Nếu Kỳ 1 tập trung nhận diện xu hướng và triển vọng, thì Kỳ 2, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đi vào trọng tâm câu chuyện: những giải pháp nào đủ mạnh, đủ đột phá để Việt Nam đạt mục tiêu không còn hộ nghèo theo chuẩn tối thiểu vào năm 2030 và tỷ lệ nghèo dưới 1% vào năm 2035. Theo ông Nguyễn Lê Bình, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, giai đoạn tới đòi hỏi chuyển biến chiến lược từ cách tiếp cận chính sách sang cách thức tổ chức, phân cấp và tạo động lực phát triển.
PV: Để đạt mục tiêu 2035, đâu là nhóm giải pháp mang tính trụ cột nhất, thưa ông?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Giải pháp trụ cột không nằm ở việc ban hành thêm thật nhiều chính sách mới, mà nằm ở cách tổ chức thực thi. Cần phân cấp triệt để cho địa phương, để “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương tự chịu trách nhiệm”, nhất là cấp xã, để họ chủ động xác định nhu cầu và cách làm phù hợp. Nguồn lực phải tập trung, không dàn trải; ưu tiên cho địa bàn nghèo nhất và nhóm dễ tổn thương nhất.
PV: Vậy cơ chế “đúng địa bàn - đúng nhóm dân cư” nên được triển khai theo hướng nào thưa ông?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Tôi cho rằng, phải dựa trên chẩn đoán nguyên nhân nghèo theo từng vùng.
Ví dụ: Có nơi nghèo vì thiếu hạ tầng; có nơi nghèo do tập quán sản xuất; có nơi nghèo do không tiếp cận được thị trường; có nơi nghèo vì chịu tác động mạnh của thiên tai, khí hậu.
Trung ương đưa ra khung tiêu chí; địa phương tự thiết kế giải pháp. Đây sẽ là đặc điểm quan trọng của chương trình giai đoạn 2026- 2030.
PV: Sinh kế bền vững luôn là chìa khóa. Vậy đâu là hướng phát triển sinh kế phù hợp nhất cho vùng nghèo?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Chúng ta cần chuyển sang mô hình sinh kế đa giá trí, đa mục tiêu, dựa trên lợi thế địa phương. Một số hướng đi khả thi: Phát triển cây - con đặc thù, dược liệu, sản phẩm OCOP, du lịch cộng đồng. Tăng cường chế biến, truy xuất nguồn gốc để nâng giá trị sản phẩm. Hình thành các nhóm liên kết, tổ hợp tác, hợp tác xã. Doanh nghiệp đóng vai trò hạt nhân liên kết tiêu thụ.
Những mô hình này cho phép người nghèo tham gia chuỗi giá trị dài hơn, tạo thu nhập cao hơn.
PV: Được biết, Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo đã nhấn mạnh vai trò của kinh tế xanh và chuyển đổi số. Xin ông cho biết cụ thể, hai xu hướng này hỗ trợ giảm nghèo ra sao, thưa ông?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Tôi cho rằng, đây sẽ là hai động lực mới để thu hẹp khoảng cách và tạo cơ hội cho vùng nghèo: (1) Kinh tế xanh: nông nghiệp hữu cơ, mô hình thích ứng khí hậu, sinh kế dựa vào rừng, du lịch sinh thái. (2) Kinh tế số: thương mại điện tử cho hộ nghèo, nông nghiệp số, truy xuất nguồn gốc bằng công nghệ, đào tạo kỹ năng số cơ bản. Nếu người dân tiếp cận được công nghệ, họ sẽ bước vào thị trường mới, không bị giới hạn bởi không gian địa lý.
PV: Tái nghèo và nghèo phát sinh luôn là thách thức. Theo ông, giải pháp nào giúp “khóa” nguy cơ này?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tài nghèo, phát sinh nghèo. Do vậy, cần có giải pháp phù hợp theo hướng phòng ngừa hơn là xử lý hậu quả: Hệ thống cảnh báo sớm để có giải pháp phù hợp. Tăng khả năng chống chịu: hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nhà ở; nâng cao năng lực; bảo hiểm, tài chính vi mô. Cơ chế hỗ trợ nhanh khi xảy ra thiên tai, biến động thị trường. Khi rủi ro được nhận diện sớm, khả năng rơi lại nghèo sẽ giảm mạnh.
PV: Nguồn lực là điều kiện thiết yếu. Theo ông, nước ta nên huy động và phân bổ nguồn lực thế nào để đạt hiệu quả cao nhất?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Chúng tôi xác định có ba hướng ưu tiên: Tập trung hóa nguồn lực vào những địa bàn khó khăn nhất. Huy động doanh nghiệp, tổ chức xã hội, cộng đồng tham gia đầu tư hạ tầng, sinh kế. Tối ưu hóa quy trình giải ngân, bảo đảm “vốn đến đúng nơi - đúng thời điểm - đúng đối tượng”. Kinh nghiệm giai đoạn 2021-2025 cho thấy khi phân cấp mạnh, giải ngân nhanh và hiệu quả hơn nhiều.
PV: Ông đánh giá thế nào về khả năng đạt mục tiêu không còn hộ nghèo theo chuẩn tối thiểu vào 2030 và dưới 1% vào 2035?
Ông Nguyễn Lê Bình:
Đây là mục tiêu đầy tham vọng, nhưng hoàn toàn khả thi nếu chúng ta thực thi đồng bộ sáu nhóm giải pháp nêu trên. Việt Nam đang có cơ hội lớn từ chuyển đổi số, kinh tế xanh, và động lực tăng trưởng mới.
Quan trọng nhất là kỷ luật thực thi, dữ liệu minh bạch, và tính chủ động của địa phương và bản thân người nghèo. Nếu làm tốt, chúng ta không chỉ giảm nghèo về số lượng, mà còn nâng cao chất lượng sống của người dân, hướng tới giảm nghèo bao trùm, phát triển và nhân văn vào năm 2035.
Các giải pháp mà ông Nguyễn Lê Bình đề xuất cho thấy giai đoạn tới đòi hỏi nhiều hơn những điều chỉnh chính sách - đó là sự thay đổi tổng thể về mô hình phát triển: từ tư duy đến phương thức quản trị và cách tổ chức thực thi. Khi nguồn lực được tập trung, công nghệ được ứng dụng sâu hơn, và địa phương được trao quyền chủ động, mục tiêu xóa nghèo bền vững trước 2035 sẽ không còn là bài toán nan giải, mà trở thành động lực mạnh mẽ để Việt Nam tiến tới một xã hội thịnh vượng và bao trùm.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
Tính đến cuối năm 2024, tỉ lệ hộ nghèo trên cả nước giảm còn 25% (tỷ lệ đầu kỳ là gần 45%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 4-5%/năm. Ngoài ra, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều đến cuối năm 2024 còn 1,93%, (tỷ lệ đầu kỳ là 5,2%, bình quân giảm 1,03%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ. Đây là kết quả nổi bật của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững thời gian qua.
Chiều 19/6, tại Hà Nội, Chi bộ Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo tổ chức Đại hội lần thứ V, nhiệm kỳ 2025-2027. Phó Chánh Văn phòng Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Thị Yến dự và chỉ đạo Đại hội.
Sáng 13/6, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội thảo tham vấn, lấy ý kiến góp ý định hướng Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) và giảm nghèo bền vững (GNBV) giai đoạn 2026-2035. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam dự và chủ trì Hội thảo.
Theo số liệu báo cáo của các địa phương cập nhật đến hết ngày 07/6/2025, cả nước đã hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát được 205.115 căn (trong đó: khánh thành 147.261 căn và khởi công, xây dựng dở dang 57.854 căn).
Sau hơn 4 năm triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi, tỉnh Thanh Hóa đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tạo sự chuyển biến toàn diện trong đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số. Những kết quả này không chỉ thể hiện nỗ lực của chính quyền và hệ thống chính trị, mà còn là minh chứng rõ nét cho tinh thần vượt khó, khát vọng vươn lên của người dân miền núi. Tuy nhiên, hành trình thực hiện mục tiêu phát triển bền vững vẫn còn đó những khó khăn, thách thức cần được tháo gỡ đồng bộ, quyết liệt trong thời gian tới.
