Trong những năm vừa qua, Quảng Ninh luôn chú trọng công tác quản lý tài nguyên nước và xử lý nghiêm các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân vi phạm pháp luật tài nguyên nước. Phóng viên Tạp chí TN&MT đã có cuộc trao đổi với ông Trần Như Long, Giám đốc Sở TN&MT Quảng Ninh xung quanh vấn đề này.
PV: Xin ông đánh giá khái quát hiện trạng tài nguyên nước trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh hiện nay?
Ông Trần Như Long: Quảng Ninh, với tiềm năng nước mặt tương đối dồi dào, tổng lượng tài nguyên nước mặt hàng năm từ các sông, suối trên địa bàn tỉnh là 8,33 tỷ m3, với 67 sông, suối có chiều dài trên 10km. Trong đó, các sông nội tỉnh thuộc lưu vực sông lớn có 06 sông, suối; các sông nội tỉnh thuộc lưu vực sông liên tỉnh độc lập có 29 sông, suối và các sông nội tỉnh độc lập có 32 sông, suối.
Ông Trần Như Long, Giám đốc Sở TN&MT Quảng Ninh
Trữ lượng tiềm năng nước dưới đất tỉnh Quảng Ninh là 1.690.796 m3/ngày đêm. Trong đó, trữ lượng tĩnh tự nhiên là 6.621 m3/ngày đêm, trữ lượng động tự nhiên là 1.684.175,41 m3/ngày đêm (tầng chứa nước lỗ hổng 620.113,78 m3/ngày đêm, tầng chứa nước khe nứt 1.064.061,63 m3/ngày đêm). Tuy nhiên, do đặc điểm địa hình chia cắt, sự phân bố các tầng chứa nước khe nứt chủ yếu trong các khe nứt, đới dập vỡ kiến tạo cho nên với tiềm năng nguồn nước dưới đất tương đối giàu nhưng khả năng khai thác, sử dụng phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội gặp nhiều khó khăn.
Với tiềm năng lớn như vậy, trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh hiện nay đã cấp 130 giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước còn hiệu lực. Trong đó có 58 Giấy phép khai thác, sử dụng nước dưới đất; 66 Giấy phép khai thác, sử dụng nước mặt với 03 Giấy phép thuộc thẩm quyền cấp phép của Bộ TN&MT và 63 Giấy phép thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh; 06 Giấy phép khai thác, sử dụng nước biển với 05 Giấy phép thuộc thẩm quyền cấp phép của Bộ TN&MT và 01 Giấy phép thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh.
PV: Công tác quản lý, giám sát việc khai thác và sử dụng tài nguyên nước đã được Quảng Ninh thực hiện như thế nào, thưa ông?
Ông Trần Như Long: Theo quy định tại khoản 3 Điều 17 Thông tư số 17/2021/TT-BTNMT ngày 14/10/2021 của Bộ TN&MT quy định về giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước (thay thế Thông tư số 47/2017/TT-BTNMT ngày 07/11/2017 của Bộ TN&MT), cơ sở có công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước thuộc thẩm quyền cấp phép của UBND tỉnh, chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa đảm bảo các yêu cầu về giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước phải hoàn thành việc lắp đặt thiết bị, kết nối, truyền, cập nhật số liệu về hệ thống giám sát theo quy định tại Thông tư này trước ngày 31/12/2023.
Sở TN&MT Quảng Ninh đã có nhiều văn bản đôn đốc các chủ công trình thực hiện quy định giám sát khai thác, sử dụng tài nguyên nước theo quy định, như: Văn bản số 2652/TNMT/NKB, 2653/TNMT-NKB, 2654/TNMT/NKB ngày 15/5/2018 và Văn bản số 5772 /TNMT-NKB ngày 25/8/2021.
Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh đã xây dựng hệ thống giám sát tài nguyên nước (được tích hợp vào Hệ thống quan trắc tự động tỉnh Quảng Ninh). Hiện nay, có 29 công trình khai thác, sử dụng tài nguyên nước đã cập nhật/truyền lưu lượng khai thác hàng ngày vào Hệ thống quan trắc tự động tỉnh Quảng Ninh như: Công ty Cổ phần Gốm Đất Việt; Công ty Nhiệt điện Đông Triều - TKV; Công ty Nhiệt điện Uông Bí - Chi nhánh Công ty Phát điện 1; Công ty than Dương Huy - TKV; Công ty than Quang Hanh - TKV; Công ty 35 - CN. Tổng công ty Đông Bắc; Công ty chế biến than Quảng Ninh;…
Đối với các công trình khai thác còn lại, các đơn vị hiện đang đầu tư thiết bị giám sát, kết nối số liệu về Cơ sở dữ liệu của Sở TN&MT theo quy định (kế hoạch hoàn thành trước 31/12/2023).
Hồ chứa nước Đầm Hà Động góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước phục vụ các nhu cầu dân sinh, kinh tế
cho huyện Đầm Hà, tỉnh Quảng Ninh
PV: Theo ông đâu là những bất cập trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên nước hiện nay?
Ông Trần Như Long: Trong quá trình triển khai thực hiện Luật Tài nguyên nước năm 2012, còn một số tồn tại, khó khăn trong công tác quản lý tài nguyên nước.
Cụ thể, chưa có Thông tư, quy định hướng dẫn chi tiết về nội dung phương án, định mức kinh tế kỹ thuật trong việc xây dựng phương án cắm mốc và quy cách mốc giới hành lang bảo vệ nguồn nước (nguồn nước cần cắm mốc gồm: hồ chứa thủy lợi, các sông, suối và hồ điều hòa); Chồng chéo trong việc cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước đối với hồ chứa thủy lợi. Các hồ chứa thủy lợi vừa quy định phải cắm mốc chỉ giới phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi theo Luật thủy lợi năm 2017 và cắm mốc giới hành lang bảo vệ nguồn nước theo quy định tại Nghị định số 43/2015/NĐ-CP ngày 06/5/2015 của Chính phủ theo Luật Tài nguyên nước năm 2012.
Chưa có Thông tư quy định cụ thể liên quan định mức, kinh tế kỹ thuật để áp dụng cho việc lập và thẩm định đề cương dự toán đối với các hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác tài nguyên nước (định mức kinh tế cho các thành phần theo hồ sơ đề nghị cấp phép như: Đơn, báo cáo, sơ đồ,...) và chưa có cơ chế chính sách khuyến khích tái sử dụng nước thải.
PV: Vấn đề xử lý các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân vi phạm pháp luật tài nguyên nước đã được Quảng Ninh thực hiện ra sao, thưa ông?
Ông Trần Như Long: Từ năm 2020 đến nay, có 10 đơn vị đã bị xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến lĩnh vực tài nguyên nước, với tổng số tiền 966.040.000 đồng.
Trong đó, năm 2020 xử phạt 04 đơn vị, với tổng số tiền là 331.040.000 đồng, (gồm Công ty CP An Sinh bị xử phạt 120 triệu đồng; Công ty CP Xi măng Thắng Long bị xử phạt 140 triệu;…); Năm 2021, xử phạt 03 đơn vị, với tổng số tiền là 365.000.000 đồng (gồm Công ty CP Viglacera Hạ Long II bị xử phạt 70 triệu đồng; Công ty CP Thương mại và Phát triển đô thị Quốc Tế bị xử phạt 90 triệu đồng;…); Năm 2022, xử phạt 03 đơn vị, với tổng số tiền là 270.000.000 đồng (gồm Công ty TNHH MTV Đầu tư và Xây dựng Licogi 2 bị xử phạt 90 triệu đồng; Công ty than Thống Nhất - TKV bị xử phạt 90 triệu đồng và Công ty TNHH Âu Lạc Quảng Ninh bị xử phạt 90 triệu đồng);...
Đặc biệt năm 2021, UBND tỉnh Quang Ninh đã xử phạt vi phạm hành chính Công ty CP Tập đoàn FLC trong việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước không có Giấy phép (lưu lượng từ 400 đến dưới 800m3/ngày đêm) tại Quyết định 1318/QĐ-XPVPHC ngày 29/4/2021, với tổng số tiền 205.000.000 đồng.
Đến ngày 20/02/2023, UBND tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Quyết định số 412/QĐ-UBND phê duyệt truy thu lợi bất hợp pháp cho tổng lưu lượng khai thác trong thời gian không có giấy phép từ tháng 3/2018 đến ngày là 17/3/2021547.440 m3, tại, với tổng số tiền 8.095.842.000 đồng đối với Công ty CP Tập đoàn FLC.
PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!
Xin vui lòng xem thêm:
- https://tainguyenvamoitruong.vn/quang-ninh-giai-bai-toan-dat-da-thai-nganh-than-cid12691.html
- https://tainguyenvamoitruong.vn/vinh-phuc-tang-cuong-quan-ly-tai-nguyen-nuoc-cid18551.html
- https://tainguyenvamoitruong.vn/lao-cai-huong-den-quan-ly-hieu-qua-tai-nguyen-nuoc-cid18583.html
Đỗ Hùng (thực hiện)
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
