Phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu

Chiều 14/11, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn tổ chức Chương trình xúc tiến hợp tác xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Nằm ở phía Đông Bắc Việt Nam, Lạng Sơn không chỉ được biết đến với những địa danh lịch sử hào hùng mà còn sở hữu một kho báu thiên nhiên vô giá - Công viên địa chất toàn cầu với những hang động kỳ bí, khu di tích khảo cổ lưu giữ dấu ấn văn hóa tiền sử, hệ thống sông suối thơ mộng cùng đa dạng địa hình như thung lũng, đồi núi.

Với hệ sinh thái đa dạng, nhiều loài động, thực vật quý hiếm, hệ thống hang động kỳ vĩ kết hợp với các di tích lịch sử và văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc thiểu số, Công viên địa chất Lạng Sơn được UNESCO công nhận là Công viên địa chất toàn cầu vào tháng 9/2024 và được UNESCO chính thức công nhận danh hiệu này vào tháng 4/2025 với diện tích hơn 4.800 km², cùng dân số gần 627 nghìn người, tương đương khoảng 58% diện tích và 78% dân số toàn tỉnh. Đây là dấu mốc quan trọng để bảo tồn và phát huy giá trị về di sản, cũng là cơ hội để nâng tầm du lịch xứ Lạng.

Công viên hội tụ 38 điểm di sản tiêu biểu về địa chất, địa mạo, khảo cổ và văn hóa, phản ánh hành trình tiến hóa 500 triệu năm của Trái đất qua hệ thống núi đá vôi, hóa thạch cổ, hang động kỳ vĩ và các di chỉ khảo cổ học quý giá.

Điều đầu tiên làm nên đặc trưng của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn chính là giá trị khảo cổ với nhiều di chỉ có niên đại hàng nghìn năm. Tại hang Thẩm Khuyên, Kéo Lèng, các nhà khảo cổ học đã phát hiện những di vật có niên đại từ 30 nghìn đến 470 nghìn năm. Tại di chỉ Mai Pha, số lượng lớn mảnh gốm, công cụ đá, đồ trang sức có niên đại từ 3.500 tới 5.000 năm đã được phát lộ.

Một trong những điểm nhấn địa chất đặc biệt nhất của công viên là trũng Na Dương — vùng trũng tự nhiên cho phép con người ngày nay có thể hình dung lại môi trường sống ở khu vực Đông Nam Á cách đây hàng chục triệu năm. Đặc biệt, những hóa thạch của các loài thực vật và động vật được phát hiện tại đây (cá sấu, rùa, kỳ đà, thực vật hạt kín... có niên đại từ 40-50 triệu năm) tiết lộ một hệ sinh thái rừng nhiệt đới tươi tốt, phong phú, đồng thời cung cấp những manh mối quan trọng về hành trình di cư của loài thú giữa các Châu lục, thể hiện rõ nét sự chuyển mình của hệ sinh thái qua các thời kỳ.

Sự đặc biệt của Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn còn ở hình thái các cánh đồng karst riêng biệt, khác hẳn với những tháp, chỏm karst già được định vị tại Cao Bằng hay Hà Giang trước đây. Bên cạnh đó, những di sản phi vật thể như hát Then - đàn Tính, Sli - Lượn, lễ hội Ná Nhèm, Trò Ngô, múa sư tử mèo… không chỉ là di sản sống mà còn là biểu tượng của bản sắc văn hóa địa phương. 

Phát biểu tại Chương trình, Trưởng phòng Quản lý Công viên địa chất Lạng Sơn, Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch tỉnh Lạng Sơn Phạm Thị Hương cho biết, sự kiện được tổ chức trong bối cảnh Lạng Sơn đang đẩy mạnh phát huy giá trị của công viên địa chất toàn cầu, triển khai hiệu quả nhiệm vụ xây dựng và phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn năm 2026 và giai đoạn 2026 - 2030.

Với những giá trị độc đáo về mặt lịch sử, văn hóa, di sản văn hóa phi vật thể, bà Phạm Thị Hương nhấn mạnh, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có đủ điều kiện để phát triển các sản phẩm du lịch tạo ra sự kết nối giữa các vùng, miền. Giải pháp quan trọng là cần xây dựng, phát triển các sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, có sức cạnh tranh cao như du lịch địa chất, du lịch thám hiểm hang động, du lịch mạo hiểm...

Tại Chương trình, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã thảo luận, chia sẻ nhiều ý tưởng, giải pháp về phát triển bền vững, quản lý mô hình công viên địa chất trong tình hình mới, cũng như các sản phẩm trải nghiệm, đồ lưu niệm gắn với giá trị di sản địa chất; định hướng truyền thông, quảng bá và cải tạo cảnh quan tại 38 điểm du lịch thuộc Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn; trao đổi về kế hoạch tổ chức Lễ hội Quốc tế Công viên địa chất mùa đông 2026 với các hoạt động thám hiểm hang động, leo núi thể thao, du lịch cộng đồng.

Cũng tại Chương trình, Ban Tổ chức đã công bố bản đồ hang Khuôn Bồng (xã Vũ Lễ) và hang Ngườm Moóc (xã Bình Gia) - hai điểm di sản mới được khảo sát và đưa vào định hướng phát triển; công bố giải chạy Lang Son Geopark VTV8 Ultra Trail - Hữu Liên 2025, dự kiến tổ chức ngày 27 - 28/12 tại 2 xã Cai Kinh và Hữu Liên.