minh từng được gọi là “thủ phủ bò sữa” của Việt Nam. Những dòng sữa trắng từng chảy từ Củ Chi, Hóc Môn về nuôi cả triệu bữa ăn học đường. Nhưng giờ đây, ở nơi từng đủ sữa nhất, người nuôi lại thở dài vì chuồng bỏ không, bò bị bán rẻ. Giữa lòng đô thị năng động nhất nước, sữa đang mất dần.
Cán bộ Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thành phố Hồ Chí Minh trao đổi với chủ nhiệm HTX bò sữa Đông Thạnh về các giải pháp duy trì, phát triển đàn bò sữa
Từ những con số, nhìn ra bức tranh hiện trạng
Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thành phố Hồ Chí Minh, đến năm 2025, tổng đàn bò sữa của thành phố còn 37.288 con, phân bố tại 2.645 cơ sở và một trại quốc doanh; trong đó khoảng 24.000 con đang cho sữa, chiếm 64,36% tổng đàn. So với năm 2015, tổng đàn đã giảm tới 68,19%, số hộ chăn nuôi giảm 72,64%. Đây không chỉ là sự giảm sút về số lượng, mà là tín hiệu cảnh báo một ngành đang dần mất sức sống.
- Tổng đàn bò sữa năm 2025: 37.288 con
- Giảm so với 2015: 68,19%
- Hộ chăn nuôi giảm: 72,64%
- Giai đoạn 2011–2015: tăng 9,9%/năm
- Giai đoạn 2016–2025: giảm 11,55%/năm
Sự sụt giảm này không đến từ một nguyên nhân đơn lẻ. Một trong những nguyên nhân chính đến từ áp lực đô thị hóa. Quỹ đất nông nghiệp ngày càng thu hẹp, vùng trồng cỏ và chuồng trại phân mảnh, buộc nhiều hộ phải thu hẹp quy mô hoặc chuyển chỗ. Mô hình nông hộ nhỏ lẻ chiếm đa số, khiến việc áp dụng cơ giới hóa và công nghệ cao gặp khó, năng suất và chất lượng sữa trở nên bấp bênh.
Chi phí đầu vào liên tục tăng là gánh nặng lớn khác. Thức ăn, thuốc thú y, điện nước và nhân công đều đội giá, trong khi giá sữa tươi nguyên liệu gần như “dậm chân tại chỗ”. Với sự chênh lệch ngày càng rộng giữa chi phí và lợi nhuận, nhiều hộ không thể cầm cự, dẫn tới việc bán bò hoặc rút khỏi ngành.
Cạnh tranh từ sữa nhập khẩu cũng gây áp lực không nhỏ. Sau khi Việt Nam tham gia CPTPP và EVFTA, sữa bột hoàn nguyên nhập khẩu tràn vào thị trường với giá rẻ, chi phí bảo quản thấp, khiến đầu ra cho nông hộ nội địa trở nên khó khăn. Thiếu cơ chế khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nguyên liệu trong nước, nhiều hộ rơi vào vòng luẩn quẩn: khó bán, khó tái đầu tư, khó tồn tại.
Một vấn đề khác là sự thiếu liên kết trong chuỗi giá trị. Liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp, cơ quan quản lý còn rời rạc. Áp dụng các mô hình quản lý hiện đại như khẩu phần phối trộn hoàn chỉnh (PMR/TMR) hay quản lý đàn theo DHI chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ. Người chăn nuôi vẫn gánh rủi ro nhiều nhất: lỗ khi giá giảm, không hưởng lợi khi giá tăng.
Thực trạng đàn bò sữa ở Thành phố Hồ Chí Minh đang giảm dần, chỉ còn lại số ít các hộ duy trì đến thời điểm hiện tại
Lộ trình phục hồi từ chuồng trại đến chính sách
Muốn phục hồi đàn bò sữa Thành phố Hồ Chí Minh, không thể chỉ trông vào sự kiên trì của người nông dân. Cần một chiến lược tổng thể, đồng bộ từ quy hoạch đến chính sách, từ tín dụng đến kỹ thuật và thị trường.
Trước hết, cần xây dựng Chương trình quốc gia phát triển ngành sữa bền vững, gắn quy hoạch vùng chăn nuôi với chính sách tín dụng ưu đãi, bảo hiểm giá và ưu đãi thuế cho doanh nghiệp sử dụng 100% sữa tươi nội địa. Thành phố Hồ Chí Minh cần định vị lại nơi sản xuất, trung tâm nguồn giống, công nghệ, đào tạo của ngành sữa cả nước.
Chương trình cải thiện chất lượng đàn bò sữa (DHI) được triển khai đồng bộ, giúp chọn lọc, nhân thuần, lai tạo đàn bò năng suất cao, thích nghi với điều kiện khí hậu nhiệt đới. Thành phố cũng đang khuyến khích nhập tinh cao sản, cung ứng giống hậu bị chất lượng tốt cho các vùng chăn nuôi.
Cùng với đó, mô hình sản xuất thức ăn TMR (Total Mixed Ration), thức ăn phối trộn hoàn chỉnh đang được khuyến khích đầu tư theo hướng quy mô lớn. Điều này giúp giảm chi phí, cân bằng dinh dưỡng và giảm phụ thuộc vào thức ăn tự phối trộn không ổn định của các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ.
Ở cấp thành phố, việc quy hoạch vùng nguyên liệu (đất trồng cỏ, phụ phẩm nông nghiệp) và hình thành các hợp tác xã chuyên ngành là khâu then chốt. HTX sẽ là đầu mối thu mua sữa, ký hợp đồng ổn định với doanh nghiệp chế biến, đồng thời đầu tư nhà máy TMR quy mô vùng, giúp giảm 10–15% chi phí thức ăn, nâng năng suất sữa bình quân mỗi con thêm 1–1,5 lít/ngày. Mô hình hợp tác công tư (PPP) có thể được áp dụng để đầu tư hạ tầng chuồng trại, hệ thống bảo quản và chế biến, tạo sức hút vốn xã hội hóa.
Về kỹ thuật, cần mở rộng chương trình DHI toàn thành phố, quản lý đàn bằng hồ sơ điện tử, gắn chip nhận diện và theo dõi sức khỏe tự động. Việc nhập tinh, chọn giống phù hợp khí hậu nhiệt đới ẩm cần được chuẩn hóa, đảm bảo nâng năng suất mà vẫn ổn định chất lượng sữa. Hệ thống thú y thành phố cần được tăng cường năng lực chẩn đoán sớm, giám sát dịch tễ và duy trì vùng an toàn bệnh lở mồm long móng (LMLM).
Đặc biệt, chính sách cần khuyến khích doanh nghiệp chế biến ưu tiên sữa tươi nội địa thông qua hợp đồng thu mua dài hạn, cơ chế chia sẻ rủi ro và quỹ bình ổn giá. Khi niềm tin được khôi phục, mối liên kết giữa nông dân, HTX, doanh nghiệp mới có thể tái sinh.
Kho dự trữ thức ăn của hộ nuôi bò sữa tại Thành phố Hồ Chí Minh
Con người, truyền thông và chuyển đổi số trụ cột cho mạch sữa mới
Phục hồi đàn bò sữa không chỉ là chuyện tái đầu tư vật chất, mà còn là câu chuyện của con người, tri thức và niềm tin.
Chương trình Sữa học đường nếu được ưu tiên dùng sữa tươi trong nước, sẽ tạo ra nhu cầu tiêu thụ bền vững, đồng thời nâng cao nhận thức của thế hệ trẻ về sản phẩm nội địa. Thành phố cũng đang mở rộng Chương trình sữa học đường, ưu tiên sử dụng 100% sữa tươi nguyên liệu trong nước. Đây được xem là “giải pháp kép”: vừa cải thiện dinh dưỡng cho trẻ em, vừa tạo đầu ra ổn định cho nông hộ.
Một chiến dịch truyền thông minh bạch về chất lượng và truy xuất nguồn gốc sẽ giúp người tiêu dùng hiểu rõ sự khác biệt giữa sữa tươi Việt Nam và sản phẩm hoàn nguyên, từng bước định vị thương hiệu “Sữa tươi Việt Nam” gắn với chất lượng, an toàn và nguồn gốc nội địa rõ ràng.
Ứng dụng Internet vạn vật (IoT) trong quản lý đàn, hệ thống dữ liệu năng suất, nền tảng giao dịch trực tuyến và truy xuất nguồn gốc giúp minh bạch chuỗi cung ứng, giảm chi phí trung gian. Mô hình “nông trại thông minh” có thể là lời giải cho cả bài toán kinh tế lẫn môi trường nếu được tiếp sức bằng tín dụng ưu đãi và đào tạo kỹ thuật.
Đi cùng đó là chính sách phát triển nguồn nhân lực trẻ: kỹ sư chăn nuôi, bác sĩ thú y, cán bộ HTX, những người vừa hiểu kỹ thuật, vừa có tư duy thị trường. Đó chính là thế hệ “người chăn bò 4.0” mang tri thức khoa học và tinh thần đổi mới đến từng chuồng trại nhỏ của thành phố.
Chi cục Chăn nuôi và Thú y Thành phố Hồ Chí Minh hỗ trợ các HTX, hộ nông dân chăm sóc đàn bò sữa
Việc khôi phục đàn bò sữa tại TP. Hồ Chí Minh là một "phép thử" quan trọng để cân bằng giữa nông nghiệp và đô thị hóa, đòi hỏi sự kết hợp hài hòa giữa chính sách hỗ trợ, ứng dụng khoa học công nghệ và thị trường tiêu thụ, nhằm đảm bảo nguồn sữa tươi nội địa cho người dân và phát triển nền nông nghiệp bền vững.
Sản xuất lúa giảm phát thải khí nhà kính, tạo tín chỉ carbon không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là cơ hội để nông dân Thanh Hoá nâng cao giá trị hạt gạo, tăng thu nhập, đồng thời góp phần thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam tại COP26.
Sáng 10/10, tại Trung tâm Triển lãm Nông nghiệp (Hà Nội), Hội chợ Làng nghề Việt Nam lần thứ 21 chính thức khai mạc, quy tụ gần 100 đơn vị đến từ 18 tỉnh, thành trên cả nước. Sự kiện là dịp tôn vinh các giá trị văn hóa, tinh hoa nghề truyền thống, cầu nối xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm OCOP, thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển nông thôn bền vững.
Hơn 100 ha diện tích trồng dâu phục vụ nuôi tằm của HTX trồng dâu nuôi tằm ở xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An bị lũ nhấn chìm hơn 1 tuần nay. Đây là nguồn thực phẩm chính của hàng trăm nong tằm và nay phải đối diện với nguồn thức ăn cạn kiệt, nguy cơ tằm bị đói rất lớn.
Hoa sen đã từ lâu được xem là biểu tượng - “Quốc hoa” của Việt Nam, bởi vẻ đẹp rạng rỡ, tinh khiết, “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Với lợi thế có nhiều điểm du lịch nổi tiếng, những năm gần đây tỉnh Ninh Bình đang đẩy mạnh phát triển các mô hình trồng sen “đa mục tiêu”, kết hợp giữa phát triển kinh tế và quản bá du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp…
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương hoàn thiện Hồ sơ Đề án đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 19-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng về nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 trong ngày 29/9/2025.
Để ứng phó với siêu bão Ragasa, các địa phương đã và đang tích cực thu hoạch lúa, bảo vệ hoa màu bằng các biện pháp như gia cố bờ bao, che chắn cây trồng, sơ tán tài sản. Các địa phương cũng tăng cường thông tin cảnh báo cho người dân, chuẩn bị nhân lực, vật tư theo phương châm "4 tại chỗ" để ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai.
