Hơn 113.900 ha cây trồng bị ảnh hưởng sau bão số 13

Bão số 13 và đợt mưa lũ sau đó đã để lại hậu quả nặng nề cho sản xuất nông nghiệp vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Hơn 113.900 ha cây trồng bị ảnh hưởng, nhiều diện tích mất trắng, hệ sinh thái canh tác bị tổn thương và hàng nghìn hộ nông dân đối mặt với nguy cơ mất sinh kế trong ngắn hạn. Số liệu tổng hợp nhanh do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho thấy bức tranh thiệt hại rộng khắp và những nhu cầu cấp bách để phục hồi sản xuất.

Những vùng chịu tác động nặng nề nhất

Tại tỉnh Đắk Lắk, mưa lớn kéo dài khiến gần 70.000 ha cây trồng chịu tác động. Những vườn cà phê đang độ chín rộ bị rụng quả hàng loạt; hồ tiêu bị ngấm nước, nhiều trụ cây bị nghiêng đổ; sầu riêng, bơ và các loại cây ăn quả khác chịu ảnh hưởng nặng nề do úng gốc. Gió không mạnh như những trận cuồng phong, nhưng sức tàn phá lại lan rộng, để lại nhiều thiệt hại khó khôi phục trong thời gian ngắn.

Tại tỉnh Gia Lai đã ghi nhận hơn 21.500 ha cây trồng bị ảnh hưởng, là địa phương có địa hình dốc khiến tình trạng xói mòn và rửa trôi dinh dưỡng diễn ra mạnh, đặc biệt trên các diện tích cây công nghiệp lâu năm. Vùng đồng bằng ven biển các tỉnh như Khánh Hòa, Quảng Ngãi cũng chịu thiệt hại đáng kể khi nước lũ tràn nhanh qua các cánh đồng lúa và vùng trồng rau màu.

Trên những ruộng vừa rút nước, lớp bùn đọng lại mang theo dấu tích của dòng nước cuốn trôi. Dù thời điểm này, các tỉnh Nam Trung Bộ trời đã hửng nắng, nhiều hộ vẫn chưa thể bước vào tái sản xuất vì đất còn mềm, lượng cây giống, và vật tư nông nghiệp bị hư hỏng trong nước chưa thể phục hồi sản xuất ngay.

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, cơn bão số 13 gây thiệt hại không chỉ nằm ở từng hecta mất trắng, mà nằm ở chuỗi hệ quả kéo theo. Đó là, đất bị xói mòn khiến dinh dưỡng giảm mạnh; ẩm độ kéo dài là điều kiện thuận lợi cho các loại nấm bệnh phát sinh, nhất là với cà phê, hồ tiêu và cây ăn quả. Các hợp tác xã nông nghiệp, vốn đóng vai trò liên kết tiêu thụ đang đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu, gián đoạn hợp đồng, khiến nhiều kế hoạch sản xuất, chế biến bị đảo lộn.

“Với người nông dân, điều khó khăn nhất nhiều khi không chỉ là mất mùa, mà là sự chênh vênh trong tâm thế sau thiên tai. Nhiều hộ dân cho biết họ như “mất đi điểm tựa” khi chứng kiến công sức tích lũy qua nhiều năm bị ảnh hưởng chỉ sau một đợt mưa lũ kéo dài. Tâm lý đó cần sự hỗ trợ, sẻ chia và đồng hành để họ có thể bắt tay vào vụ mới với niềm tin trọn vẹn” – ông Mạnh chia sẻ.

Ứng phó khẩn cấp, từ chỉ đạo đến hỗ trợ

Ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, ngay sau thiên tai, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đã thành lập đoàn công tác xuống các vùng thiệt hại nặng để khảo sát và thống nhất phương án khôi phục. Các địa phương đồng loạt đề xuất hỗ trợ theo Nghị định 09/2025/ND-CP của Chính phủ nhằm khắc phục nhanh thiệt hại.

Riêng tỉnh Đắk Lắk, Cục Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đề nghị cấp 400 tấn giống lúa, 11 tấn giống ngô và 0,5 tấn hạt giống rau từ nguồn dự trữ quốc gia để đảm bảo kịp thời vụ đông – xuân. Các tỉnh Tây Nguyên cũng đề xuất hỗ trợ phân bón hữu cơ, vôi cải tạo đất và kinh phí dựng lại hệ thống trụ tiêu, bờ rào chống xói mòn. Lực lượng khuyến nông địa phương đang giúp dân khơi rãnh thoát nước, xử lý đất sau ngập, dựng lại trụ tiêu, tỉa cành gãy cho hồ tiêu và cà phê; đồng thời phổ biến biện pháp phòng trừ nấm bệnh sau mưa lũ.

Bão số 13 cho thấy nông nghiệp khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên vẫn đang đứng trước rủi ro lớn từ biến đổi khí hậu. Việc phục hồi sau thiên tai không chỉ là cấp giống, vật tư hay hỗ trợ tài chính; đó còn là cơ hội để củng cố nền tảng sản xuất bền vững.

Để giảm thiểu rủi ro do thiên tai gây ra, các chuyên gia đã đề xuất một số giải pháp như: Tăng đầu tư vào mô hình canh tác bền vững trên đất dốc, chống xói mòn và ứng phó mưa lớn bất thường. Quy hoạch lại vùng trồng cà phê, hồ tiêu, sầu riêng theo hướng phù hợp địa hình và khả năng thoát nước. Ứng dụng giải pháp thoát nước thông minh trong vườn cây lâu năm. Đa dạng hóa sinh kế cho nông hộ, tránh phụ thuộc quá lớn vào một loại cây trồng dễ bị tổn thương.

Ở tầm chính sách, theo ông Mạnh, các gói hỗ trợ cần được giải ngân nhanh, giảm thủ tục, tránh để nông dân lỡ thời vụ. Tính minh bạch trong phân bổ nguồn lực, công khai chủng loại giống và thời gian cấp phát sẽ là yếu tố quan trọng để lấy lại niềm tin của người dân.

“Thiệt hại hơn 113.900 ha cây trồng là cảnh báo mạnh mẽ về tính mong manh của khu vực nông nghiệp trước những biến động khí hậu ngày càng khắc nghiệt. Nhưng sau những đợt thiên tai luôn tồn tại cơ hội tái thiết. Nếu tận dụng tốt thời điểm này để đổi mới kỹ thuật, nâng cấp hệ thống sản xuất và chủ động thích ứng, nông nghiệp Nam Trung Bộ – Tây Nguyên hoàn toàn có thể bước qua bão dông để phát triển bền vững hơn trong tương lai” – ông Mạnh khẳng định.