Bước sang năm 2024, năm bứt phá có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021 - 2025. Trong bối cảnh đó, các đơn vị quản lý tài nguyên nước tiếp tục phối hợp chặt chẽ, “chung sức, chung lòng” cùng nhau tập trung nguồn lực để triển khai Luật Tài nguyên nước; tuyên truyền phổ biến cơ sở dữ liệu tài nguyên nước, công cụ hỗ trợ ra quyết định điều hòa và phân phối tài nguyên nước.
.jpg)
Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ TN&MT cho 01 tập thể và 17 cá nhân đã có thành tích xuất sắc trong việc chuẩn bị, xây dựng Hồ sơ dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) được Quốc hội khoá XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6
Quốc hội thông qua Luật Tài nguyên nước số 28/2023/QH15
Theo Cục trưởng Cục Quản lý TNN Châu Trần Vĩnh, năm 2023 là một năm đáng nhớ đối với lĩnh vực TNN với dấu mốc quan trọng là Luật TNN năm 2023 được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6, với 468/472 (đạt 94,74%) phiếu đồng thuận.
Với 10 chương, 86 Điều, Luật TNN năm 2023 với rất nhiều chính sách mới, quan trọng thể hiện qua 4 nhóm chính sách lớn là: Bảo đảm an ninh nguồn nước; xã hội hóa ngành nước; kinh tế TNN và Bảo vệ TNN, phòng, chống tác hại do nước gây ra. Trong đó, một trong những chính sách quan trọng mà lĩnh vực TNN rất kỳ vọng và đã được Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh chỉ đạo sát sao, quyết liệt đó là cần phải luật hóa rõ đối tượng và phạm vi, cơ chế chính sách và đặc biệt là nguồn lực trong “phục hồi các dòng sông chết” để giải quyết vấn đề suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm các dòng sông ở Việt Nam. Bên cạnh đó, năm 2023, 5 quy hoạch tổng hợp lưu vực sông tiếp tục được Thủ tướng Chính phủ ban hành; các nhiệm vụ Chính phủ, nhiệm vụ Bộ giao, các dự án, đề án, chương trình chuyên môn khác cũng đã được hoàn thành cơ bản đúng tiến độ và chất lượng; công tác thanh tra, kiểm tra được triển khai hiệu quả; giải quyết thủ tục hành chính theo đúng trình tự, quy trình quy định; hợp tác quốc tế được tăng cường.
Lĩnh vực TNN hoàn thành 100% khối lượng công việc được giao, trọng tâm là trình ban hành Luật TNN năm 2023, 01 Nghị định, 05 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 06 nhiệm vụ Chính phủ, hoàn thành Dự án số 1 “Điều tra tìm kiếm nguồn NDĐ tại các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước” thuộc Chương trình “Điều tra, tìm kiếm nguồn NDĐ để cung cấp nước sinh hoạt ở các vùng núi cao, vùng khan hiếm nước”; hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Đánh giá tổng thể tác động và giải pháp ứng phó đối với việc các nước phát triển thủy điện trên dòng chính, chuyển nước sông Mê Công”;...
Bên cạnh đó, thực hiện các nhiệm vụ Bộ giao, trong năm 2023, các đơn vị trong lĩnh vực TNN đã phối hợp, đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh thông qua việc xây dựng trình Bộ trưởng ban hành 01 Thông tư số 09/2023/TT-BTNMT về sửa đổi một số điều của các thông tư liên quan đến việc nộp, xuất trình Sổ hộ khẩu và giấy tờ liên quan khi thực hiện thủ tục hành chính, cung cấp dịch vụ công trong lĩnh vực TNN; Trình Bộ trưởng ban hành 02 Quy trình nội bộ thực hiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực TNN của Bộ để đảm bảo tính công khai minh bạch trong thực hiện cải cách hành chính; trình Bộ ban hành 05 Kế hoạch triển khai các quy hoạch tổng hợp lưu vực sông; Kế hoạch thực hiện Quy hoạch TNN.
Công tác kiểm tra theo kế hoạch năm 2023 đã được thực hiện theo kế hoạch của Bộ và hoàn thành kiểm tra thường xuyên việc chấp hành các quy định của pháp luật về TNN trong hoạt động thăm dò, khai thác, sử dụng TNN, bảo vệ TNN đối với 30 đơn vị khai thác, sử dụng nước trên địa bàn 11 tỉnh.
Công tác quản lý TNN trong thời gian qua cũng đã dần đi vào nền nếp, tạo nguồn thu lớn cho ngân sách Nhà nước với nguồn thu bình quân thu từ thuế TNN khoảng 7,5 nghìn tỷ đồng/năm; nguồn thu từ tiền cấp quyền khai thác TNN khoảng 1,5 nghìn tỷ đồng/năm.
Đẩy mạnh hợp tác quốc tế về tài nguyên nước
Năm 2023, công tác hợp tác quốc tế của lĩnh vực TNN tiếp tục được thúc đẩy mạnh mẽ, hoàn thành tốt các nhiệm vụ hợp tác và hội nhập quốc tế, bám sát chức năng, nhiệm vụ được giao. Với vai trò là Trưởng nhóm TNN của ASEAN tại Việt Nam, Cục Quản lý TNN đã phối hợp với các đơn vị tích cực tham gia vào các hoạt động hợp tác ASEAN về TNN như tham gia hội nghị, hội thảo và đóng góp ý kiến chuyên môn cho các hoạt động trong nhóm.
Cùng với đó, các nội dung hợp tác, trao đổi kinh nghiệm với các đối tác phát triển như: Ngân hàng Thế giới, Úc, Hà Lan, Phần Lan, Ý, Hàn Quốc, Nhật Bản,… đã và đang được triển khai hiệu quả, tích cực. Ngoài ra, các đơn vị thuộc lĩnh vực TNN cũng tích cực mở rộng mạng lưới với các đối tác mới như: USAID, UNESCO, OECD, UNICEF, KOICA, FAO, Deltares của Hà Lan,… để mở mới những dự án liên quan đến nguồn nước xuyên biên giới; phối hợp với các đối tác quốc tế để sửa các Điều, Khoản liên quan đến bảo vệ, quản trị TNN trong Luật TNN; tích cực tìm kiếm, mở rộng xây dựng quan hệ với các đối tác mới có tiềm năng, kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý TNN, đồng thời có lợi ích trong việc hỗ trợ phát triển, quản lý sử dụng và khai thác bền vững TNN như: Pháp, Úc, Hoa Kỳ, Ý, Nhật Bản, Hàn Quốc,…
Về hoạt động hợp tác với Ủy hội sông Mê Công quốc tế và các cơ chế hợp tác vùng khác, trong năm 2023, Văn phòng Thường trực Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đã phối hợp với các đơn vị trong lĩnh vực nước của Bộ chuẩn bị nội dung để Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo Bộ tham dự Hội nghị Cấp cao Ủy hội sông Mê Công quốc tế lần thứ tư; tham gia tích cực xây dựng Tuyên bố chung của hội nghị, đặc biệt các cam kết của Lãnh đạo cấp cao về việc tăng cường chia sẻ thông tin số liệu và tăng cường điều phối vận hành các công trình khai thác, sử dụng nước trên lưu vực; chuẩn bị nội dung để lãnh đạo Bộ tham dự Phiên họp Hội đồng Ủy hội sông Mê Công quốc tế lần thứ 30 của Ủy hội được tổ chức tại Siêm Riệp, Campuchia; hoàn thành tốt vai trò Chủ tịch Ủy ban Liên hợp Ủy hội sông Mê Công quốc tế nhiệm kỳ 2023, phối hợp với các quốc gia thành viên và Ban thư ký Uỷ hội sông Mê Công quốc tế thực hiện nâng cấp mạng quan trắc sông Mê Công; nâng cao chất lượng các dịch vụ về dự báo, cảnh báo thiên tai để cung cấp thông tin kịp thời cho các quốc gia ven sông; tăng cường hợp tác với Trung Quốc và Mi-an-ma trong chia sẻ thông tin số liệu và thực hiện các Nghiên cứu chung giữa cơ chế Hợp tác Mê Công - Lan Thương và Hợp tác Uỷ hội sông Mê Công quốc tế,...
Nhiều dấu ấn quản lý tài nguyên nước tại địa phương
Trong năm 2023, Sở TN&MT các tỉnh, thành phố đã tích cực tham mưu cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành 122 văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo điều hành để tăng cường công tác quản lý TNN trên địa bàn; đã có 22/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đã được phê duyệt quy hoạch tỉnh; 05/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đã được phê duyệt Kế hoạch điều tra cơ bản TNN; có 50/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã phê duyệt, công bố danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp trên địa bàn tỉnh; 49/63 tỉnh, thành phố đã công bố danh mục nguồn nước cần phải lập hành lang bảo vệ; có 38/63 tỉnh, thành phố đã phê duyệt danh mục nguồn nước nội tỉnh; có 26/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện phê duyệt, công bố Danh mục và Bản đồ phân vùng hạn chế khai thác NDĐ trên địa bàn tỉnh theo quy định; có 33/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã thực hiện việc phê duyệt vùng bảo hộ vệ sinh lấy nước sinh hoạt cho các công trình thuộc đối tượng trên địa bàn tỉnh.
Đến nay, trên phạm vi cả nước mới có 22/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đã được phê duyệt quy hoạch tỉnh; có 05/63 tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đã được phê duyệt Kế hoạch điều tra cơ bản TNN; có 50/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã phê duyệt, công bố danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp trên địa bàn tỉnh; 49/63 tỉnh, thành phố đã công bố danh mục nguồn nước cần phải lập hành lang bảo vệ; có 38/63 tỉnh, thành phố đã phê duyệt danh mục nguồn nước nội tỉnh; có 26/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện phê duyệt, công bố Danh mục và Bản đồ phân vùng hạn chế khai thác NDĐ trên địa bàn tỉnh; có 33/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (đạt tỷ lệ 52,4%) đã thực hiện việc phê duyệt vùng bảo hộ vệ sinh lấy nước sinh hoạt cho các công trình thuộc đối tượng trên địa bàn tỉnh. Các Sở TN&MT đã tham mưu cho UBND tỉnh thực hiện có hiệu quả công tác cấp phép TNN trên địa bàn tỉnh theo thẩm quyền. Thống kê sơ bộ, năm 2023 tại 61 tỉnh đã cấp được 1928 giấy phép TNN các loại.
Phối hợp, tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả Luật Tài nguyên nước năm 2023
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị Tổng kết công tác năm 2023 và phương hướng nhiệm vụ năm 2024 của lĩnh vực TNN, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đánh giá cao sự nỗ lực, tinh thần trách nhiệm, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của các đơn vị lĩnh vực TNN trong việc hoàn thành xây dựng dự án Luật TNN (sửa đổi) và được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6 với số phiếu đồng thuận cao.
Trên cơ sở các kết quả mà lĩnh vực TNN đã đạt được trong năm 2023 cũng như đánh giá các mặt tồn tại để khắc phục các bất cập trong thực tiễn hiện nay, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh đề nghị các đơn vị lĩnh vực TNN trong năm 2024 cần tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết giữa các đơn vị, thống nhất trong công tác quản lý để đảm bảo hiệu quả công việc được giao. Đặc biệt là trách nhiệm người đứng đầu cần phải thể hiện được các vai trò chủ động trong xây dựng, định hướng chiến lược của đơn vị, phát huy được tinh thần đoàn kết nội bộ, chịu trách nhiệm trong nhiệm vụ chung của đơn vị,…
Trước mắt, các đơn vị cần tích cực phối hợp, tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả Luật TNN năm 2023 đảm bảo tiến độ và chất lượng; tập trung hoàn thiện xây dựng các chính sách pháp luật với tầm nhìn tư duy chiến lược, lâu dài để đưa ra mục tiêu phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Cùng với đó, lĩnh vực TNN cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, nghiêm chỉnh chấp hành để phòng chống tiêu cực, tham nhũng. Là một lĩnh vực quản lý rộng, liên ngành, liên địa phương, Bộ trưởng Đặng Quốc Khánh yêu cầu các đơn vị trong lĩnh vực TNN, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, tập trung nghiên cứu, xây dựng cơ sở dữ liệu TNN “sống, đủ, sạch”; tận dụng “cánh tay nối dài” ở các địa phương để nâng cao công tác quản lý trên cơ sở quản trị thông minh TNN. Tăng cường công tác quan trắc, giám sát để phòng ngừa các trường hợp vi phạm về pháp luật TNN; tiếp tục tham mưu, đề xuất cho lãnh đạo Bộ TN&MT các vấn đề phối hợp trong công tác kiểm tra, hướng dẫn các địa phương thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn đạt hiệu quả cao nhất. Các cơ quan nghiên cứu cần chủ động để hợp tác song phương, đa phương với các đối tác quốc tế, các nhà khoa học trong và ngoài nước để chia sẻ thông tin, kiến thức, xây dựng các quy hoạch, chiến lược phát triển vận hành các công trình khai thác, sử dụng TNN,…
ThS. THANH TÂM
Cục Quản lý tài nguyên nước
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 3 năm 2024
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
