Thời gian qua, Hoà Bình đã tăng cường nhiều giải pháp để quản lý hiệu quả, bền vững việc khai thác và sử dụng tài nguyên nước. Phóng viên Tạp chí TN&MT đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Anh Quân, Phó giám đốc Sở TN&MT Hòa Bình xoay quanh vấn đề này.
PV: Xin ông đánh giá khái quát về thế mạnh của tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Hòa Bình hiện nay?
Ông Nguyễn Anh Quân: Theo Quyết định số 1989/QĐ-TTg/2010 của Thủ tướng Chính phủ ban hành về Danh mục lưu vực sông liên tỉnh; Quyết định 1757/QĐ-BTNMT ngày 11/8/2020 về việc ban hành Danh mục nguồn nước liên tỉnh và Danh mục nguồn nước liên quốc gia (nguồn nước mặt) và Quyết định số 341/QĐ-BTNMT/2012 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành về Danh mục lưu vực sông nội tỉnh trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.
Hồ thuỷ điện Hoà Bình đã góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước cho vùng hạ du
Hiện nay trên địa bàn tỉnh Hòa Bình có 544 hồ chứa thủy lợi, với 39 hồ chứa có dung tích lớn hơn 01 triệu m3 và 12 hồ chứa thủy điện, trong đó hồ chứa thủy điện Hòa Bình có dung tích lớn nhất là 9,862 tỷ m3. Hồ sông Đà có diện tích khoảng 8.000 ha với dung tích khoảng 9,862 tỷ m3, ngoài nhiệm vụ cung cấp nước cho nhà máy thuỷ điện Hoà Bình, hồ sông Đà còn có nhiệm vụ điều tiết cung cấp nước cho vùng Đồng bằng sông Hồng. Ngoài ra còn có các đầm, hồ khác trên địa bàn tỉnh.
Hòa Bình có 544 hồ chứa thủy lợi, với 39 hồ chứa có dung tích lớn hơn 01 triệu m3 và 12 hồ chứa thủy điện, trong đó hồ chứa thủy điện Hòa Bình có dung tích lớn nhất là 9,862 tỷ m3.
Thêm nữa, tại các lưu vực của hệ thống sông, suối nêu trên các tổ chức, cá nhân đã xây dựng hơn 500 hồ chứa thủy điện, thủy lợi; trong đó 41 hồ chứa có dung tích lớn hơn 1 triệu m3;…
Tài nguyên nước dưới đất tỉnh Hòa Bình phân bố không đồng đều và khá đa dạng với 21 tầng chứa nước có khả năng cung cấp nước sinh hoạt cho các cá nhân và hộ gia đình trên toàn tỉnh. Hoà Bình có 07 tầng chứa chất lượng, trữ lượng bảo đảm cho khai thác với lưu lượng lớn để cấp nước cho khu dân cư, khu công nghiệp. Các tầng chứa giàu nước chủ yếu phân bố ở các vùng ven sông, suối, vùng đất thấp, bằng phẳng hoặc trong các thung lũng. Còn lại các vùng núi cao có độ dốc lớn là các tầng chứa nghèo nước thường xuất hiện các mạch nước lộ thiên với lưu lượng nhỏ và biến đổi theo mùa.
Do được thiên nhiên ưu đãi với lưu lượng nước dồi dào nên đã tạo nền tảng góp phần không nhỏ trong việc phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh đặc biệt các ngành nghề liên quan đến sản xuất nông, lâm nghiệp, du lịch nghỉ dưỡng và thủy điện…;
PV: Hiện nay trên địa bàn tỉnh Hòa Bình có bao nhiêu giấy phép khai thác và sử dụng nước tài nguyên nước, thưa ông?
Ông Nguyễn Anh Quân: Tính đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh có 109 Giấy phép, trong đó có 01 Giấy phép thăm dò khai thác nước dưới đất; 02 Giấy phép hành nghề khoan nước dưới đất và 106 Giấy phép khai thác và sử dụng nước đang còn hiệu lực.
Niềm vui của trẻ em ở xã Tân Mỹ, huyện Lạc Sơn (Hoà Bình) khi có nước sạch về tận nhà
Năm 2022, Sở đã tham mưu trình Ủy ban nhân dân tỉnh 29 hồ sơ, trong đó phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước 12 hồ sơ; cấp giấy phép khai thác sử dụng nước dưới đất 09 hồ sơ; cấp giấy phép hành nghề khoan nước dưới đất quy mô vừa và nhỏ 02 hồ sơ; cấp giấy phép khai thác sử dụng nước mặt 04 hồ sơ. Đồng thời phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm định hồ sơ đề nghị cấp phép khai thác, sử dụng nước mặt công trình thủy điện Suối Tráng (tại Xóm Dài, xã Bắc Phong, huyện Cao Phong, tỉnh Hoà Bình). Trình UBND tỉnh về việc điều chỉnh, bổ sung nội dung giấy phép khai, sử dụng nước mặt và quyết định phê duyệt tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước của Công ty Cổ phần Thủy điện Văn Hồng (tại Công trình thủy điện Van Mai, xã Vạn Mai, huyện Mai Châu tỉnh Hòa Bình).
Hoà Bình hiện có 109 Giấy phép, trong đó có 01 Giấy phép thăm dò khai thác nước dưới đất; 02 Giấy phép hành nghề khoan nước dưới đất và 106 Giấy phép khai thác và sử dụng nước đang còn hiệu lực.
Cùng với đó, Sở đã đôn đốc gửi các đơn vị để thực hiện việc chấp hành nộp tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước và các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định. Kết quả đạt là tiền cấp quyền khai thác, sử dụng tài nguyên nước năm 2021 thu được 101.574.458.304 đồng; năm 2022 thu được 100.537.887.566 đồng (vượt chỉ tiêu đề ra).
PV: Theo ông đâu là những bất cập trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên nước tại Hoà Bình?
Ông Nguyễn Anh Quân: Do nhận thức về trách nhiệm và nhận thức về pháp luật tài nguyên nước của các tổ chức, cá nhân tham gia quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước và xả nước thải vào nguồn nước chưa cao, chưa tự giác chấp hành pháp luật.
Nguồn tài liệu, cơ sở dữ liệu cơ bản, thông tin về tài nguyên nước còn chưa đầy đủ, đặc biệt là thiếu tài liệu điều tra cơ bản về các nguồn nước, tài liệu địa chất thủy văn trên toàn tỉnh Hoà Bình. Đây là một khó khăn cho công tác quản lý, bảo vệ tài nguyên nước, thẩm định hồ sơ cấp phép tài nguyên nước và đặc biệt là hồ sơ xin cấp giấy phép thăm dò, khai thác, sử dụng nước dưới đất.
Hồ Đầm Bài của Công ty TNHH một thành viên khai thác công trình thủy lợi Hoà Bình phụ vụ nước tưới cho nông nghiệp và dân sinh tại thành phố Hòa Bình
Điều tra cơ bản tài nguyên nước gồm điều tra tài nguyên nước mặt, tài nguyên nước dưới đất (những dạng tích tụ nước mặt, nước dưới đất tồn tại trên, sâu trong lòng đất, thực tế trữ lượng, chất lượng thay đổi nhiều theo thời gian, mùa, năm) cần nhiều thời gian, nguồn lực, kỹ thuật để đánh giá từ khái quát, đến chi tiết. Để thực hiện điều tra cần có nguồn tài chính lớn, tuy nhiên nguồn kinh phí của tỉnh còn hạn chế, dẫn đến khó khăn trong triển khai thực hiện.
Bên cạnh đó, Thông tư số 17/2021/TT-BTNMT được Bộ Tài nguyên và Môi trường đã được ban hành từ ngày 14/10/2021. Tuy nhiên, đến nay do nhiều nguyên nhân nên tỉnh Hòa Bình chưa bố trí được nguồn lực kinh tế để xây dựng hệ thống quản lý, giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh. Dẫn đến, nhiều tổ chức, cá nhân đã thực hiện lắp đặt hệ thống giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước nhưng không truyền được thông tin dữ liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hòa Bình theo yêu cầu của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Năm 2021, tỉnh Hoà Bình thu được 101.574.458.304 đồng tiền cấp quyền khai thác, sử dụng tài nguyên nước; năm 2022 thu được 100.537.887.566 đồng.
Do tỉnh Hòa Bình là tỉnh nghèo miền núi ngân sách vẫn phụ thuộc vào ngân sách phân bổ của Trung ương. Mặc dù, hàng năm, tiền thu tiển cấp quyền khai thác, sử dụng tài nguyên nước khoảng hơn 100 tỷ, tuy nhiên đến nay tỉnh chưa được chủ động trong việc quản lý, sử dụng tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước (theo quy định tại điều 14 của Nghị định 43/2015/NĐ-CP ngày 06/5/2015 và Điều 14 Nghị định 82/2017/NĐ-CP ngày 17/7/2017).
Ngoài ra, nguồn kinh phí phục vụ cho thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ về tài nguyên nước ở địa phương còn hạn chế.
PV: Vậy đâu là những giải pháp quản lý, giám sát việc khai thác và sử dụng tài nguyên nước trong thời gian tới của Hoà Bình?
Ông Nguyễn Anh Quân: Tiếp tục phối hợp với các Sở, ban, ngành địa phương có liên quan tuyên truyền, phổ biến rộng rãi trên các phương tiện truyền thông. Trong đó tập trung phổ biến đến các tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh để bảo đảm thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về lĩnh vực tài nguyên nước. Cùng với đó là đẩy mạnh việc tổ chức triển khai các văn bản quy phạm pháp luật quy định về công tác bảo vệ tài nguyên nước.
Đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án về: Lập danh mục và Bản đồ phân vùng hạn chế, khu vực phải đăng ký khai thác nước dưới đất tỉnh Hòa Bình; Điều tra, đánh giá, xác định và công bố dòng chảy tối thiểu trên sông, suối và hạ lưu các hồ chứa, đập dâng đối với từng nguồn nước trong lưu vực sông nội tỉnh Hòa Bình; Điều tra, đánh giá khả năng tiếp nhận nước thải, sức chịu tải của các sông, hồ là nguồn nước nội tỉnh; đề xuất giải pháp quản lý, bảo vệ tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; điều tra, đánh giá hiện trạng; đề xuất giải pháp quản lý hoạt động xả nước thải vào nguồn nước trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; Xây dựng hệ thống quản lý, giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.
Trong năm 2021 và 2022, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hoà Bình đã xử phạt 03 tổ chức, cá nhân vi phạm trong lĩnh vực tài nguyên nước với số tiền 28,1 triệu đồng, gồm: Hộ gia đình ông Nguyễn Văn Quốc (Thôn Tân Phú, xã Phú Thành, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình); Trang trại lợn hộ ông Nguyễn Mạnh Thường (Thôn Sấu Hạ, xã Thanh Cao, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình) và Công ty TNHH Tiến Đạt Amenity (Xã Thanh Cao, huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình);…
Đặc biệt, chủ trì kiểm tra các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước nhằm sớm phát hiện, xử lý, khắc phục kịp thời các sự cố gây ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt nguồn nước, gây ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân. Xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật có liên quan đến công tác bảo vệ tài nguyên nước theo quy định.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
>>>>> Xin vui lòng xem thêm:
- https://tainguyenvamoitruong.vn/binh-dinh-day-manh-quan-ly-giam-sat-tai-nguyen-nuoc-cid19542.html
Đỗ Hùng (thực hiện)
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
