Ông Lê Bá Cả: Rạch Giá hướng đến mục tiêu không rác thải nhựa trong thiên nhiên vào năm 2030

Theo kế hoạch, Dự án Giảm thiểu Rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam do Cục Biển và Hải đảo và Tổ chức WWF-Việt Nam đồng triển khai thực hiện sẽ hỗ trợ TP. Rạch Giá hoàn thành mục tiêu giảm 30% lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường sau 2 năm ký cam kết. Sau đó, Rạch Giá sẽ hướng đến mục tiêu không còn rác thải nhựa trong thiên nhiên tại địa phương vào năm 2030. Vậy kết quả bước đầu trong tiến trình này đã đạt được như thế nào, phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trò chuyện với ông Lê Bá Cả, cán bộ của Dự án tại TP. Rạch Giá như sau:

Ông Lê Bá Cả chia sẻ về Chương trình đô thị giảm nhựa tại Kiên Giang

PV: Thưa ông, xin ông cho biết mục tiêu mà Dự án Giảm thiểu Rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam và thành phố Rạch Giá đặt ra khi tham gia chương trình Đô thị Giảm nhựa?

Ông Lê Bá Cả: Rạch Giá đã trở thành địa phương thứ 5 của Việt Nam tham gia Chương trình đô thị giảm nhựa của WWF, sau Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), tỉnh Phú Yên, quận Thanh Khê (thành phố Đà Nẵng) và thành phố Tân An (tỉnh Long An).

Chương trình đô thị giảm nhựa là một sáng kiến của Tổ chức WWF, nhằm mục đích kết nối các thành phố và các điểm du lịch nổi tiếng cùng chung tay hành động để hạn chế việc phát thải rác nhựa ra ngoài môi trường. Thông qua chương trình và dự án này, chúng tôi sẽ hỗ trợ thành phố Rạch Giá thực hiện các hoạt động BVMT liên quan đến quản lý chất thải rắn nói chung và rác thải nhựa nói riêng; giảm thiểu tác động của rác thải nhựa đến các hệ sinh thái biển; cũng như nâng cao kiến thức của cộng đồng, xã hội về mối liên quan giữa việc xả thải rác nhựa và hậu quả tiêu cực lên môi trường biển và sức khỏe con người; nâng cao năng lực trong quản lý, thực hiện các hoạt động liên quan đến quản lý chất thải nói chung và rác thải nhựa nói riêng.

PV: Cụ thể dự án đã hỗ trợ thành phố xây dựng kế hoạch hành động về quản lý chất thải nhựa và rác thải nhựa đại dương tại Rạch Giá đến năm 2025 như thế nào, thưa ông?

Ông Lê Bá Cả: Chúng tôi hỗ trợ UBND thành phố xây dựng và ban hành kế hoạch hành động về quản lý chất thải nhựa và rác thải nhựa đến năm 2025 (số 152/KH-UBND). Kế hoạch hành động (KHHĐ) tập trung vào 04 nhiệm vụ chính: (1). Tuyên truyền, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, ứng xử với các sản phẩm nhựa và rác thải nhựa; (2). Thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý chất thải nhựa, rác thải nhựa đại dương từ các hoạt động ở khu vực đất liền; khu vực ven kênh và trên kênh; khu vực ven biển; (3). Ngăn ngừa, giảm thiểu rác thải nhựa thất thoát ra đại dương; (4). Tăng cường nghiên cứu, hợp tác trong quản lý rác thải nhựa đại dương.

Theo kế hoạch này, chúng tôi cùng với địa phương tổ chức các lớp tập huấn đào tạo nguồn về kỹ năng truyền thông giảm rác thải nhựa cho các đối tượng chính là giáo viên, đoàn viên là bí thư/phó bí thư và các đoàn viên nòng cốt của Thành đoàn thành phố Rạch Giá về kỹ năng truyền thông giảm rác thải nhựa và lồng ghép truyền thông giảm rác thải nhựa trong hoạt động của Đoàn. Tập huấn ToT về kỹ năng truyền thông giảm rác thải nhựa, phân loại rác tại nguồn, hướng dẫn làm vi sinh bản địa IMO, xử lý rác hữu cơ làm phân hữu cơ bàng IMO tại hộ gia đình cho các thành viên nòng cốt của hội phụ nữ thành phố Rạch Giá.

Bên cạnh đó, nhiều hoạt động khác cũng đã được triển khai như: xoá điểm nóng; triển thí điểm vớt rác trên sông, biển; triển khai hoạt động phân loại rác, xử lý rác hữu cơ, tăng cường thu gom bao bì thuốc bảo vệ thực vật, triển khai hoạt động giảm nhựa trường học,… Một ví dụ điển hình về Kết quả đã xoá 05 điểm nóng về rác thải nhựa trên địa bàn thành phố bao gồm ở khu vực kênh T3 Lộ Liên Hương và đường Từ Dũ phường Vĩnh Quang; chân cầu Rạch Sỏi và dọc theo bờ kè dưới sông dọc chợ từ cầu Rạch Sỏi đến cuối đường Hồ Xuân Hương; Xóa điểm nóng về rác thải ở cuối đường Ngô Thị Tập và Phạm Ngọc Thạch; dọc theo chân cầu và gầm cầu Rạch Sỏi thuộc phường An Bình; Eo biển đường Tôn Đức Thắng, đoạn Marina và Gió Biển; chân cầu Vành Đai phường Vĩnh Hiệp.

PV: Trong câu trả lời trên ông có nhắc đến việc phân loại rác, hướng dẫn làm IMO và ứng dụng IMO xử lý rác hữu cơ tại hộ gia đình? Vậy kết quả của chương trình đã đạt được như thế nào thưa ông?

Ông Lê Bá Cả: Rác là nguồn tài nguyên cần được thu hồi một cách tối đa, giúp giảm bớt áp lực chi phí xử lý rác, cũng như hỗ trợ địa phương chuẩn bị cho việc triển khai phân loại rác hộ gia đình theo quy định của Luật Bảo vệ Môi trường 2020. Tính đến hết tháng 12/2023, Dự án đã phối hợp cùng Hội LHPN tổ chức 51 lớp truyền thông giảm nhựa, hướng dẫn phân loại rác, sản xuất và ứng dụng vi sinh bản địa IMO cho hơn 1.200 hộ gia đình giúp giảm lượng rác hữu cơ mà hệ thống phải xử lý, giảm lượng hóa chất phải sử dụng qua đó góp phần giảm RTN và bảo vệ môi trường.

Không chỉ có vậy, các đối tác địa phương của chúng tôi đang từng bước khai thác tốt lượng rác hữu cơ ở những nơi phát sinh như Siêu thị Co.opmart Kiên Giang và Co.opmart Rạch Giá triển khai thí điểm mô hình ủ rác hữu cơ tập trung, Dự án đã tổ 02 lớp tập huấn đã được tổ chức nhằm hướng dẫn quy trình PLR và thực hiện ủ phân sử dụng ứng dụng IMO.

Tại mỗi siêu thị, Dự án đã triển khai thí điểm 05 thùng ủ rác hữu cơ tập trung. Kết quả ghi nhận tốt, lượng rác phân hủy nhanh, sản phẩm nước rỉ rác vi sinh (chiếm 90%) và phân hữu cơ được sử dụng để tưới/bón cho cây đã góp phần giảm việc sử dụng phân bón hoá học vào đất, giúp giảm chi phí và tạo thêm thu nhập cho người dân, giúp thu hồi nguồn tài nguyên rác hữu cơ.

Để tăng cường công tác truyền thông về giảm rác thải nhựa, tăng cường thu hồi rác tái chế tại các cơ quan nhà nước, Dự án đã hỗ trợ Hội LHPN thành phố Rạch Giá 16 bình hoa 3T (tiết giảm, tái chế, tái sử dụng) để thu gom rác tái chế ở các cơ quan: Hội LHPN thành phố, UBND các phường/xã, Hội LHPN tỉnh và Hội LHPN công an thành phố để tuyên truyền về giảm thiểu rác thải nhựa và tuyên truyền về thực hành phân loại rác, cũng như thu gom rác tái chế nhằm gây quỹ cho các hoạt động của Hội.

PV: Được biết, WWF làm rất tốt trong việc truyền thông phân loại rác tại các trường học. Đây là cách làm rất thiết thực trong việc nâng cao nhận thức cho học sinh các cấp học. Vậy với Rạch Giá, Dự án đã triển khai như thế nào thưa ông?

Ông Lê Bá Cả: Giáo dục môi trường và giảm rác thải nhựa cho học sinh luôn là một trong các hoạt động quan trọng, giúp góp phần nâng cao nhận thức và tạo chuyển biến trong hành vi của bộ phận thanh thiếu niên, thế hệ tương lai của đất nước. Trong thời gian qua, Dự án đã ký kế hoạch phối hợp để triển khai thí điểm mô hình trường học không rác thải nhựa với 05 trường, các trường tập trung vào triển khai các hoạt động: rà soát và ban hành nội quy về giảm rác thải nhựa trong nhà trường, mua sắm dụng cụ để thay thế sản phẩm nhựa dùng một lần, tiến hành kiểm toán rác, mua thùng rác để thực hiện phân loại rác tại nguồn, các hoạt động ngoại khóa như thi vẽ tranh, thi tái chế, giảm thiểu rác thải nhựa.

Với các kết quả tích cực từ các trường thí điểm, ngày 16/8/2023 UBND thành phố Rạch Giá đã ban hành kế hoạch số 176/KH-UBND phát động phong trào thi đua xây dựng trường học “Giảm rác thải nhựa, phân loại rác và ủ rác hữu cơ tại nguồn trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn thành phố
Rạch Giá” giai đoạn 2023-2025. Đây được xem là căn cứ pháp lý quan trọng để triển khai sâu rộng các hoạt động giảm rác thải nhựa, phân loại rác tại trường học trên địa bàn thành phố.

Ngoài ra, Dự án còn xây dựng phim tuyên truyền giảm rác thải nhựa và quảng bá du lịch cho thành phố. Rạch Giá là thành phố năng động, nhộn nhịp, sở hữu cảng hàng không, cảng tàu biển, ước tính mỗi ngày có hàng ngàn lượng khách đến và đi khỏi Rạch Giá trên các phương tiện công cộng. Hiện Dự án vẫn đang tích cực vận động thành phố thúc đẩy việc phát sóng video tuyên truyền này trên hệ thống/kênh truyền thông công cộng và tại các chuyến xe, chuyến bay tới và đi từ thành phố Rạch Giá để tăng cường hơn nữa khả năng lan toả thông điệp của sản phẩm này.

Tại Rạch Giá, với sự hỗ trợ của Dự án giảm thiểu rác thải nhựa đại dương, hệ thống thu gom rác ở các khu vực công cộng và các khu vực nông thôn cũng đã được cải thiện với: 160 thùng rác loại 240L bố trí ở các khu vực công viên công công cộng; 18 thùng rác có càng kéo để gắn lên xe gắn máy giúp việc di chuyển thuận tiện, giảm nhân công kéo, giúp thúc đẩy nhanh việc mở rộng hệ thống thu gom tại 3 phường/xã có địa hình rộng, dân cư thưa thớt.

Phó Giám đốc Sở TN&MT Đoàn Hữu Thắng (giữa), Phó Chủ tịch UBND thành phố Rạch Giá Nguyễn Văn Hôn và Đại diện WWF-Việt Nam ký cam kết chương trình Đô thị giảm nhựa.

Các đại biểu tham gia chứng kiến tại buổi lễ

 Minh Anh