Từ nghề truyền thống, Hợp tác xã nông nghiệp bản Dao Thống Nhất đã phát triển thành mô hình kinh tế nông dân vùng cao và khẳng định giá trị của nông sản sạch, thân thiện với môi trường.
Từ lợi thế tự nhiên đến mô hình sinh kế cộng đồng
Phường Thống Nhất (tỉnh Phú Thọ) được bao bọc bởi núi cao, có hệ sinh thái đa dạng, là điều kiện lý tưởng để phát triển nghề nuôi ong. Khai thác thế mạnh này, những người dân bản Dao đã hình thành ý tưởng xây dựng mô hình sản xuất mật ong sạch – một hướng đi vừa dựa trên truyền thống, vừa phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp bền vững.
HTX nông nghiệp bản Dao Thống Nhất được thành lập năm 2015, quy tụ hơn 80 thành viên, trong đó người dân tộc Dao chiếm trên 90%. Hiện HTX có 5 hộ nuôi ong với hơn 1.000 đàn, sản lượng trung bình năm 2024 đạt trên 4.000 lít mật. Giá bán ổn định từ 160.000 – 180.000 đồng/lít đã giúp nhiều hộ dân có nguồn thu ổn định, giảm nghèo bền vững.
Theo bà Phùng Thị Sinh, thành viên gắn bó lâu năm với nghề nuôi ong, hiện tại HTX duy trì gần 400 đàn ong, cho sản lượng khoảng 1.000 lít mật mỗi năm, thu nhập đạt 150 triệu đồng.
“Sau khi thu hoạch mật ong thô, HTX sử dụng máy móc hiện đại để hạ thủy phân, loại bỏ lượng nước trong mật ong. Nhờ vậy, sản phẩm giữ được dinh dưỡng và có thể bảo quản lâu dài. Lượng nước trong mật giảm còn dưới 18%, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường châu Âu,” bà Sinh chia sẻ.
Bằng việc kết hợp công nghệ chế biến tiên tiến với kinh nghiệm truyền thống, HTX đã tạo ra sản phẩm mật ong bản Dao có hương vị đặc trưng riêng – thơm dịu, sánh mịn và màu vàng tự nhiên. Từ tháng 2 đến tháng 7 hàng năm là mùa thu hoạch chính, khi hoa rừng đua nở khắp núi đồi, mang lại cho mật ong nơi đây mùi vị đậm đà, khó trộn lẫn.
Không chỉ dừng ở sản xuất, HTX bản Dao Thống Nhất còn hướng đến việc xây dựng sinh kế cộng đồng. Việc phát triển nghề nuôi ong tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương, góp phần giữ chân người dân ở lại quê hương. “HTX hiện giải quyết việc làm cho nhiều lao động, nhất là đồng bào Dao, Mường, giúp họ có thu nhập ổn định, giảm nghèo bền vững,” bà Nguyễn Thị Bình, Giám đốc HTX cho biết.
Thu nhập từ nghề nuôi ong cũng tạo động lực để người dân chuyển đổi cách nghĩ, cách làm – từ sản xuất nhỏ lẻ sang hợp tác theo chuỗi giá trị. Mỗi giọt mật không chỉ là thành quả của lao động cần mẫn, mà còn là biểu tượng của sự đổi thay trong tư duy phát triển nông nghiệp nơi vùng núi.
Hướng tới thị trường bền vững
Sản phẩm mật ong bản Dao đã được chứng nhận OCOP 3 sao, đạt tiêu chuẩn VietGAP, đảm bảo các yêu cầu về an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, HTX được cấp quyền sử dụng nhãn hiệu, có tem QR truy xuất nguồn gốc, giúp nâng cao niềm tin người tiêu dùng.
Đặc biệt, việc đầu tư vào bao bì, mẫu mã, thiết kế nhận diện giúp sản phẩm dễ tiếp cận thị trường hiện đại mà vẫn giữ được bản sắc vùng cao. Mật ong bản Dao đã có mặt tại nhiều điểm giới thiệu sản phẩm OCOP trong và ngoài tỉnh, góp phần quảng bá hình ảnh nông sản Phú Thọ tới du khách và người tiêu dùng cả nước. Hiện HTX đang đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý, quảng bá và tiêu thụ sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử. Đây là hướng đi giúp kết nối trực tiếp giữa người sản xuất và người tiêu dùng, đồng thời mở ra cơ hội đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.
Từ một nghề phụ gắn với tập quán truyền thống, nay nghề nuôi ong ở bản Dao Thống Nhất đã trở thành ngành hàng chủ lực trong phát triển kinh tế nông thôn. Những giọt mật vàng óng không chỉ là kết tinh của thiên nhiên mà còn là minh chứng cho sức sống mới ở miền núi – nơi người dân đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng nông thôn mới bền vững, thân thiện môi trường.
Câu chuyện của HTX nông nghiệp bản Dao Thống Nhất cho thấy: Nếu biết khai thác tiềm năng bản địa, gắn sản xuất với khoa học kỹ thuật và giá trị văn hóa, mỗi sản phẩm nông nghiệp đều có thể trở thành “thương hiệu vùng”, đóng góp cho nền kinh tế xanh của địa phương. Từ sự cần cù, sáng tạo và tinh thần cộng đồng, những người dân bản Dao Thống Nhất đã biến nghề nuôi ong thành hướng đi bền vững, góp phần giữ gìn hồn quê và xây dựng diện mạo nông thôn mới, góp phần xóa đói, giảm nghèo nơi vùng cao Phú Thọ.
Lễ hội Ruộng bậc thang Miền Đồi năm 2025, được tổ chức tại xã Thượng Cốc, tỉnh Phú Thọ từ ngày 25 đến 26/10/2025, là một sự kiện quan trọng với nhiều hoạt động đặc sắc, thu hút được hàng nghìn người dân và du khách tham quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp cánh đồng lúa chín. Đây là cơ hội để Phú Thọ quảng bá du lịch và các sản phẩm OCOP ra thị trường trong và ngoài nước.
Trong xu thế người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe và các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên, nhiều cơ sở sản xuất ở Phú Thọ đã chuyển hướng đầu tư vào lĩnh vực dược liệu, kết hợp giữa tri thức khoa học và kinh nghiệm bản địa. Một trong những mô hình tiêu biểu là cơ sở nuôi trồng đông trùng hạ thảo QP Gold của anh Ngô Kim Quyền, nơi đang cho thấy cách làm bài bản trong phát triển sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.
Chương trình mỗi xã một sản phẩm và Chương trình du lịch nông thôn đã và đang từng bước "đánh thức" những giá trị văn hóa bản địa, cảnh quan sinh thái đặc sắc của các vùng quê trên khắp đất nước.
Từ sản vật quen thuộc là ốc nhồi, người phụ nữ dân tộc Mường dày công nghiên cứu, tìm hướng phát triển mới để biến thành sản phẩm OCOP 3 sao, góp phần phát triển kinh tế từ chính mảnh đất nông thôn giàu tiềm năng.
Là người đầu tiên dệt thành công lụa từ tơ sen và tiên phong “huấn luyện” tằm tự dệt chăn tơ tại Việt Nam, Nghệ nhân Ưu tú Phan Thị Thuận (sinh năm 1954, tại thôn Hạ, xã Hồng Sơn, thành phố Hà Nội) không chỉ khơi dậy nghề dệt lụa truyền thống mà còn đưa sản phẩm lụa Việt vươn xa trên bản đồ quốc tế.
