Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh, lượng đất đá thải phát sinh đối với hoạt động khai thác Than lộ thiên hàng năm ở địa bàn tỉnh trên 150 triệu m3. Vậy làm thế nào để quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn đất đá thải này vào phát triển kinh tế, đồng thời giảm được áp lực bảo vệ môi trường ở các bãi đổ thải.
Phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trao đổi với ông Trần Như Long – Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh xung quanh vấn đề này.
Ông Trần Như Long, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh
Phóng viên: Xin ông đánh giá về hiện trạng các bãi đất đá thải của hoạt động khai thác Than trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh hiện nay?
Ông Trần Như Long: Theo số liệu rà soát, báo cáo của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và Tổng Công ty Đông Bắc (gọi tắt là ngành Than), các vị trí bãi thải đa số nằm xa khu dân cư (một số nằm sát khu dân cư như bãi thải tại phường Mông Dương, TP. Cẩm Phả), tập trung chủ yếu trên các địa bàn thành phố Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí và thị xã Đông Triều.
Tổng diện tích bãi thải khoảng hơn 4.000 ha, trung bình khối lượng đổ thải hàng năm khoảng 150 triệu m3/năm. Tổng trữ lượng của các bãi thải chứa khoảng 2,125 tỷ m3 đất đá thải. Tổng trữ lượng đã có tại các bãi thải khoảng 1,375 tỷ m3 đất đá thải.
Trong đó, các vị trí bãi thải do Tổng Công ty Đông Bắc quản lý có diện tích khoảng 1.627 ha với tổng trữ lượng trên 459 triệu m3, trong đó trữ lượng tại các bãi thải đã đổ thải có thể cung cấp khoảng trên 146 triệu m3. Các vị trí bãi thải do Tập đoàn cộng nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) quản lý với diện tích khoảng 2.425 ha có tổng trữ lượng khoảng 1,666 tỷ m3, trong đó trữ lượng tại bãi thải có thể cung cấp khoảng 1.228 triệu m3.
Đất đá thải được vận chuyển bằng đường chuyên dụng, một số vị trí thuận lợi trong việc vận chuyển bằng đường thủy thông qua các cảng xuất than của ngành Than. Các bãi thải có cos cao độ tương đối cao (200÷300m). Do vậy, trong mùa mưa bão, một số vị trí có nguy cơ sạt lở rất cao và nguy cơ gây mất an toàn cho vùng hạ lưu.
Bãi thải Đông Cao Sơn – TP. Cẩm Phả
Phóng viên: Được biết Quảng Ninh có nhu cầu rất lớn về san lấp mặt bằng trong khi nguồn đất đá thải ngành Than rồi rào, Quảng Ninh đã có kế hoạch sử dụng nguồn đất đá thải ra sao?
Ông Trần Như Long: Xác định việc sử dụng nguồn vật liệu san lấp mặt bằng từ nguồn đất đá thải mỏ Than sẽ góp phần giảm thiểu hoạt động khai thác đất đồi, sử dụng đất rừng, ảnh hưởng đến cảnh quan, mỹ quan đô thị, giảm ô nhiễm môi trường, nguồn nước, môi trường sinh thái,...Đồng thời là giải pháp thay thế vật liệu xây dựng truyền thống, phát triển kinh tế tuần hoàn, phù hợp với quan điểm chỉ đạo tại Đề án an ninh kinh tế trong lĩnh vực vật liệu xây dựng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 112/QĐ-TTg ngày 09/12/2020.
Các sở, ngành chức năng đã kịp thời tham mưu UBND tỉnh Quảng Ninh báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường giải quyết việc khai thác, sử dụng đất đá thải mỏ làm vật liệu san lấp một số công trình cấp thiết của tỉnh. Đến nay đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường giải quyết một số trường hợp như sử dụng đất đá thải mỏ Núi Béo để làm vật liệu san nền Dự án tuyến đường bao biển nối thành phố Hạ Long và thành phố Cẩm Phả; sử dụng đất, đá thải làm vật liệu san lấp mặt bằng tại bãi thải mỏ Tây Khe Sim và Tây Lộ Trí để san lấp mặt bằng Dự án Khu đô thị - Du lịch, dịch vụ Bái Tử Long II và một số dự án khác trên địa bàn thành phố Cẩm Phả.
Ngoài ra, trước thực trạng về nhu cầu sử dụng đất đá thải mỏ làm vật liệu san lấp đối với một số dự án đầu tư công trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022- 2025 đang cấp bách (khoảng trên 600 triệu m3), cần được giải quyết về khối lượng và tiến độ thực hiện, UBND tỉnh đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với các Sở, ngành rà soát, tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo Ban QLDA Đầu tư Xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Quảng Ninh làm việc cụ thể với TKV để thống nhất phương án khai thác, sử dụng đất đá thải mỏ làm vật liệu san lấp các dự án công trình khu vực phía Tây của tỉnh. Tổng công ty Đông Bắc làm việc cụ thể với UBND thành phố Cẩm Phả để thống nhất phương án khai thác, vận chuyển cung cấp đất đá thải từ các bãi thải khu vực Cẩm Phả làm vật liệu san lấp các dự án công trình trên địa bàn thành phố Cẩm Phả. Kịp thời tham mưu UBND tỉnh báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường xem xét, giải quyết đề nghị khai thác, thu hồi đất đá thải tại mỏ Suối Lại làm vật liệu san lấp mặt bằng, đắp nền đường cho các dự án, công trình trên địa bàn thành phố Hạ Long và thị xã Quảng Yên. Một số dự án trọng điểm của tỉnh, cấp bách về tiến độ thực hiện (như dự án Dự án Cầu Cửa Lục 3) cũng đã được xem xét, điều tiết kịp thời sử dụng vật liệu san lấp từ nguồn đất đá thải mỏ.
Có thể thấy, với đặc thù riêng của tỉnh Quảng Ninh có nguồn đất đá thải mỏ dồi dào, việc xây dựng kế hoạch sử dụng nguồn đất đá thải mỏ phục vụ cho nhu cầu san lấp mặt bằng, phát triển kinh tế xã hôi của tỉnh luôn được lãnh đạo tỉnh chú trọng quan tâm, có kế hoạch hành động cụ thể. Đồng thời coi đây là nhiệm vụ cần thiết, phù hợp với quy định của pháp luật về khoáng sản và các quan điểm chỉ đạo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tuần hoàn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Bãi thải Bàng Nâu - TP. Cẩm Phả
Phóng viên: Đâu là những khó khăn của việc sử dụng đất đá thải ngành Than, thưa ông?
Ông Trần Như Long: Mặc dù nhu cầu về sử dụng đất đá thải mỏ cho các dự án đầu tư xây dựng công trình trên địa bàn tỉnh rất lớn (khoảng trên 100 triệu/ m3/năm), nhất là một số dự án công trình có tính cấp bách về tiến độ thực hiện. Tuy nhiên theo quy định pháp luật về khoáng sản thì thẩm quyển giải quyết việc khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản đi kèm là Bộ Tài nguyên và Môi trường và phải do Ngành than (TKV và Tổng Công ty Đông Bắc) chủ động báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường. Thời gian qua, mặc dù ngành Than đã báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường trong một số trường hợp, cũng có trường hợp đã được Bộ xem xét, giải quyết (như nêu trên). Nhưng việc khai thác, sử dụng đất đá thải mỏ cấp địa phương (cấp tỉnh) không chủ động được do không thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND cấp tỉnh. Do vậy đã tạo ra khó khăn trong việc chủ động giải quyết nhu cầu sử dụng đất đá thải mỏ cho các dự án đầu tư xây dựng công trình, nhất là đối với trường hợp các dự án công trình cấp bách của tỉnh.
Phóng viên: Vậy ông có những kiến nghị gì để sử dụng hiệu quả nguồn đất đá thải từ hoạt động khai thác Than này?
Ông Trần Như Long: Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ninh đã và tiếp tục tham mưu với UBND tỉnh Quảng Ninh có Văn bản báo cáo, đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường quan tâm, báo cáo Chính Phủ sớm xem xét tháo gỡ sửa đổi quy định về khái niệm khoáng sản theo hướng: “Đất đá thải mỏ Than không phải là khoáng sản mà là chất thải rắn công nghiệp thông thường”. Đồng thời đề nghị ủy quyền cho tỉnh chủ động giải quyết các thủ tục theo quy định để sử dụng đất đá thải mỏ Than làm vật liệu san lấp phục vụ các dự án trên địa bàn, nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn cho tỉnh trong việc giải quyết nhanh được nguồn cấp vật liệu san lấp cho các dự án nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!
Đỗ Hùng (thực hiện)
Hơn 80 năm qua, ngành Địa chất Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong khai thác và quản lý tài nguyên khoáng sản, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Bài viết tổng hợp hành trình phát triển, những chính sách đổi mới và phong trào thi đua tiêu biểu, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, hướng ngành Địa chất Việt Nam phát triển hiện đại, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.
Tiếp nối phần khai mạc và định hướng từ cơ quan quản lý, Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” bước sang thảo luận chuyên sâu. Các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí - truyền thông đã cùng phân tích những điểm mới, khó khăn và giải pháp để đưa Luật đi vào đời sống.
Ngày 16/9 tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Mở đầu chương trình, đại diện cơ quan quản lý đã phân tích sâu vai trò, ý nghĩa và các giải pháp chiến lược để Luật 2024 đi vào thực tiễn.
Ngày 16/9/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Tọa đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Tọa đàm có sự tham dự của các chuyên gia đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, hiệp hội doanh nghiệp, cơ quan báo chí - truyền thông cùng tập trung thảo luận về Luật Địa chất và Khoáng sản, đề xuất các giải pháp nhằm triển khai thực thi hiệu quả Luật trong đời sống.
Để Luật Địa chất và Khoáng sản 2024 nhanh chóng đi vào đời sống, vai trò của Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam được xem là then chốt. Không chỉ tham mưu, xây dựng chính sách, Cục còn trực tiếp tuyên truyền, hỗ trợ địa phương, giám sát khai thác và tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, bảo đảm Luật được triển khai đồng bộ, hiệu quả và bền vững.
