Ngày 21/5/2010, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 718/QĐ-TTg về việc lấy ngày 02/10 hàng năm là Ngày truyền thống Ngành Địa chất Việt Nam. Theo đó, ngày 02/10 hàng năm đã trở thành mốc thời gian quan trọng đối với tất cả các thế hệ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động làm công tác địa chất. Trải qua 78 năm hình thành và phát triển (02/10/1945-02/10/2023), Ngành Địa chất Việt Nam không ngừng phát triển, góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh. Trong quá trình phát triển, mặc dù có những thay đổi về tổ chức nhưng Ngành Địa chất Việt Nam luôn phát huy truyền thống để phát triển, đạt được nhiều kết quả, thành tựu gắn với nhiều dấu mốc lịch sử quan trọng.
.jpg)
Ảnh minh họa
Một số thành tựu đạt được
Theo đó, Ngành Địa chất Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu có đóng góp to lớn cho phát triển kinh tế của nước nhà. Cụ thể, những năm qua, Ngành Địa chất Việt Nam đã tổ chức nhiều đề án Chính phủ, đề án cấp Bộ về điều tra, đánh giá nhằm xác định tổng thể tài nguyên khoáng sản phục vụ xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội các tỉnh, thành phố. Đã kịp thời đưa vào quy hoạch thăm dò, KTKS giai đoạn 2021-2030 hàng trăm diện tích có tài nguyên khoáng sản tin cậy của 60 loại hình khoáng sản. Kết quả mang lại nguồn thu đáng kể cho ngân sách Nhà nước thông quan đấu giá cấp quyền thăm dò, KTKS.
Hoàn thành giai đoạn I đề án điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh báo nguy cơ trượt lở đất đá các vùng miền núi Việt Nam. Chuyển giao tới chính quyền địa phương và các bộ ngành liên quan sản phẩm đề án phục vụ kịp thời phòng tránh, giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra, góp phần phục vụ xây dựng dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển KT-XH của các tỉnh, thành phố.
Công tác điều tra địa chất phục vụ phát triển KT-XH như: Điều tra, đánh giá đặc điểm cấu trúc địa chất, địa chất công trình, đề xuất các giải pháp khai thác sử dụng lãnh thổ phục vụ xây dựng và phát triển hạ tầng dải ven biển Việt Nam; điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh báo nguy cơ trượt lở đất đá các vùng miền núi Việt Nam. Công tác điều tra địa chất, khoáng sản biển đã hoàn thành điều tra vùng biển độ sâu từ 0-100 m tỷ lệ 1:500.000 trên tổng diện tích điều tra hơn 266.000 km2, hoàn thành điều tra tai biến địa chất, địa chất môi trường vùng biển độ sâu từ 0-30 m nước tỷ lệ 1:100.000 trên diện tích 41.100 km2.
Hiện, Cục Địa chất Việt Nam đang phối hợp với Cục Khoáng sản Việt Nam khẩn trương hoàn thiện dự thảo Luật ĐC&KS. Đến thời điểm hiện tại, dự thảo đã được đăng tải lên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, Cổng thông tin Bộ TN&MT và gửi đến các bộ, ngành liên quan để lấy ý kiến góp ý, đã tổ chức Hội thảo tại miền Bắc và miền Trung, dự kiến trong tháng 10/2023 sẽ tổ chức tại miền Nam.
Nhiệm vụ xây dựng Luật Địa chất và Khoáng sản và lập Quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản giai đoạn 2021 - 2030 tầm nhìn đến năm 2050 là cơ sở pháp lý chắc chắn để giúp ngành ĐC&KS phát triển bền vững đúng với phạm vi và tầm vóc của ngành, đó là khơi dậy giá trị tài nguyên không chỉ khoáng sản mà toàn bộ giá trị tài nguyên địa chất đối với sự nghiệp phát triển KT-XH, bảo đảm QP-AN đất nước; đồng thời giúp cho việc quản lý tài nguyên địa chất đa dạng, đầy đủ hơn,...”.
Từ đầu năm 2023, Cục Địa chất Việt Nam thực hiện mô hình mới theo Nghị định số 68/2022/NĐ-CP ngày 22/9/2022 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ TN&MT; có nhiều biến động về cơ cấu cũng như nhân sự, tuy nhiên, Cục luôn chủ động phối hợp với Cục Khoáng sản Việt Nam, Viện Khoa học ĐC&KS, các đơn vị có liên quan để hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
Cùng với đó, Cục đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan hoàn thành trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” và “Chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Cục cũng đã xây dựng và trình Bộ ban hành Kế hoạch thực hiện chiến lược nêu trên; Hoàn thiện trình Bộ hồ sơ đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia.
Năm 2023, Cục Địa chất Việt Nam tiếp tục thực hiện các đề án Chính phủ, đến nay đã thi công 26 đề án thành phần thuộc đề án “Điều tra tổng thể về khoáng sản và hoàn thiện nền bản đồ địa chất tỷ lệ 1:50.000 vùng Tây Bắc phục vụ quy hoạch phát triển bền vững KT-XH” (trong đó: 3 hoàn thành được Bộ TN&MT phê duyệt; 6 hoàn thành đang trình Bộ phê duyệt; 1 đang hoàn thiện để trình Bộ phê duyệt; 02 đang lập báo cáo tổng kết và 14 đang thi công).
Cục đang hoàn thiện trình phê duyệt báo cáo tổng kết đề án “Bay đo từ - trọng lực tỷ lệ 1:250.000 biển và hải đảo Việt Nam”. Đã thi công xong phần thực địa của toàn bộ dự án, đang tổng hợp tài liệu lập báo cáo tổng kết Dự án “Điều tra, đánh giá đặc điểm cấu trúc địa chất, địa chất công trình, đề xuất các giải pháp khai thác, sử dụng lãnh thổ phục vụ xây dựng và phát triển hạ tầng dải ven bờ biển Việt Nam” (ĐCCT-47). Cục Địa chất Việt Nam đã triển khai thi công 04 đề án thành phần của đề án “Đánh giá tổng thể tiềm năng khoáng sản vùng Trung Trung Bộ phục vụ phát triển KT-XH” đúng tiến độ.
Do nhu cầu về vật liệu phục vụ san lấp các dự án đường cao tổ khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long, năm 2023, Cục được giao nhiệm vụ “Đánh giá tài nguyên khoáng sản, phục vụ khai thác cát biển, đáp ứng nhu cầu san lấp các dự án đường cao tốc và hạ tầng giao thông, đô thị vùng Đồng bằng sông Cửu Long”, tới thời điểm này đã hoàn thành công tác thi công thực địa của dự án bao gồm các dạng công việc: Trắc địa; Địa vật lý, Địa chất, khoan lấy và phân tích mẫu. Kết quả bước đầu tại khu B1 có khoáng sản cát phân bố trên bề mặt đáy biển diện tích khoảng 200 km2.
Ngoài ra, Cục cũng được giao nhiệm vụ “Lập hợp phần quy hoạch phát triển, ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ trong ngành TN&MT thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050”, Cục đã phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện nhiệm vụ theo tiến độ.
Công tác điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản trong nhiều năm qua không chỉ góp phần tăng thêm tài nguyên các loại khoáng sản trọng tâm, chiến lược cho đất nước, phục vụ kịp thời hiệu quả cho các quy hoạch thăm dò và KTKS, mà còn là cơ sở dữ liệu khoa học đối với các ngành kinh tế như giao thông, thủy lợi, khí tượng thủy văn, nông - lâm nghiệp,...
Có được đội ngũ cán bộ vững vàng và thành quả địa chất lớn lao ngày hôm nay là sự đóng góp, là niềm tự hào của hàng nghìn cán bộ công nhân viên địa chất nhiều thế hệ không ngại khó khăn gian khổ, lao động miệt mài để góp phần không nhỏ vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.
Tiếp tục phối hợp xây dựng Luật Địa chất và Khoáng sản, đổi mới ngành Địa chất
Trước yêu cầu của thực tiễn đáp ứng phát triển KT-XH, trong thời gian tới, ngành Địa chất Việt Nam cần thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm như: Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị, với các bộ, ngành, lĩnh vực có liên quan xây dựng Luật ĐC&KS trình Quốc hội xem xét ban hành trong năm 2024; tiếp tục xây dựng, đổi mới ngành Địa chất có năng lực chuyên môn và công nghệ hiện đại, nhằm điều tra, đánh giá, thăm dò các loại tài nguyên trong lòng đất, lòng biển đạt hiệu quả, chất lượng cao; từng bước điều tra, đánh giá khoáng sản ẩn sâu trong lòng đất đến lớn hơn -500 m; đánh giá tài nguyên khoáng sản biển; tăng cường hiệu quả thi công các đề án mỏ tại thực địa và văn phòng. Ngoài ra, công tác đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý, chuyên môn kỹ thuật có trình độ cao cần được đẩy mạnh bằng hình thức đào tạo và đào tạo lại, hợp tác đào tạo với nước ngoài trên cơ sở đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật hiện có. Xây dựng chính sách hợp lý nhằm thu hút lực lượng lao động trẻ, bồi dưỡng tạo một đội ngũ cán bộ kế cận có năng lực, trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của Ngành. Bên cạnh đó, Ngành cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế song phương, đa phương nhằm tranh thủ các tiến bộ khoa học - kỹ thuật tiên tiến, áp dụng sáng tạo vào lĩnh vực điều tra, đánh giá, thăm dò và chế biến khoáng sản cũng như công tác quản lý hoạt động khoáng sản; xây dựng chế độ đãi ngộ đối với ngành Địa chất.
HƯƠNG TRÀ
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 19 (Kỳ 1 tháng 10) năm 2023
Ngành công nghiệp khai khoáng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng sự chồng lấn giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, để phát huy hiệu quả tiềm năng của ngành cần có hệ sinh thái chính sách phù hợp, trong đó chính sách tài chính đóng vai trò then chốt.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời cho rằng dự thảo Luật lần này cần nhấn mạnh đến công tác quản lý, tránh lợi dụng sơ hở, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên cũng như để xảy ra tình trạng tiêu cực.
Hơn 80 năm qua, ngành Địa chất Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong khai thác và quản lý tài nguyên khoáng sản, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Bài viết tổng hợp hành trình phát triển, những chính sách đổi mới và phong trào thi đua tiêu biểu, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, hướng ngành Địa chất Việt Nam phát triển hiện đại, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.
Tiếp nối phần khai mạc và định hướng từ cơ quan quản lý, Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” bước sang thảo luận chuyên sâu. Các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí - truyền thông đã cùng phân tích những điểm mới, khó khăn và giải pháp để đưa Luật đi vào đời sống.
Ngày 16/9 tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Mở đầu chương trình, đại diện cơ quan quản lý đã phân tích sâu vai trò, ý nghĩa và các giải pháp chiến lược để Luật 2024 đi vào thực tiễn.
