Thành phố Huế đang phấn đấu trở thành một điểm đến di sản hội tụ đầy đủ các yếu tố “xanh, sạch, đẹp”. Vì vậy, Huế đang nỗ lực thực hiện nhiều hoạt động thiết thực trong cộng đồng, phấn đấu đến hết năm 2024 Tp. Huế giảm 30% lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường. Để trở thành một đô thị giảm nhựa kiểu mẫu thì yếu tố công nghệ, đặc biệt là công nghệ trong quản lý rác thải, truyền thông nâng cao nhận thức trong cộng đồng vẫn luôn là chìa khóa quan trọng.
Đô thị giảm nhựa là một sáng kiến của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên nhằm kết nối các thành phố và các điểm đến du lịch cùng hành động trách nhiệm với bảo vệ môi trường, trong đó có việc giảm thiểu xả thải chất thải nhựa ra môi trường. Thông qua chương trình, Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên đang nỗ lực nâng cao năng lực cho các địa phương nhằm đạt được mục tiêu không rác nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030.
Thành phố Huế là một trong số 8 đô thị tham gia vào Chương trình Đô thị Giảm Nhựa của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên, đang phấn đấu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trên nền tảng bảo tồn, phát huy giá trị di sản cố đô và bản sắc văn hoá Huế, với đặc trưng văn hoá, di sản, sinh thái, cảnh quan, thân thiện môi trường và thông minh. Theo đó, các chương trình thúc đẩy kinh tế xanh và phát triển bền vững đang được quan tâm phát triển. Theo đó, Dự án “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” đề ra mục tiêu đến hết năm 2024 thì thành phố Huế sẽ giảm 30% rác thải nhựa thất thoát ra môi trường. Đây là địa phương đang có rất nhiều hoạt động thiết thực tại cộng đồng trong việc giảm thiểu chất thải nhựa ra môi trường.
Đến năm 2024: Giảm 30% lượng thất thoát rác nhựa ra môi trường
Lãnh đạo Ủy ban Nhân dân Tp. Huế cho biết, sau khi mở rộng địa giới hành chính, Tp. Huế có một hệ thống sông tự nhiên và nhân tạo dày đặc cùng đổ vào đầm phá Tam Giang - Cầu Hai - Đây là hệ đầm phá nước lợ lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á, có giá trị cao về môi trường sinh thái và đa dạng sinh học. Hiện nay, khu vực này đang chịu áp lực bởi rác thải từ các hoạt động của cư dân sinh sống dọc sông Hương và các vùng lân cận xung quanh thành phố.
Lãnh đạo thành phố Huế thể hiện quyết tâm đưa Huế trở thành địa phương hội tụ các yếu tố: Xanh, sạch, đẹp
Mặc dù việc thu gom rác thải ở Tp. Huế được thực hiện thường xuyên Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình Đô thị Huế nhưng vẫn vượt quá tầm kiểm soát. Tại một số lưu vực sông, hồ xung quanh Hoàng Thành, các khu chợ, bến bãi, bãi biển,…thường xuyên xảy ra vấn nạn ùn ứ rác. Việc thất thoát rác thải nhựa làm tắc nghẽn các dòng sông và đe dọa các hệ sinh thái và môi trường biển, ven biển. Điều này có tác động tiêu cực đến các lĩnh vực quan trọng đối với nền kinh tế, trong đó có ảnh hưởng trực tiếp đến lĩnh vực du lịch, vận tải biển và nuôi trồng thủy sản.
Theo kết quả đánh giá ban đầu của các nhóm tư vấn trong khuôn khổ thực hiện dự án (CRET, 2021) về hệ thống quản lý chất thải rắn ở Tp. Huế nói chung và rác thải nhựa nói riêng cho thấy, tổng lượng rác thải sinh hoạt phát sinh ở Tp. Huế khoảng 407,2 tấn/ngày, rác thải nhựa chiếm hơn 15,4%, chỉ đứng thứ hai sau thành phần rác hữu cơ. Trong đó, khối lượng rác thải nhựa thất thoát vào môi trường ở Tp. Huế ước tính vào khoảng 3,13% so với tổng khối lượng rác thải phát sinh. Hoạt động sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần là nguồn gây ô nhiễm rác thải nhiều nhất, kể cả về số lượng và khối lượng. Ngoài ra, kết quả đánh giá ban đầu còn cho thấy hơn 83% hộ được phỏng vấn ở khu vực đầm phá Tam Giang - Cầu Hai cho thấy, rác thải nhựa gây tác hại rất xấu đến sức khỏe con người, môi trường đất và các loại sinh vật biển.
ảnh minh họa
“Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam” là tên của một chương trình được xây dựng với sự tài trợ của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên, tiếp nhận bởi Ủy ban Nhân dân Tp. Huế nhằm mục tiêu hỗ trợ Tp. Huế bảo vệ các dòng sông và hệ sinh thái các vùng đất ngập nước và ven biển không bị ô nhiễm bởi rác thải nhựa, thông qua một loạt các biện pháp can thiệp với sự tham gia của các bên liên quan bao gồm các khối công - tư, các tổ chức xã hội dân sự và cộng đồng địa phương. Kết quả mong đợi là đến năm 2024, Huế trở thành Đô thị giảm nhựa với 70% chất thải rắn được phân loại tại nguồn, thu gom và xử lý, đồng thời rác tái chế từ bãi chôn lấp được đẩy mạnh thu hồi. Các đối tác chính của dự án bao gồm: Phòng Tài nguyên và Môi trường Tp. Huế, Công ty Môi trường và Công trình Đô thị Huế (HEPCO). Dự án được thực hiện trong 04 năm (từ năm 2021-2024) và được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn khởi động dự án (2021) và giai đoạn triển khai thực hiện (2022-2024) với mong muốn đưa Huế trở thành một điểm đến không rác nhựa vào năm 2030.
Ông Nguyễn Song - Phó Chủ tịch UBND Tp. Huế cho biết: “Huế vinh dự trở thành đô thị thứ 7 của Việt Nam và thứ 32 trên thế giới tham gia vào mạng lưới Sáng kiến các Đô thị giảm nhựa. Chúng tôi tin tưởng việc tham gia vào mạng lưới này sẽ giúp Tp. Huế huy động thêm nguồn lực triển khai các hoạt động cải thiện hệ thống quản lý chất thải rắn và giảm thiểu rác thải nhựa cũng như có cơ hội được học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với các đô thị khác trong và ngoài nước. Qua đó, hình ảnh của Thừa Thiên - Huế sẽ được củng cố trong mắt du khách và bạn bè quốc tế, góp phần cải thiện điều kiện sống và làm việc của người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương” .
Mặc dù Tp. Huế đã có rất nhiều nỗ lực trong công tác giảm thiểu và quản lý rác thải, nhưng trên thực tế ô nhiễm rác thải nhựa vẫn còn là vấn đề nan giải, ô nhiễm rác thải nhựa làm đại dương bị ô nhiễm, nguồn lợi hải sản ven bờ bị suy kiệt. Do đó, cần phải có những can thiệp mạnh mẽ ngay lập tức để ngăn chặn vấn đề này và giảm thiểu các tác động của rác thải nhựa đối với các dòng sông, khu vực đất nước ngập nước ven biển. Việc Huế tham gia vào mạng lưới Đô thị giảm nhựa toàn cầu do Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên hỗ trợ, đồng hành sẽ tạo điều kiện để các bên liên quan, cung cấp các hướng dẫn triển khai và hỗ trợ nguồn lực, nhằm đạt được mục tiêu không còn rác thải nhựa ngoài môi trường tự nhiên vào năm 2030. Tp. Huế đề ra kế hoạch tham gia chương trình Đô thị giảm nhựa với mục tiêu giảm 30% lượng thất thoát rác nhựa vào năm 2024 và trở thành Đô thị giảm nhựa với 70% chất thải rắn được phân loại tại nguồn, thu gom và xử lý, đồng thời rác tái chế từ bãi chôn lấp được đẩy mạnh thu hồi.
Nhiều mô hình hay, thực hành tốt
24/36 phường, xã thuộc địa bàn Tp. Huế được triển khai và hướng dẫn quy trình phân loại rác thải tại nguồn. Trong đó, kết nối với các hội đoàn thể và các tổ chức liên quan, gồm Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Hội Nông dân Tp. Huế, Hội Nghề cá và BQL Cảng cá tỉnh, Phòng Giáo dục và Đào tạo Tp. Huế và các trường học tổ chức các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về phân loại rác thải tại nguồn (PLRTN) và giảm thiểu rác thải nhựa.
Những thông điệp truyền thông nâng cao nhận thức tại cộng đồng
Theo báo cáo từ Dự án “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam”, hiện trên địa bàn Tp. Huế đã lắp đặt 468 thùng lưu chứa, phân loại chất thải rắn tại 156 điểm công cộng tại 23 phường xã trên địa bàn nhằm hỗ trợ người dân tham gia phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa thất thoát. Ngoài ra, dự án hỗ trợ lắp đặt 30 camera giám sát, tránh tình trạng người dân xả rác, phân loại rác không đúng quy định. Bên cạnh đó, dự án đã khánh thành và tổ chức các hoạt động thường kỳ tại Trung tâm Thông tin Môi trường (46 Trần Phú, Tp. Huế), thu hút gần 500 lượt người tham dự. Để mục đích giảm nhựa được lan tỏa, Huế đã tổ chức các sự kiện truyền thông như sự kiện hưởng ứng ngày môi trường thế giới (5/6/2022), tổ chức cuộc thi và trao giải “Anh hùng giảm nhựa”; truyền thông trên các kênh mạng xã hội như Fanpage của dự án; xây dựng landing page chiến dịch “Người dùng hiện đại không ngại giảm nhựa”.
Năm 2022 có hơn 4.000 người được tuyên truyền trực tiếp và hàng chục ngàn người được tuyên truyền gián tiếp về PLRTN và giảm rác thải nhựa từ những hoạt động của dự án. Kết quả các hoạt động thu gom được gần 14 tấn rác thải, trong đó có hơn 1 tấn rác nhựa, 11 tấn rác tái chế, 400 kg nhựa tái chế. Gần 9.000 học sinh tại Tp. Huế được tham gia các hoạt động rung chuông vàng vì môi trường, trại hè trải nghiệm, lồng ghép nội dung về bảo vệ môi trường vào các môn học chính khóa,...
Về hoạt động doanh nghiệp, dự án đã kết nối với nhiều đơn vị công và tư nhằm xây dựng mạng lưới đối tác giảm nhựa. Nổi bật trong đó là Lễ ra mắt Nhóm đối tác hành động giảm nhựa tại Huế và sự kiện "Người dùng hiện đại không ngại giảm nhựa" vào ngày 18/12/2022 nhằm kêu gọi các đối tác tham gia và cam kết đồng hành giảm nhựa. Dự án còn phối hợp với Trung tâm bảo tồn Di tích Cố đô Huế xây dựng một trạm cung cấp nước thông minh và nhà chờ nhằm giảm thiểu sử dụng nhựa một lần tại lăng Gia Long và dự kiến khánh thành và đã đưa vào sử dụng vào cuối năm 2022. Hỗ trợ doanh nghiệp MAI Organics nghiên cứu, phát triển và sản xuất bao bì đóng gói giảm tối đa việc sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và phối hợp với Công ty Vietravel vận động các đơn vị du lịch - dịch vụ, chuỗi thức ăn đồ uống (F&B) thực hành giảm nhựa,…
Ông Bùi Hoàng Minh, Giám đốc Trung tâm IOC Thừa Thiên-Huế cho rằng, cùng với phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”, Thừa Thiên-Huế nói chung và IOC nói riêng luôn luôn đồng hành cùng các chương trình, dự án liên quan đến môi trường; đồng thời đưa vào hoạt động mạng lưới Ngày Chủ nhật xanh, các phản ánh hiện trường liên quan đến vệ sinh môi trường được phân loại một lĩnh vực riêng.
Đại diện dự án “Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam”, bà Nguyễn Thị Diệu Thúy đã đưa ra một số ý tưởng, nội dung mà hai bên hợp tác trong thời gian đến, cụ thể là hỗ trợ nghiên cứu giải pháp sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc phát hiện các hành vi vi phạm vệ sinh môi trường thông qua giám sát camera; xây dựng các bản đồ số điểm nóng rác thải nhựa và bản đồ số các điểm cung cấp dịch vụ như: nhà hàng, khách sạn “xanh”…
Thay đổi, nâng cao ý thức người dân
Khởi động chương trình phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn (CTRSH) trên địa bàn Tp. Huế, vừa qua các ban ngành, đoàn thể phường Đông Ba đã tổ chức hoạt động “Đổi rác lấy quà” nhằm vận động và nâng cao ý thức của người dân thông qua hoạt động phân loại rác. Chỉ sau 1 tiếng đồng hồ triển khai, kết quả thu gom được gần 70kg giấy, 16kg nhựa, 2 kg sắt và hàng ngàn vỏ lon các loại, sau đó người dân được quay trúng thưởng và nhận các phần quà ý nghĩa như cây xanh, dầu ăn, hạt nêm…
Thông điệp cần lan tỏa
Theo lãnh đạo Ủy ban Nhân dân phường Đông Ba, hoạt động trên nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của rác thải nhựa, tuyên truyền hướng dẫn người dân thay đổi thói quen sử dụng sản phẩm nhựa một lần, thay vào đó là các sản phẩm thân thiện với môi trường, đồng thời hướng dẫn cách thức phân loại - lưu chứa - xả thải CTRSH tại nguồn, điểm đặt thùng thu gom chất thải tái chế tái sử dụng và nguy hại trên địa bàn thành phố.
Người dân đã có thói quen phân loại rác và bỏ vào thùng theo quy định
Tại các địa phương trên địa bàn Tp. Huế như: An Đông, Xuân Phú, Vỹ Dạ, Thuỷ Xuân,… các thùng lưu chứa rác đã được phân bổ về, những lớp tập huấn hướng dẫn chương trình phân loại CTRSH tại nguồn được tổ chức cho các ban ngành, đoàn thể, từ đó đưa các nội dung này đến từng tổ dân phố, người dân để triển khai thực, các phong trào “5 không 3 sạch”, “Đổi rác lấy quà”, “Thu gom rác thải nhựa tạo quỹ nhân ái”,… tiếp tục được tổ chức nhằm thực hiện mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường.
Hiện, thành phố đã có 468 thùng phân loại CTRSH được lắp đặt tại 156 điểm công cộng tại 23 phường xã trên địa bàn. Theo mục tiêu đặt ra, 13 phường xã còn lại của thành phố sẽ được tiếp tục triển khai và hoàn thành trong năm 2023. Theo đó, CTRSH được các hộ gia đình phân loại thành 3 nhóm chính, bao gồm: Nhóm chất thải nguy hại; nhóm chất thải tái chế, tái sử dụng (rác thủy tinh và các loại rác tái chế còn lại) và nhóm chất thải còn lại. Đối với nhóm chất thải nguy hại và nhóm chất thải tái chế, tái sử dụng, các hộ gia đình mang đến các điểm lưu chứa CTRSH được phân loại ở 156 vị trí lắp đặt trên địa bàn và bỏ vào các thùng theo quy định. Trong đó, thùng màu cam chứa chất thải nguy hại, thùng màu xám chứa rác thuỷ tinh và thùng màu trắng chứa rác tái chế, tái sử dụng.
Rác nguy hại được Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình Đô thị Huế thu gom và vận chuyển bằng xe chuyên dụng theo tần suất tối thiểu 6 tháng/lần và đột xuất theo khối lượng thực tế; rác tái chế thủy tinh và rác tái chế, tái sử dụng được thu gom và vận chuyển đến nơi xử lý theo tần suất tối thiểu 1 tuần/lần; đối với nhóm chất thải còn lại (gồm chất thải rắn hữu cơ và các loại khác) vẫn được thu gom theo thường lệ.
Cũng theo ông Trần Song, thời gian vừa qua, Tp. Huế đã triển khai, hoàn tất các công việc để đảm bảo cho việc tổ chức phân loại CTRSH, trong đó tổ chức các buổi tập huấn hướng dẫn về công tác phân loại CTRSH cho các cơ quan, đơn vị, Ủy ban Nhân dân các phường, cấp cơ sở với mục đích để nắm bắt cụ thể về trình tự, cách thức phân loại; trên cơ sở đó tổ chức tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn đến các hộ gia đình, chủ nguồn thải trên địa bàn thực hiện phân loại rác thải theo đúng hướng dẫn.
Sáng kiến các Đô thị giảm nhựa của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên hoàn toàn phù hợp với địa bàn thành phố Huế. Qua đó, hình ảnh của thành phố Huế với các danh hiệu: “Thành phố bền vững môi trường Asean”; “Thành phố Xanh quốc gia” và đô thị Huế “Di sản, văn hóa, sinh thái, cảnh quan, thân thiện với môi trường” sẽ tiếp tục được phát huy trong mắt du khách và bạn bè quốc tế, cải thiện điều kiện sống và làm việc của người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đóng góp cho việc thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc và các cam kết quốc tế của Việt Nam.
Hiện đã có 8 đô thị tham gia vào Chương trình Đô thị Giảm Nhựa của Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên. Gần đây nhất, Thành phố Hà Tĩnh là đô thị thứ 8 trong cả nước tham gia chương trình này bên cạnh các địa phương: thành phố Phú Quốc và thành phố Rạch Giá (Kiên Giang); quận Thanh Khê – thành phố Đà Nẵng; thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên; thành phố Tân An, tỉnh Long An; thành phố Huế, huyện A Lưới – tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Nguyễn Thái Dương
Học viện Báo chí Tuyên truyền
Sáng kiến “Giảm thiểu rác thải nhựa – Lan tỏa lối sống xanh” do Ủy ban MTTQ phường Hoà Bình khởi xướng trở thành điểm sáng, góp phần giảm rác thải và xây dựng nếp sống thân thiện môi trường.
Phân loại rác thải tại nguồn, hành động đơn giản nhưng ý nghĩa vô cùng to lớn. Bởi, lợi ích về kinh tế mang lại cho cộng đồng từ việc tận dụng số lượng lớn rác hữu cơ trong chất thải sinh hoạt để phục vụ nuôi, trồng... và tái chế.
Phát biểu tại Lễ phát động Chương trình “Vì một Việt Nam xanh” năm 2025, Chủ tịch UBND phường Phúc Yên (tỉnh Phú Thọ) Nguyễn Tiến Thông nhấn mạnh, mỗi người dân Phúc Yên sẽ là một “đại sứ xanh”, cùng lan tỏa tinh thần sống xanh, hành động xanh, góp phần xây dựng đô thị “xanh - sạch - đẹp và đáng sống”.
Với quyết tâm phát triển xanh, “không đánh đổi môi trường lấy phát triển kinh tế”, nhiều nơi từng là “điểm nóng” ô nhiễm môi trường như Mẫn Xá (xã Văn Môn), Đại Bái (xã Gia Bình), Phong Khê (phường Võ Cường)… của tỉnh Bắc Ninh nay bầu trời đã trong xanh, không khí đã mát lành, đường sá đã sạch đẹp hơn rất nhiều. Điểm “nóng” ô nhiễm môi trường đang “hạ nhiệt”, giúp môi trường sống của người dân đang được nâng lên rõ rệt.
Đảm nhận nhiệm vụ tưới tiêu cho hơn 3.500 ha đất nông nghiệp ở Hưng Yên, Hà Nội và Bắc Ninh, Trạm bơm Như Quỳnh do Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi Như Quỳnh vận hành (Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi Nam Đuống) đóng vai trò then chốt trong hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải. Thế nhưng, nhiều năm qua, nguồn nước từ sông Kim Sơn chảy về trạm liên tục bị ô nhiễm nặng, khiến sản xuất nông nghiệp và môi trường nông thôn đối diện với nhiều rủi ro. Vấn đề này đang trở thành thách thức lớn, đòi hỏi sự phối hợp mạnh mẽ từ các cấp, ngành và địa phương.
Trong hành trình bảo vệ môi trường sống, đội ngũ những nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng, lan tỏa các mô hình xanh thông qua các bài viết, tin tức, phóng sự. Trong đó có nhiều nhà báo nữ, những người đã và đang góp phần không nhỏ để mang đến những thông tin nhanh, chính xác, kịp thời đến với công chúng.
