Hình thành nền nông nghiệp minh bạch trách nhiệm, bền vững từ Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam

Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam - động lực thúc đẩy giá trị nông sản 

Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam là nền tảng số phục vụ việc ghi nhận, quản lý và tra cứu thông tin nguồn gốc đối với các sản phẩm nông, lâm, thủy sản trong suốt quá trình sản xuất, chế biến, vận chuyển và lưu thông trên thị trường. Thông qua Hệ thống, người tiêu dùng có thể kiểm tra thông tin sản phẩm một cách minh bạch, trong khi cơ quan quản lý nhà nước có cơ sở để theo dõi, thống kê và thực hiện truy vết khi cần thiết; qua đó nâng cao minh bạch thông tin, bảo đảm an toàn thực phẩm và củng cố uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế.

Phát biểu khai mạc Lễ ra mắt, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, Nghị quyết số 57-NQ/TW xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt để phát triển nhanh và bền vững. Trong đó, nhấn mạnh vai trò của dữ liệu, của nền tảng số và hệ thống số quốc gia. 

“Lễ ra mắt Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam hôm nay chính là một bước đi cụ thể, thiết thực nhằm xây dựng hạ tầng dữ liệu số về nông sản, phục vụ quản lý nhà nước, sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, thúc đẩy công nghệ số trong toàn bộ chuỗi giá trị nông nghiệp từ sản xuất, chế biến cho đến phân phối và góp phần hình thành nền nông nghiệp minh bạch trách nhiệm, bền vững, phù hợp với yêu cầu trong nước và quốc tế”, Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định. 

Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, hệ thống này không chỉ là một giải pháp về công nghệ mà còn là công cụ quản lý hiện đại, góp phần phòng chống gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, đồng thời thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, có trách nhiệm và giá trị gia tăng cao.

Giới thiệu các lợi ích cốt lõi của Hệ thống TXNG nông sản, bà Phạm Thị Lý, Nhà sáng lập nền tảng công nghệ CheckVN cho biết, thông qua các kênh tra cứu thuận lợi, nhanh chóng và hoàn toàn miễn phí, người dân có thể tiếp cận thông tin một cách tin cậy, minh bạch. Đáng chú ý, người tiêu dùng được cung cấp đầy đủ và chính xác dữ liệu về vòng đời của sản phẩm, từ khâu sản xuất, chế biến, lưu thông đến phân phối ra thị trường. Đây là cơ sở quan trọng giúp người mua chủ động lựa chọn sản phẩm phù hợp, đồng thời nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm.

Đối với doanh nghiệp, việc triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc góp phần nâng cao uy tín và củng cố niềm tin của thị trường thông qua minh bạch thông tin sản phẩm và chuỗi cung ứng. Giải pháp này giúp doanh nghiệp giảm rủi ro pháp lý, tiết kiệm chi phí tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn chất lượng; đồng thời tăng năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, nhất là các thị trường xuất khẩu có yêu cầu khắt khe. 

Với cơ quan quản lý nhà nước, hệ thống truy xuất nguồn gốc là công cụ hữu hiệu nâng cao hiệu quả quản lý an toàn thực phẩm, tăng khả năng giám sát, cảnh báo sớm và truy vết nhanh khi xảy ra sự cố. Dữ liệu được số hóa, liên thông không chỉ phục vụ công tác thống kê, phân tích, xây dựng chính sách và điều tiết thị trường, mà còn góp phần thúc đẩy ứng dụng công nghệ số trong quản lý, hướng tới xây dựng Chính phủ số, quản lý minh bạch và hiệu quả hơn.

Trong khuôn khổ sự kiện, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) ký Chương trình hợp tác truyền thông triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW và truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam. 

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam nhấn mạnh, sự kiện hôm nay là bước khởi đầu, đặt nền móng cho một cách làm mới trong quản trị và vận hành các lĩnh vực của đất nước, trong đó chính sách được cụ thể hóa bằng dữ liệu, các quan điểm chỉ đạo được minh bạch hóa, triển khai bằng các công cụ khoa học - công nghệ hiện đại. Dữ liệu được lan tỏa thông qua truyền thông và kết nối trực tiếp với thị trường, người tiêu dùng qua các nền tảng số.

Thí điểm với quả sầu riêng - bước đi chiến lược 

Theo Kế hoạch tổ chức, Công ty Cổ phần Technology Convergence Corporation (Netacom) là đơn vị cung cấp giải pháp khoa học, công nghệ và phối hợp xây dựng, vận hành thí điểm Hệ thống TXNG nông sản. Đối với nội dung thí điểm TXNG sầu riêng, hệ thống được tổ chức vận hành đồng bộ, gồm: quản trị, vận hành trục truyền nhận dữ liệu và Cổng thông tin tra cứu; thiết lập đầu mối hỗ trợ kỹ thuật, đường dây nóng; đồng thời phối hợp với các đơn vị chức năng thuộc Bộ Công an để tích hợp, nạp dữ liệu vào Tem xác thực điện tử (QR/NFC/RFID), bảo đảm sự thống nhất, chính xác giữa thông tin trên tem và dữ liệu truy xuất.

Lộ trình thí điểm TXNG quả sầu riêng đặt mục tiêu xây dựng kho dữ liệu phục vụ truy xuất nguồn gốc trên cơ sở kết nối, tích hợp dữ liệu chuyên ngành; dữ liệu của doanh nghiệp tham gia được ký số theo quy định. Hiện nay, có 06 doanh nghiệp xuất khẩu sầu riêng đã tích cực tham gia thử nghiệm trong chuỗi sản xuất - cung ứng; tổ chức cấp và gắn tem xác thực điện tử cho các lô sầu riêng đáp ứng yêu cầu. 

Tại sự kiện, Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố thời gian thí điểm từ 01/01/2026 đến 30/6/2026. Sau thí điểm, các bên sẽ đánh giá hiệu quả về độ chính xác thông tin, mức độ thuận tiện, chi phí và lợi ích; từ đó hoàn thiện kỹ thuật, quy trình để mở rộng áp dụng cho các mặt hàng nông sản khác, hướng tới triển khai chính thức trên phạm vi rộng vào 1/7/2026.

Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ từ tư duy “sản xuất nhiều” sang “sản xuất có kiểm soát, có trách nhiệm và có giá trị”, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt khẳng định, quá trình triển khai thí điểm, đặc biệt với mặt hàng sầu riêng, cho thấy công nghệ hoàn toàn có thể hỗ trợ hiệu quả cho công tác quản lý nhà nước, nếu được thiết kế đúng nghiệp vụ, phù hợp với thực tiễn sản xuất và dễ tiếp cận đối với người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Đây là tiền đề rất quan trọng để Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục mở rộng trong thời gian tới.

Với vai trò là cơ quan chuyên môn trong lĩnh vực trồng trọt và bảo vệ thực vật, lãnh đạo Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật xác định, Cục sẽ phối hợp với các đơn vị liên quan và các địa phương để thống nhất cách tiếp cận trong ghi chép nhật ký canh tác, sử dụng vật tư nông nghiệp, cũng như mô tả các biện pháp kỹ thuật phòng trừ sinh vật gây hại theo hướng phù hợp với thông lệ quốc tế và yêu cầu cụ thể của từng thị trường, đồng thời thuận tiện cho người sản xuất áp dụng trong thực tiễn.

Đồng thời, thúc đẩy sự tham gia chủ động của người dân và doanh nghiệp trên cơ sở lợi ích hài hòa. Truy xuất nguồn gốc chỉ có thể phát huy hiệu quả khi người sản xuất, hợp tác xã và doanh nghiệp thực sự thấy được giá trị mang lại trong quản lý vùng nguyên liệu, kiểm soát chất lượng và nâng cao năng lực cạnh tranh. Vì vậy, trong quá trình triển khai, Cục ủng hộ cách tiếp cận theo lộ trình phù hợp, triển khai thí điểm, từng bước hoàn thiện và mở rộng, tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tham gia một cách tự nguyện, thực chất, tránh hình thức và áp đặt hành chính.

Việc ra mắt và triển khai thí điểm Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam cho thấy quyết tâm của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong đổi mới phương thức quản lý ngành theo hướng hiện đại, dựa trên dữ liệu và công nghệ số. Từ một giải pháp kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc đang từng bước trở thành nền tảng quản trị chuỗi giá trị nông nghiệp, gắn trách nhiệm của người sản xuất, doanh nghiệp với quyền lợi của người tiêu dùng và yêu cầu của thị trường. Khi được triển khai đồng bộ, thực chất và có lộ trình phù hợp, hệ thống này được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao minh bạch, củng cố niềm tin thị trường, gia tăng giá trị nông sản và từng bước hình thành nền nông nghiệp minh bạch, có trách nhiệm và phát triển bền vững trong giai đoạn mới.