Ô nhiễm không khí kéo dài, Hà Nội đối mặt áp lực môi trường

Nhiều ngày liên tiếp, Hà Nội chìm trong lớp sương bụi mịn dày đặc, khi chỉ số chất lượng không khí thường xuyên ở mức kém. Ô nhiễm không khí đang gây ra những tác động âm thầm và dai dẳng lên sức khỏe cộng đồng, đồng thời đặt ra áp lực ngày càng lớn đối với công tác quản lý môi trường không khí của Thành phố Hà Nội.

Ngột ngạt trong bụi mịn

Theo các hệ thống quan trắc và bảng xếp hạng chất lượng không khí quốc tế, trong nhiều ngày liên tiếp, Hà Nội ghi nhận nồng độ bụi mịn PM2.5 vượt xa ngưỡng an toàn do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến tầm nhìn đô thị mà còn trực tiếp tác động đến sức khỏe người dân.

Trên các tuyến phố chính, người và phương tiện đông nghẹt trong giờ cao điểm. Khẩu trang trở thành vật bất ly thân của người dân, song cũng chỉ là giải pháp tạm thời trước tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng. Di chuyển giữa mật độ phương tiện dày đặc, nhiều người liên tục điều chỉnh khẩu trang do cảm giác bí bách, khó thở.

Anh Nguyễn Văn Bá (21 tuổi, quận Hai Bà Trưng), nhân viên văn phòng, cho biết cảm giác cay mắt, khô họng xuất hiện gần như ngay khi ra khỏi nhà, đặc biệt vào buổi sáng sớm.

Không chỉ trên đường phố, bụi mù còn "len lỏi" vào các khu dân cư. Tại một con ngõ nhỏ trên đường Giải Phóng, bà Trần Thị Tình (46 tuổi) cho biết dù quét dọn thường xuyên, lớp bụi mỏng vẫn nhanh chóng phủ kín nền nhà. “Những ngày không khí ô nhiễm nặng, tôi hạn chế ra ngoài. Dù đóng cửa sớm hơn nhưng bụi vẫn vào nhà”, bà Tình chia sẻ. Theo bà, các chỉ số và cảnh báo về ô nhiễm trên mạng vẫn còn khó tiếp cận, nên người dân chủ yếu tự đánh giá mức độ ô nhiễm thông qua các biểu hiệu như cay mắt, khô cổ họng.

Thực tế cho thấy, chất lượng không khí trong ngày có sự thay đổi theo từng khung giờ nhưng hiếm khi đạt mức dễ chịu. Buổi sáng sớm, lớp sương bụi dày đặc bao phủ nhiều khu vực của thành phố; đến trưa, tình hình ô nhiễm có cải thiện nhẹ. Tuy nhiên, vào chiều tối khi mật độ phương tiện giao thông gia tăng, không khí lại trở nên ngột ngạt, đặc biệt là trên các trục đường chính.

Ô nhiễm không khí tại Hà Nội trong những ngày qua xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Trước hết là nguồn phát thải từ các ngành công nghiệp; tiếp đến là khí thải từ hoạt động giao thông vận tải với mật độ phương tiện lớn. Bên cạnh đó, nguồn thải từ sản xuất nông nghiệp, tình trạng đốt rác thải sinh hoạt tại một số địa phương, cùng các hoạt động xây dựng diễn ra trên diện rộng cũng góp phần làm gia tăng mức độ ô nhiễm không khí.

Biện pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm không khí

Trước diễn biến phức tạp của tình trạng ô nhiễm không khí, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Đại Thắng đã ký ban hành Chỉ thị số 19/CT-UBND, yêu cầu tăng cường các biện pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí trên địa bàn. Theo đó, Sở Nông nghiệp và Môi trường được giao chủ trì triển khai các biện pháp khẩn cấp; trong trường hợp ô nhiễm không khí xảy ra trên phạm vi liên vùng, liên tỉnh hoặc xuyên biên giới, việc điều phối sẽ thực hiện dưới sự chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Sở Nông nghiệp và Môi trường có trách nhiệm cập nhật, công bố thông tin chất lượng không khí; phối hợp với các đơn vị chuyên môn tăng cường ứng dụng công nghệ trong giám sát, phát hiện và xử lý các nguồn phát thải, đặc biệt là các hành vi đốt mở.

Ủy ban nhân dân thành phố yêu cầu các cơ sở sản xuất có lưu lượng phát thải bụi, khí thải lớn khẩn trương rà soát, bảo đảm các hệ thống xử lý khí thải được vận hành ổn định, hiệu quả, tuyệt đối không xả thải chưa qua xử lý ra môi trường; công tac rà soát phải hoàn thành trước ngày 31/12/2025. Trên cơ sở đánh giá thực tiễn mức độ ô nhiễm không khí, các cơ sở sản xuất chủ động xây dựng phương án điều chỉnh, giảm công suất hoặc bố trí lại thời gian thực hiện các công đoạn phát sinh nhiều bụi, khí thải sang những thời điểm có điều kiện thời tiết, khí hậu thuận lợi hơn.

Bên cạnh các giải pháp trước mắt, Hà Nội cũng xác định lộ trình dài hạn trong kiểm soát phát thải từ giao thông đô thị. Theo đó, thành phố đã ban hành kế hoạch cấm xe máy sử dụng nhiên liệu xăng trong khu vực Vành đai 1 theo khung giờ và phạm vi cụ thể, dự kiến áp dụng từ ngày 1/7/2026, đồng thời từng bước triển khai các vùng phát thải thấp nhằm giảm áp lực ô nhiễm tại khu vực trung tâm.

Ô nhiễm không khí không còn là vấn đề mang tính thời điểm mà đang trở thành thách thức dài hạn đối với Hà Nội. Kiểm soát hiệu quả các nguồn phát thải, cùng với việc triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý, công nghệ và đổi trong hành vi của cộng đồng, được xem là chìa khóa để từng bước cải thiện chất lượng môi trường không khí, hướng tới phát triển Hà Nội thành một đô thị xanh, bền vững.