Xu hướng gọi đồ ăn trực tuyến đang làm gia tăng nhanh chóng lượng rác thải nhựa, tạo áp lực nặng nề đến môi trường toàn cầu.
“Núi” rác nhựa sau mỗi lần đặt đồ ăn trực tuyến
Thị trường giao đồ ăn trực tuyến tại Việt nam ngày càng hoạt động sôi nổi với nhiều thương hiệu. Vào năm 2018, Việt Nam chỉ có một vài thương hiệu giao thức ăn như Now, Lala (rút lui khỏi thị trường sau vài tháng hoạt động), Vietnammm (đã được Baemin mua lại) thì đến 2023, có ít nhất là 8 doanh nghiệp đang hoạt động trong ngành. Một số thương hiệu nổi bật có thể kể đến như: Shopee Food, GrabFood, GoFood, Baemin,...
Theo khảo sát của công ty nghiên cứu thị trường Q&Me, trong giai đoạn cách ly xã hội, có 75% người dân sống ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đã sử dụng dịch vụ đặt đồ ăn online giao tận nhà. Đến thời điểm hiện tại, thói quen đó vẫn được nhiều người duy trì bởi sự tiện ích mà nó đem lại.
Nhiều app đặt đồ ăn online phổ biến hiện nay (Ảnh: Internet)
Xu hướng mua sắm trực tuyến thực chất đã được ưa chuộng từ trước dịch. Thay vì xách giỏ ra cửa hàng, quán ăn hoặc ghé chợ mua nhiều thứ cùng lúc thì người tiêu dùng hiện nay chỉ cần lên mạng đặt hàng bất kể sáng trưa, chiều tối mà lại tiết kiệm thời gian đi lại. Không chỉ có đồ ăn thức uống, mọi nhu yếu phẩm khác cũng được giao đến tận cửa. Thói quen mua hàng lẻ tẻ, mỗi đơn hàng chỉ có một món và cách đóng gói kỹ càng của người bán lại gây ra lãng phí hộp đựng và túi đựng không thể tái sử dụng.
Với mỗi suất thực phẩm/bữa ăn, các chủ nhà hàng sẽ đựng trong các hộp nhựa dày hoặc có thêm túi nilon bọc ngoài cho chắc chắn, đảm bảo đồ ăn không bị rơi ra ngoài trong quá trình vận chuyển.
Anh Trần Đình Tùng (23 tuổi), tài xế chạy ứng dụng giao đồ ăn online gần 1 năm cho biết, trung bình một đơn hàng giao đồ ăn mang về có ít nhất 5 chất thải nhựa rắn. “Để chuẩn bị cho một đơn suất bún cá đặt online, cửa hàng sẽ cần một túi nylon đựng bún, một túi nylon đựng cá chiên, một túi nước dùng, một túi nylon đựng rau sống, một hộp nhựa nhỏ đựng nước chấm (nếu khách hàng yêu cầu), một bát nhựa và đôi đũa dùng một lần, tất cả sẽ được để trong một túi nylon lớn”, đó là số lượng đồ nhựa cho một đơn hàng mà anh Trung thường giao.
Lượng rác thải sau mỗi đơn hàng đặt đồ ăn trực tuyến ngày càng đáng báo động
Sinh viên, người mới đi làm tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng là đối tượng chính đặt mua đồ ăn trực tuyến thông qua các ứng dụng giao hàng online phát triển hiện nay. Nguyễn Thị Quỳnh, sinh viên năm cuối của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội là “tín đồ” của việc đặt đồ ăn online. Theo Quỳnh, một người không giỏi việc bếp núc thì việc tự nấu ăn sẽ tốn thời gian và chi phí hơn là đặt đồ ăn trên mạng.
Không thể phủ nhận các ứng dụng đặt đồ ăn online đã đem đến những việc làm cho nhiều người, sự tiện ích cho người tiêu dùng nhưng đi đôi với đó là những tác hại khôn lường về môi trường.
Gánh nặng môi trường từ rác thải nhựa
Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (World Bank) công bố vào tháng 7/2022, mỗi năm tại Việt Nam ước tính có khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa thải ra trên đất liền và lượng rác thải đổ ra đại dương từ 0,28 đến 0,73 triệu tấn. Thực tế này khiến Việt Nam trở thành một trong quốc gia phát sinh rác thải nhựa lớn trên thế giới.
Hoạt động xử lý rác thải nhựa nước ta hiện nay chủ yếu là đem đi chôn, lấp. Việc tái chế, tái sử dụng chiếm tỷ lệ rất nhỏ và phụ thuộc nhiều vào việc nhặt phế liệu có thể tái chế của hệ thống thu gom phế liệu không chính thức (mà ta thường gọi là đồng nát). Trên thực tế, chỉ có 9% lượng rác thải nhựa được đem đi tái chế trên toàn cầu, phần còn lại được thải ra môi trường tự nhiên.
Theo nghiên cứu, quá trình phân hủy của một chiếc túi nylon có thể kéo dài từ 500 đến 1.000 năm nếu không bị tác động của ánh sáng mặt trời. Khi túi nylon bị lẫn vào đất sẽ làm thay đổi tính chất vật lý của đất, gây xói mòn đất, khiến cho đất không giữ được nước, các chất dinh dưỡng, ngăn cản oxy đi qua đất làm giảm chất lượng đất. Điều đó gây ảnh hưởng lâu dài đến sự sinh trưởng, phát triển của cây trồng.
Việc sử dụng tràn lan túi nilon sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường (Ảnh: Internet)
Ngoài ra, rác thải nhựa còn làm tăng lượng phát thải nhà kính, gia tăng tác động tiêu cực đến biến đổi khí hậu, đe dọa sự tồn tại của các sinh vật biển. Đặc biệt, quá trình phân hủy rác thải nhựa sẽ để lại nhựa và các hạt vi nhựa, len lỏi vào chuỗi thức ăn của con người và sinh vật, gây ra những tác hại tiềm ẩn đối với sức khỏe.
Ly, túi giấy – giải pháp trước mắt cho dịch vụ kinh doanh ăn uống online
Nhận thấy mối nguy hiểm khôn lường từ việc đựng đồ ăn trong các hộp nhựa, túi nylon, nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ đồ ăn, thức uống theo cả hai hình thực trực tiếp và trực tuyến đã quyết định chuyển sang sử dụng túi giấy, ly giấy, ống hút giấy.
Một trong 3 ứng dụng giao đồ ăn trực tuyến lớn nhất là Beamin vào cuối tháng 2 năm nay cũng đã ký kết thỏa thuận hợp tác cùng Công ty SERVEONE Việt Nam cho ra mắt "Bách hóa Baemin" với mong muốn cung cấp các sản phẩm bao bì thân thiện môi trường cho các đối tác nhà hàng.
Các sản phẩm có trong gian hàng “Bách hóa Baemin” bao gồm các loại khay, hộp, tô, ly được làm từ bã mía và giấy, trong đó sản phẩm làm từ bã mía có thể tự hủy sinh học trong vòng 45 ngày và đựng thực phẩm ở nhiệt độ cao. Giá của bao bì loại này từ 2.000 đồng/cái. Đây có thể xem là một cải tiến tiện lợi dành cho những đối tác nhà hàng, quán ăn có nhu cầu mua để thay đổi những bao bì nhựa dùng một lần của Baemin góp phần bảo vệ môi trường.
Các sản phẩm 'bao bì xanh' được tích hợp trong gian hàng “Bách hóa Baemin”.
Tại những cửa hàng kinh doanh đồ ăn có dịch vụ mang đi cũng có rất nhiều những chuyển biến tích cực trong ý thức bảo vệ môi trường. Chị Phan Minh Hòa, chủ cửa hàng kinh doanh bánh ngọt tại quận Hai Bà Trưng, Hà Nội cho biết: “Từ khi bắt tay vào kinh doanh, thay vì sử dụng hộp nhựa, mình chọn đựng thức ăn túi và hộp giấy. Dù chi phí có đắt hơn túi nylon nhưng việc sử dụng túi giấy, hộp giấy khiến sản phẩm của mình tới khách hàng được đẹp mắt và gây thiện cảm tốt hơn.”
Đối mặt với nguy cơ ô nhiễm rác thải nhựa từ hoạt động đặt đồ ăn online, nhiều doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ giao đồ ăn trực tuyến đã lên kế hoạch, thực hiện các biện pháp để giảm thiểu rác thải nhựa.
Tại Hàn Quốc, sau khi lượng rác thải nhựa tăng 19% trong năm 2021, các ứng dụng giao hàng lớn của quốc gia này như Yogiyo và Coupang Eats đã quyết định không sử dụng đồ dùng một lần bắt đầu từ tháng 6/2021, trừ khi khách hàng yêu cầu. Trong khi đó, gã khổng lồ của thị trường bán lẻ Shinsegae đã sử dụng các hộp đựng bột bã mía thân thiện với môi trường đối với các thực phẩm tươi sống bán tại cửa hàng E-mart.
Mai Anh Quý
Trường Đại học Văn hóa
Nhấn mạnh bảo vệ môi trường là nền tảng để phát triển lâu dài, Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long cho rằng cần có đột phá về tư duy phát triển, chuyển từ tăng trưởng theo số lượng sang tăng trưởng “chất lượng - xanh - bao trùm” và môi trường phải trở thành thước đo năng lực điều hành quốc gia.
Sáng kiến “Giảm thiểu rác thải nhựa – Lan tỏa lối sống xanh” do Ủy ban MTTQ phường Hoà Bình khởi xướng trở thành điểm sáng, góp phần giảm rác thải và xây dựng nếp sống thân thiện môi trường.
Phân loại rác thải tại nguồn, hành động đơn giản nhưng ý nghĩa vô cùng to lớn. Bởi, lợi ích về kinh tế mang lại cho cộng đồng từ việc tận dụng số lượng lớn rác hữu cơ trong chất thải sinh hoạt để phục vụ nuôi, trồng... và tái chế.
Phát biểu tại Lễ phát động Chương trình “Vì một Việt Nam xanh” năm 2025, Chủ tịch UBND phường Phúc Yên (tỉnh Phú Thọ) Nguyễn Tiến Thông nhấn mạnh, mỗi người dân Phúc Yên sẽ là một “đại sứ xanh”, cùng lan tỏa tinh thần sống xanh, hành động xanh, góp phần xây dựng đô thị “xanh - sạch - đẹp và đáng sống”.
Với quyết tâm phát triển xanh, “không đánh đổi môi trường lấy phát triển kinh tế”, nhiều nơi từng là “điểm nóng” ô nhiễm môi trường như Mẫn Xá (xã Văn Môn), Đại Bái (xã Gia Bình), Phong Khê (phường Võ Cường)… của tỉnh Bắc Ninh nay bầu trời đã trong xanh, không khí đã mát lành, đường sá đã sạch đẹp hơn rất nhiều. Điểm “nóng” ô nhiễm môi trường đang “hạ nhiệt”, giúp môi trường sống của người dân đang được nâng lên rõ rệt.
Đảm nhận nhiệm vụ tưới tiêu cho hơn 3.500 ha đất nông nghiệp ở Hưng Yên, Hà Nội và Bắc Ninh, Trạm bơm Như Quỳnh do Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi Như Quỳnh vận hành (Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi Nam Đuống) đóng vai trò then chốt trong hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải. Thế nhưng, nhiều năm qua, nguồn nước từ sông Kim Sơn chảy về trạm liên tục bị ô nhiễm nặng, khiến sản xuất nông nghiệp và môi trường nông thôn đối diện với nhiều rủi ro. Vấn đề này đang trở thành thách thức lớn, đòi hỏi sự phối hợp mạnh mẽ từ các cấp, ngành và địa phương.
