Hà Nội là địa phương có tổng nguồn thải cao nhất chiếm tới 60% tổng số nguồn thải trên toàn lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy, tiếp đến là Hà Nam, Nam Định. Nước thải làng nghề không được thu gom, xử lý. Nước thải sinh hoạt đóng góp đến trên 65% tổng lượng nước thải xả vào sông Nhuệ, sông Đáy, khiến tình trạng ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.
Theo số liệu từ Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), tại khu vực các tỉnh phía Bắc gồm 10 lưu vực sông liên tỉnh, song tồn tại 03 điểm nóng về ô nhiễm môi trường nước kéo dài liên tục nhiều năm qua. Cụ thể, điểm ô nhiễm trên sông Ngũ Huyện Khê thuộc lưu vực sông Cầu; điểm ô nhiễm trên các sông nội thành Hà Nội, trên sông Nhuệ thuộc lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy và điểm nóng ô nhiễm trên hệ thống công trình thủy lợi Bắc Hưng Hải thuộc lưu vực sông Hồng, sông Thái Bình.
.jpg)
Ô nhiễm ở điểm cuối sông Tô Lịch giao với sông Nhuệ
Đối với sông Ngũ Huyện Khê, theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, tổng lượng nước thải của các nguồn thải chính vào sông Ngũ Huyện Khê năm 2022 khoảng 54.047 m3/ngày đêm, bao gồm nước thải sinh hoạt 28.047 m3/ngày đêm (52%), nước thải sản xuất 26.000 m3/ngày đêm (48%).
Theo kết quả điều tra, khảo sát của Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) năm 2018, trên toàn lưu vực sông Nhuệ, sông Đáy có khoảng 1.982 nguồn thải, trong đó có 1.662 nguồn thải là cơ sở sản xuất kinh doanh; 39 nguồn thải là khu công nghiệp, cụm công nghiệp; 137 cơ sở y tế (bệnh viện); 144 làng nghề. Trong đó, Hà Nội là địa phương có tổng nguồn thải cao nhất chiếm tới 60% tổng số nguồn thải trên toàn lưu vực sông, tiếp đến là Hà Nam, Nam Định. Nước thải làng nghề không được thu gom, xử lý. Nước thải sinh hoạt đóng góp đến trên 65% tổng lượng nước thải xả vào sông Nhuệ, sông Đáy khiến tình trạng ô nhiễm trên lưu vực sông ngày càng nghiêm trọng.
.jpg)
Sông Nhuệ, sông Đáy đang trong tình trạng "báo động đỏ" về ô nhiễm
Kế đến là hệ thống Bắc Hưng Hải bị ô nhiễm nghiêm trọng cả về phạm vi và mức độ. Theo thống kê, tổng lượng nước thải xả vào hệ thống Bắc Hưng Hải năm 2022 vào khoảng 438.899 m3/ngày đêm. Trong đó, chủ yếu là nước thải sinh hoạt của các khu đô thị, khu dân cư tập trung (chiếm tỷ lệ khoảng 72%); các loại nước thải còn lại, gồm: Công nghiệp phát sinh từ các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khoảng 18% và nông nghiệp, làng nghề, y tế khoảng 10%.
Theo bà Nguyễn Thị Thiên Phương, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường, hiện ngành môi trường đang xây dựng và tổ chức thực hiện nhiệm vụ đánh giá sức chịu tải của môi trường nước mặt và xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng nước đối với một số lưu vực sông liên tỉnh; trong đó trên địa bàn khu vực miền Bắc, tập trung cho 02 lưu vực sông hiện đang là điểm nóng về ô nhiễm môi trường nước là Cầu, Nhuệ - Đáy. Sông Ngũ Huyện Khê, hệ thống Bắc Hưng Hải được xác định là điểm nóng nhất về ô nhiễm môi trường nước cần xử lý dứt điểm. Đối với hệ thống Bắc Hưng Hải: Đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, đôn đốc 04 địa phương thuộc hệ thống Bắc Hưng Hải khẩn trương và quyết liệt, thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, kiểm soát ô nhiễm; tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra trên 04 địa phương thuộc hệ thống Bắc Hưng Hải; tăng cường, đẩy mạnh hoạt động truyền thông, nâng cao nhân thức về bảo vệ môi trường.
.JPG)
Bà Nguyễn Thị Thiên Phương, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường
Đối với sông Ngũ Huyện Khê: Đã thành lập và triển khai Tổ Giám sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường, phối hợp với các cơ quan liên quan của tỉnh Bắc Ninh, đến hết năm 2022, đã chỉ đạo trên 300 cơ sở sản xuất giấy tại phường Phong Khê và Cụm công nghiệp Phú Lâm phải dừng hoạt động để xây dựng hệ thống xử lý nước thải đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường, cho đến khi hoàn thành mới được phép hoạt động trở lại; buộc thực hiện mua hơi thương phẩm của đơn vị cung cấp hơi trong cum công nghiệp để giảm lượng khí thải phát sinh (đã giảm được từ trên 300 ống khói xuống còn khoảng 50 ống khói). Các cơ quan của tỉnh Bắc Ninh đã vào cuộc kiểm tra, rà soát và tháo dỡ toàn bộ các đường ống khai thác nước mặt sông Ngũ Huyện Khê không phép và các đường ống xả thải ra sông Ngũ Huyện Khê.
Nhất Nam
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
