Hiện thực hóa tiềm năng, lợi thế và khát vọng: Quyết tâm đưa Hà Tĩnh trở thành tỉnh giàu mạnh từ biển

Thứ sáu, 15/12/2023, 16:55 (GMT+7)
logo Những năm gần đây, tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo phát triển mạnh kinh tế biển. Đặc biệt, thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Tỉnh ủy Hà Tĩnh đã ban hành Chương trình hành động; lồng ghép, tích hợp nhiệm vụ phát triển kinh tế biển trong các chương trình, kế hoạch kinh tế - xã hội hằng năm, 5 năm, đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Hiện thực hóa tiềm năng, lợi thế và khát vọng: Quyết tâm đưa Hà Tĩnh trở thành tỉnh giàu mạnh từ biển

Những tiềm năng, lợi thế để trở thành tỉnh giàu mạnh từ biển 

Tỉnh Hà Tĩnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ, nằm trên các trục giao thông huyết mạch của đất nước: Quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, đường sắt và đường bộ cao tốc Bắc Nam; là điểm trung chuyển hàng hóa với các nước Lào, Đông Bắc Thái Lan, Mi-an-ma trên tuyến hành lang kinh tế Đông - Tây, kết nối đường hàng hải quốc tế từ cảng Vũng Áng - Sơn Dương đi sang nước bạn Lào theo đường 8A qua Cửa khẩu quốc tế Cầu Treo và đường 12C qua Cửa khẩu Cha Lo (tỉnh Quảng Bình). Phía Tây, có biên giới giáp với Lào dài 164,48 km; phía Đông, đường bờ biển dài 137 km trải dọc theo địa bàn của 28 xã, thuộc các huyện: Nghi Xuân, Lộc Hà, Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh và thị xã Kỳ Anh với nhiều bãi tắm đẹp: Xuân Thành, Xuân Hải, Thạch Hải, Thiên Cầm, Kỳ Xuân, Hoành Sơn,... trong đó, bãi biển Thiên Cầm (huyện Cẩm Xuyên) được quy hoạch trong 46 khu du lịch quốc gia.

Hà Tĩnh có nhiều cửa sông lớn, có ngư trường thuận lợi để phát triển nuôi trồng, đánh bắt, chế biến hải sản. Bên cạnh tiềm năng tự nhiên, vùng ven biển Hà Tĩnh có nhiều di tích lịch sử văn hóa để phát triển du lịch. Trong số 86 di tích cấp quốc gia và 529 di tích cấp tỉnh, có hơn 30% di tích nằm ở các xã ven biển với các loại hình đình, chùa, đền thờ, nhà thờ, am, miếu,... Trong đó, tại vùng Núi Nam Giới - Cửa Sót Thạch Hà, một số nhà nghiên cứu khẳng định đây là một trong những nơi đầu tiên Phật Giáo du nhập vào Việt Nam. Hệ thống di sản văn hóa phi vật thể vùng ven biển đa dạng, gắn với các di tích cấp quốc gia như lễ hội Sỹ - Nông - Công - Thương ở Nghi Xuân, lễ hội đền Chiêu Trưng ở huyện Thạch Hà, lễ hội chùa Chân Tiên ở Lộc Hà, lễ hội Cầu Ngư ở Cẩm Xuyên, lễ hội đền Chế Thắng phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu ở Kỳ Anh,… Nhiều loại hình dân ca, dân vũ gắn với tín ngưỡng dân gian của cư dân ven biển như hát sắc bùa, hò chèo cạn, ví, giặm, đi cà kheo,...

Các bãi biển của Hà Tĩnh kết nối thuận lợi với các di tích, danh thắng ở các khu vực khác trên địa bàn tỉnh như: Hồ Kẻ Gỗ, Khu di tích Cố Tổng Bí thư Hà Huy Tập (huyện Cẩm Xuyên); Ngã ba Đồng Lộc, Chùa Hương Tích (huyện Can Lộc); Khu di tích Cố Tổng Bí thư Trần Phú (huyện Đức Thọ); Khu sinh thái Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, Khu nước sốt Sơn Kim (huyện Hương Sơn); Khu di tích Đại thi hào Nguyễn Du (huyện Nghi Xuân); Hồ thủy lợi Ngàn Trươi, gắn với Vườn quốc gia Vũ Quang, căn cứ khởi nghĩa Phan Đình Phùng, Thác Vũ Môn, Thành Sơn phòng - Hàm Nghi (huyện Vũ Quang, huyện Hương Khê),...

Với vị trí chiến lược, cửa ngõ quan trọng của hành lang kinh tế Đông - Tây, với những tiềm năng, lợi thế thuận lợi để phát triển kinh tế biển, tỉnh Hà Tĩnh xác định trở thành tỉnh mạnh về biển, giàu từ biển, trong đó, phấn đấu đến năm 2030, kinh tế biển đóng góp 65-70% GRDP của tỉnh; các ngành kinh tế biển phát triển theo chuẩn mực quốc tế. 

Những đóng góp quan trọng của kinh tế biển trong thời gian qua

Những năm gần đây, nhất là từ khi thực hiện Nghị quyết 36 về Chiến lược biển (năm 2018) đến nay, kinh tế Hà Tĩnh tiếp tục có bước phát triển nhanh. Bình quân giai đoạn 2018 - 2022 tốc độ tăng GRDP tăng 8,03%/năm, trong đó: Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 3,29%/năm; khu vực công nghiệp - xây dựng tăng 13,27%/ năm; khu vực dịch vụ tăng 4,77%/ năm. Năm 2022, tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) đạt trên 93 ngàn tỷ đồng, xếp thứ 30/63 cả nước; GRDP bình quân đầu người đạt trên 70 triệu đồng/năm; thu nhập bình quân đầu người đạt 45,08 triệu đồng/năm (tăng 1,32 lần so với năm 2018); tỷ lệ hộ nghèo chiếm 3,79%, hộ cận nghèo 4,04%.

Tỉnh Hà Tĩnh có Khu kinh tế Vũng Áng là một trong 8 khu kinh tế trọng điểm ven biển của quốc gia, diện tích hơn 227,81 km2, là khu kinh tế đa ngành, trọng tâm sản xuất thép, các sản phẩm sau thép, sản xuất điện, dịch vụ cảng biển và logistics,… Hiện Khu kinh tế có 153 dự án, gồm 97 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 60 ngàn tỷ đồng, 57 dự án đầu tư nước ngoài với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 17 tỷ USD, giải quyết việc làm trên 20 ngàn lao động, hằng năm đóng góp 60 -70% tổng thu ngân sách của tỉnh. Riêng lĩnh vực công nghiệp có 82 dự án, tập trung vào các lĩnh vực công nghiệp luyện cán thép, nhiệt điện, chế biến, chế tạo,… Hiện nay, tỉnh đang tập trung mở rộng quy hoạch Khu kinh tế Vũng Áng có quy mô đất sản xuất công nghiệp gấp hai lần hiện nay. 

Các nhóm ngành công nghiệp ven biển đã đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế của tỉnh. Trong đó, sản xuất thép với hạt nhân là Khu liên hợp gang thép và cảng Sơn Dương Formosa Hà Tĩnh công suất giai đoạn 1 là 7,5 triệu tấn/năm (dự kiến nâng công suất lên 15 triệu tấn/năm trước 2030), là đầu tàu thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp sau thép, công nghiệp hỗ trợ, dịch vụ trên địa bàn. Sản xuất điện với Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 1 công suất 1.200 MW và nhà máy điện năng lượng mặt trời Cẩm Hòa. Năm 2021, tỉnh đã khởi công Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng II vốn đầu tư nước ngoài gần 2,2 tỷ USD và 02 Nhà máy sản xuất Pin của Tập đoàn Vingroup, tổng mức đầu tư 10 ngàn tỷ đồng. Hiện đang tập trung triển khai Dự án khu công nghiệp Vinhomes tổng mức đầu tư hơn 13 tỷ USD. 

Trên địa bàn toàn tỉnh hiện có 23 cụm công nghiệp đang hoạt động, trong đó, 4 cụm công nghiệp ven biển gồm: Thạch Bằng, Thạch Kim, Cẩm Nhượng và Kỳ Ninh, với tổng diện tích quy hoạch 24,73 ha, chủ yếu các ngành nghề: Chế biến thủy, hải sản và hậu cần nghề cá, đến nay có 56 cơ sở sản xuất đã đầu tư trên 500 tỷ đồng vào các cụm công nghiệp này. Các cụm công nghiệp ven biển đi vào hoạt động đã thu hút các cơ sở, làng nghề truyền thống trong khu dân cư vào sản xuất tập trung, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho lao động địa phương, đặc biệt đối với ngành nghề chế biến thủy hải sản, nơi tập trung đông dân cư.

Ngoài Khu kinh tế Vũng Áng và các cụm công nghiệp ven biển, tỉnh Hà Tĩnh có một số dự án công nghiệp ven biển đang được các nhà đầu tư quan tâm tìm hiểu.

Về nuôi trồng, khai thác, chế biến hải sản bình quân hằng năm đạt 55 ngàn tấn, trong đó khu vực biển đóng góp sản lượng 30 ngàn tấn, chủ yếu là khai thác. Toàn tỉnh hiện có 135 tàu cá hoạt động khai thác thủy sản tại vùng khơi; có trên 1.300 tàu cá hoạt động tại vùng lộng và vùng khơi. Các đội tàu khai thác thủy sản từng bước được trang bị hiện đại, nâng cao hiệu quả đánh bắt và đảm bảo an toàn trên biển, giảm dần các đội tàu cá khai thác tại vùng biển ven bờ; giảm các hình thức khai thác có tính hủy diệt. Xây dựng, nhân rộng các mô hình liên kết trên biển để hỗ trợ sản xuất, trao đổi thông tin liên lạc, tìm kiếm cứu nạn khi các tàu gặp sự cố. 

Thực hiện nghiêm túc quy định cấm sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc, các ngư cụ thuộc diện cấm sử dụng để khai thác thuỷ sản; chống khai thác bất hợp pháp; tăng cường phối hợp quản lý, khai thác, sử dụng thông tin dữ liệu giám sát tàu cá. Hàng năm, tổ chức các cuộc tuyên truyền, tập huấn các quy định của pháp luật cho ngư dân bằng nhiều hình thức; phổ biến các quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp (IUU) và các khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC) về cảnh báo thẻ vàng đối với khai thác thủy sản bất hợp pháp của Việt Nam để ngư dân hiểu, chấp hành. Toàn tỉnh hiện có 02 nghiệp đoàn nghề cá với hơn 400 thành viên; 67 tổ đội khai thác trên biển với 413 tàu cá; 15 tổ chức cộng đồng với 1.575 tàu cá. Hệ thống thông tin liên lạc giữa tàu cá hoạt động trên biển và đất liền phát huy hiệu quả. Các tàu cá được lắp đặt hệ thống thông tin liên lạc (VMS) thường xuyên kết nối với Tổng cục Thủy sản và Trạm bờ đặt tại Chi cục Thủy sản; có 40 tàu cá lắp đặt máy thông tin liên lạc tầm xa VX-1700.

Về du lịch biển, trong những năm qua, tỉnh Hà Tĩnh đã đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kết nối du lịch biển với các trung tâm du lịch của tỉnh, của vùng và các tỉnh của Lào và khu vực Đông Bắc Thái Lan,... Hệ thống giao thông từ thị trấn Cẩm Xuyên - Thiên Cầm, thị trấn Nghi Xuân - Xuân Thành, thành phố Hà Tĩnh - Lộc Hà, các tuyến đường nối Quốc lộ 1A với khu vực biển Thạch Hải, đặc biệt tuyến đường ven biển Xuân Hội - Thạch Khê - Vũng Áng dài gần 68 km, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển KT-XH và du lịch biển. Hiện nay, nhiều tập đoàn, nhà đầu tư đã và đang triển khai các dự án du lịch ven biển ở thị xã Kỳ Anh, huyện Kỳ Anh, Cẩm Xuyên, Thạch Hà, Lộc Hà, Nghi Xuân, với 9 dự án cụm du lịch, đô thị dọc tuyến ven biển.

Hà Tĩnh hiện có 307 cơ sở lưu trú du lịch, riêng khu vực ven biển có 80 nhà nghỉ, khách sạn, trong đó có một số khách sạn đạt tiêu chuẩn 4, 5 sao. Khu phức hợp nghỉ dưỡng du lịch - văn hóa - thể thao - giải trí ở Xuân Thành, Nghi Xuân và Tổ hợp biệt thự nghỉ dưỡng Vinpearl Cửa Sót, Lộc Hà có quy mô lớn, hiện đại.

Công tác bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, kiểm soát, giảm thiểu ô nhiễm môi trường biển được thực hiện chặt chẽ. Thực hiện hiệu quả Chương trình quan trắc và giám sát chất lượng môi trường như quan trắc đối với nước biển ven bờ, dầu mỡ được triển khai thường xuyên. Nhìn chung chất lượng nước biển ven bờ trên địa bàn tỉnh ổn định, hầu hết giá trị các thông số quan trắc đều nằm trong giới hạn cho phép.

Quan tâm phát triển kết cấu hạ tầng đa mục tiêu, phục vụ phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ. Cảng Vũng Áng có 2 cầu cảng đi vào hoạt động công suất xếp dỡ hàng hóa bình quân đạt 3,5 triệu tấn/năm. Cảng Sơn Dương với 13 cầu cảng có thể tiếp nhận tàu 30 vạn tấn, công suất khai thác bình quân đạt 28 triệu tấn/năm. Hạ tầng giao thông kết nối với hệ thống cảng biển được đầu tư xây dựng. Tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành chính sách hỗ trợ các hãng tàu biển mở tuyến vận chuyển container và đối tượng có hàng hóa vận chuyển bằng container qua cảng Vũng Áng. 

Tập trung một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu sau

Thứ nhất, tập trung thực hiện hiệu quả Chương trình hành động của Tỉnh ủy Hà Tĩnh về thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 gắn với triển khai Quy hoạch tỉnh Hà Tĩnh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 03/11/2022 của Bộ Chính trị về phát triển KT-XH và đảm bảo QP-AN vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải Trung Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Phấn đấu đưa Hà Tĩnh trở thành tỉnh mạnh về biển, giàu đẹp từ biển; phát triển bền vững kinh tế biển; hình thành văn hóa sinh thái biển; ngăn chặn xu thế suy thoái, ô nhiễm môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực; phục hồi và bảo tồn các hệ sinh thái biển quan trọng. Phát triển bền vững kinh tế biển trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái biển, đảm bảo hài hòa giữa các hệ sinh thái tự nhiên và kinh tế, giữa bảo tồn và phát triển; tăng cường liên kết, cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh; giữ gìn, phát huy tiềm năng, lợi thế của biển đi đôi với xây dựng, gắn kết xã hội thân thiện với biển, bảo đảm QP-AN, trật tự và an toàn xã hội. Xây dựng vùng ven bờ của tỉnh thành các vùng phát triển kinh tế năng động; liên kết chặt chẽ với các tỉnh trong vùng và cả nước; chủ động hội nhập quốc tế; sử dụng tiết kiệm, hiệu quả tài nguyên; bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, nước biển dâng. 

Thứ hai, phát triển hành lang kinh tế đồng bằng ven biển gắn với đường ven biển, Quốc lộ 1A, đường cao tốc Bắc Nam. Xây dựng Khu kinh tế Vũng Áng với hạt nhân là Khu liên hợp gang thép Formosa, cụm cảng nước sâu Vũng Áng - Sơn Dương trở thành khu kinh tế đa chức năng, đa ngành. Huy động nguồn lực xây dựng thị xã Kỳ Anh, kết nối các chuỗi đô thị dọc Quốc lộ 1A, đường ven biển.

Phát huy vai trò hạt nhân của dự án Khu liên hợp gang thép Fomosa và hệ thống cảng biển Vũng Áng - Sơn Dương, các dự án trọng điểm tại Khu Kinh tế Vũng Áng. Tập trung hoàn thành các dự án Nhiệt điện Vũng Áng II (của Công ty VAPCO), dự án sản xuất pin ô tô điện gắn với triển khai Khu Công nghiệp Vinhomes của Tập đoàn Vingroup. Thu hút các dự án công nghiệp hỗ trợ sau thép, nhất là thép chất lượng cao, công nghiệp chế biến, chế tạo gắn với đẩy mạnh phát triển thị xã Kỳ Anh từng bước trở thành thành phố công nghiệp ven biển ở phía Nam tỉnh Hà Tĩnh.

Chú trọng phát triển, thu hút các dự án, cơ sở sản xuất vào các cụm công nghiệp ven biển. Huy động các nguồn lực đầu tư kết cấu hạ tầng khu, cụm công nghiệp đồng bộ; đề ra các cơ chế, chính sách để tăng cường xã hội hóa đầu tư, kinh doanh hạ tầng cụm công nghiệp.

 Mở rộng và khai thác hiệu quả các cảng biển nước sâu Vũng Áng, cảng tổng hợp Xuân Hải và cảng chuyên dùng Sơn Dương. Đầu tư cải tạo, nâng cấp hệ thống giao thông khu vực ven biển. Tập trung đẩy nhanh tiến độ các cầu cảng thuộc cụm Cảng Vũng Áng và Cảng than Nhà máy Nhiệt điện 2. Đầu tư xây dựng hạ tầng trung tâm logistics Vũng Áng, Trung tâm logistics Sơn Dương.

Thứ ba, tiếp tục phát triển các ngành nghề nuôi trồng, khai thác, chế biến thủy hải sản. Phát triển mạnh nuôi trồng thủy sản, mở rộng diện tích nuôi trồng thủy sản ven biển phù hợp với quy hoạch. Đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông, cấp điện, hệ thống cấp, thoát nước phục vụ nuôi trồng thủy sản cho các vùng nuôi tập trung. Tiếp tục đầu tư hoàn thiện hệ thống đê biển, đê sông; phát triển hệ thống rừng phòng hộ ven biển.

Xây dựng và phát triển các tổ đồng quản lý nghề cá ven bờ, các tổ đội sản xuất trên biển; xây dựng hệ thống thông tin nghề cá. Đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng nghề cá. Tập trung đầu tư hoàn thiện các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá. Phấn đấu đến năm 2025, đưa 04 cảng cá và 04 khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá ở Nghi Xuân, Lộc Hà, Cẩm Xuyên và thị xã Kỳ Anh đi vào hoạt động. Phát triển hệ thống thu mua, dịch vụ, chế biến thủy sản đảm bảo tiêu thụ hết sản phẩm sau khai thác cho ngư dân. Hoàn thiện hệ thống dịch vụ hậu cần nghề cá. Phát huy hiệu quả các cơ sở thu mua chế biến vừa và nhỏ; nâng cao chất lượng, hiệu quả các cơ sở chế biến hải sản đạt tiêu chuẩn xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường lớn như EU, Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản,...

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động ngư dân không vi phạm chủ quyền, khai thác thủy, hải sản ở vùng biển nước ngoài; phối hợp chặt chẽ với Cục Cảnh sát Biển trong tuyên truyền, bảo vệ chủ quyền biển đảo; phối hợp với Cục Lãnh sự - Bộ Ngoại giao, các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài thực hiện tốt công tác bảo hộ công dân khi tham gia hoạt động khai thác hải sản trên biển có liên quan đến các nước.

Thứ tư, khai thác tiềm năng, lợi thế để phát triển các khu du lịch biển có quy mô lớn, hiện đại. Phát huy hiệu quả các dự án nghỉ dưỡng du lịch ven biển đã có. Phối hợp các nhà đầu tư để sớm triển khai các dự án khu đô thị du lịch ven biển đã được các nhà đầu tư khảo sát tại các huyện: Nghi Xuân, Thạch Hà, Cẩm Xuyên và thị xã Kỳ Anh; kết nối các tua, tuyến du lịch nội tỉnh, liên tỉnh, liên vùng, với Lào và vùng Đông Bắc Thái Lan. Hình thành, phát triển tuyến du lịch trên biển nhằm khai thác lợi thế cảng biển nước sâu. 

Thứ năm, tăng cường công tác quản lý nhà nước về biển, đảo, bảo vệ tài nguyên, môi trường biển. Giám sát các dự án khai thác sử dụng tài nguyên biển, nhất là các dự án sản xuất, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vi phạm. Tiếp tục nâng cao năng lực quan trắc, theo dõi, đánh giá hiện trạng, diễn biến môi trường biển, hải đảo; cảnh báo kịp thời các dấu hiệu bất thường để chủ động ứng phó.

Thứ sáu, kết hợp chặt chẽ nhiệm vụ phát triển kinh tế với tăng cường củng cố QP-AN trên biển. Đầu tư xây dựng các công trình phòng thủ tuyến biển, tăng cường lực lượng, các công trình quân sự tại các khu vực trọng điểm tuyến biển nhằm giữ vững an ninh chủ quyền biển đảo, tạo điều kiện thuận lợi cho nhân dân ra khơi bám biển. Đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc gắn với các mô hình phát triển KT-XH khu vực biển; xây dựng các tổ tàu thuyền, bến bãi, cụm dân cư an ninh, an toàn. Xây dựng khu vực phòng thủ tuyến biển vững mạnh; chủ động phòng, chống bão lụt, nâng cao năng lực tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn trên biển.

HOÀNG TRUNG DŨNG 

Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, 

Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Tĩnh 

Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 17+18 (Kỳ 1+2) tháng 9 năm 2023