Hiện nay, các vấn về về thúc đẩy chuyển đổi năng lượng, sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ tác động của thiên tai đã trở thành mối quan tâm chung của tất cả các quốc gia. Bên cạnh đó, các nhà hoạch định chính sách, các ngành kinh tế, người dân,… cũng có nhu cầu ngày càng cao về dữ liệu, thông tin địa chất, đòi hỏi sự đổi mới của công tác điều tra địa chất.
Các nước có ngành địa chất phát triển luôn coi trọng việc nâng cao vai trò của điều tra địa chất trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và thay đổi xã hội. Trong thời đại 4.0, sự phát triển tích hợp của các lĩnh vực trong đó có lĩnh vực địa chất, ứng dụng dữ liệu lớn và cải thiện khả năng giám sát được coi là cơ hội phát triển mới đối với ngành địa chất. Đứng trước cơ hội và thách thức, ngoài truyền thống về lập bản đồ địa chất, phát hiện tài nguyên địa chất, trong đó có khoáng sản; đánh giá, thăm dò khoáng sản nhằm gia tăng nguồn lực tài nguyên khoáng sản, đảm bảo an ninh về khoáng sản cho phát triển bền vững KT-XH của đất nước, chính sách về địa chất của nhiều nước đã có những thay đổi sâu rộng.
Những đổi mới trên đã đặt ra những yêu cầu đối với Luật Khoáng sản cần có thêm các chính sách để khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới, đầu tư công nghệ tiên tiến, hiện đại nhằm khai thác, chế biến khoáng sản hợp lý, tránh lãng phí tài nguyên.
Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cho thấy yêu cầu cấp bách của việc xây dựng chính sách, pháp luật quản lý Nhà nước về tài nguyên địa chất, điều tra địa chất và các điều kiện địa chất nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN. Theo đó, một trong những nhiệm vụ quan trọng được Nghị quyết vạch ra là “Hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”.
Để thể chế hóa được những quan điểm, định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước, hoàn thiện pháp luật về ĐC&KS, phát huy những kết quả tích cực đạt được, khắc phục những tồn tại, cần thiết phải rà soát, sửa đổi, bổ sung Luật Khoáng sản để ban hành thành Luật Địa chất và Tài nguyên khoáng sản nhằm đáp ứng yêu cầu QLNN tập trung, thống nhất ở Trung ương cho lĩnh vực quản lý về địa chất, khoáng sản, phục vụ kịp thời cho phát triển KT-XH.
Theo Tổng cục ĐC&KS Việt Nam, mục tiêu xây dựng chính sách nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về địa chất và tài nguyên khoáng sản nhằm tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác điều tra địa chất, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước.
Đồng thời, xây dựng chính sách nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế trong công tác QLNN về ĐCKS và công nghiệp khai khoáng; xây dựng chính sách đồng bộ từ khâu quy hoạch, điều tra, thăm dò, khai thác đến chế biến, sử dụng khoáng sản; đẩy mạnh ứng dụng thành tựu KHCN tiên tiến, hiện đại, theo mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh.
Việc xây dựng chính sách nhằm kế thừa các quy định của Luật Khoáng sản năm 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hành còn phù hợp, đồng thời, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm của các nước trên thế giới để vận dụng phù hợp với điều kiện của nước ta; bảo đảm tương thích với pháp luật và thông lệ quốc tế, tạo hành lang pháp lý đồng bộ về địa chất, thúc đẩy sự phát triển bền vững.
Các chính sách đang được Tổng cục ĐC&KS Việt Nam xây dựng và đánh giá tác động sẽ tập trung vào những vướng mắc cần tháo gỡ của Luật Khoáng sản và bám sát theo các nội dung của Nghị quyết số 10-NQ/TW. Từ đó, góp phần đảm bảo quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài nguyên, trong đó có khoáng sản, theo nguyên tắc thị trường; xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường như Nghị quyết Đại hội Đảng XIII (2/2021) đã chỉ rõ.
THANH TÚ
Hơn 80 năm qua, ngành Địa chất Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong khai thác và quản lý tài nguyên khoáng sản, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Bài viết tổng hợp hành trình phát triển, những chính sách đổi mới và phong trào thi đua tiêu biểu, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, hướng ngành Địa chất Việt Nam phát triển hiện đại, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.
Tiếp nối phần khai mạc và định hướng từ cơ quan quản lý, Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” bước sang thảo luận chuyên sâu. Các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí - truyền thông đã cùng phân tích những điểm mới, khó khăn và giải pháp để đưa Luật đi vào đời sống.
Ngày 16/9 tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Mở đầu chương trình, đại diện cơ quan quản lý đã phân tích sâu vai trò, ý nghĩa và các giải pháp chiến lược để Luật 2024 đi vào thực tiễn.
Ngày 16/9/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Tọa đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Tọa đàm có sự tham dự của các chuyên gia đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, hiệp hội doanh nghiệp, cơ quan báo chí - truyền thông cùng tập trung thảo luận về Luật Địa chất và Khoáng sản, đề xuất các giải pháp nhằm triển khai thực thi hiệu quả Luật trong đời sống.
Để Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 nhanh chóng đi vào đời sống, vai trò của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam được xem là then chốt. Không chỉ tham mưu, xây dựng chính sách, Cục còn trực tiếp tuyên truyền, hỗ trợ địa phương, giám sát khai thác và tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, bảo đảm Luật được triển khai đồng bộ, hiệu quả và bền vững.
