Năm vừa qua, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản đã khắc phục khó khăn, tích cực thi đua, nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt các nhiệm vụ, kế hoạch. Năm 2024, Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản tiếp tục triển khai các nhiệm vụ khoa học công nghệ, dự án hợp tác quốc tế, nhiệm vụ chuyên môn; tập trung nhân lực, trí tuệ, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị hoàn thành nhiệm vụ.
Ảnh minh họa
Thành tựu đạt được
Năm 2023, Viện đã thực hiện giao nhiệm vụ theo kinh phí thường xuyên giao tự chủ năm 2023 để nâng cao trình độ năng lực nghiên cứu theo chức năng nhiệm vụ của các đơn vị trong Viện; 10 nhiệm vụ KHCN trong đó có 05 đề tài KHCN cấp Bộ kết thúc năm 2023, 02 đề tài KHCN cấp Bộ chuyển tiếp, 02 nhiệm vụ KHCN cấp Bộ và 01 nhiệm vụ cấp cơ sở mở mới năm 2023; 01 dự án Hợp tác quốc tế (HTQT). Viện đã phối hợp với Cục Địa chất Việt Nam và Tổng cục Khí tượng Thủy văn thực hiện 02 nhiệm vụ Chính phủ. Viện đã chỉ đạo các phòng quản lý, chuyên môn cùng với các chủ nhiệm đề án, dự án, đề tài xây dựng, xét duyệt, phê duyệt kế hoạch, với phương châm tập trung kinh phí, nhân lực cho các đề tài, dự án kết thúc trong năm; rà soát mục tiêu, nhiệm vụ, khối lượng và bố trí nhân lực đề tài, dự án phù hợp với mục tiêu nhiệm vụ và kinh phí đầu tư. Để chuẩn bị cho kế hoạch năm 2024, Hội đồng tư vấn, xác định định hướng danh mục theo chức năng nhiệm vụ của các đơn vị, nhiệm vụ KHCN, nhiệm vụ chuyên môn đã họp và thẩm định danh mục các nhiệm vụ đề xuất. Viện đã trình Bộ TN&MT báo cáo tổng hợp đề xuất các nhiệm vụ năm 2024 bao gồm: 06 nhiệm vụ KHCN cấp quốc gia và 10 nhiệm vụ KHCN cấp Bộ. Viện đã tham gia tuyển chọn 02 nhiệm vụ KHCN cấp Bộ mở mới 2024 về lĩnh vực địa chất và khoáng sản và đã trúng tuyển chọn 02 nhiệm vụ đang trong quá trình hoàn thiện thuyết minh và dự toán nhiệm vụ.
Viện đã hoàn thành công tác khảo sát thực địa, lựa chọn mẫu gửi gia công và phân tích; đánh giá, xử lý và tổng hợp các kết quả phân tích v.v. nhằm xác định chi tiết các đặc điểm đặc trưng về cấu trúc, thành phần, đặc điểm phân bố và quy mô khoáng sản Pb-Zn trong khu vực Bản Kẹp - Thâm Thiu, Bắc Mê, Hà Giang phục vụ dự báo triển vọng khoáng sản ẩn sâu đối với đề án “Lập bản đồ sinh khoáng và dự báo khoáng sản ẩn sâu khu vực Đông Bắc Bắc Bộ tỷ lệ 1:250.000”; hoàn thành công tác văn phòng xây dựng cơ sở dữ liệu về hiện trạng sập sụt và công tác giải đoán tư liệu ảnh viễn thám các khu vực nghiên cứu và công tác Điều tra hiện trạng tai biến địa chất liên quan đến karst ngầm tỷ lệ 1:50.000 cho 10 xã khu vực huyện Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng bao gồm: An Sơn, Lại Xuân, Kỳ Sơn, Liên Khê, Lưu Kiếm, Gia Minh, Minh Tân, Gia Đức, Ngũ Lão và TT. Minh Đức đề án “Điều tra, đánh giá đặc điểm karst ngầm nhằm phục vụ quản lý, quy hoạch phát triển dân cư vùng Đông Bắc Việt Nam”. Viện đã rà soát lại thuyết minh để trình Bộ TNMT phê duyệt và cấp ngân sách năm 2024 cho đề án “Bảo tồn di sản địa chất, phát triển và quản lý mạng lưới công viên địa chất ở Việt Nam”.
Năm 2023 cũng là năm các hoạt động hợp tác quốc tế của Khoa học Địa chất và Khoáng sản diễn ra sôi nổi, hiệu quả và đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ góp phần nâng cao vai trò, vị thế của Viện. Viện tiếp tục duy trì quan hệ đối tác với các tổ chức như Quỹ Nghiên cứu và Đổi mới Vương quốc Anh (UKRI), Hội đồng liên trường Đại học Flemish, Vương quốc Bỉ (VLIR-UOS), Cục Bảo tồn Đất và Nước Đài Loan, Trung tâm Nghiên cứu GIS Trường Đại học Fengchia, Đài Loan, Trường Đại học KH&CN Ufa, Liên bang Nga, Trường Đại học Vác Sa Va, Ba Lan, Viện Địa chất Ba Lan v.v... Bên cạnh đó, Viện ĐCKS hiện đang có những trao đổi, xây dựng đề xuất với một số đối tác mới như: Trường Đại học Trung ương, Đài Loan, Công ty ATK Nhật Bản về lĩnh vực địa nhiệt, Viện Cổ sinh học và Viện Khoa học Địa chất thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Ba Lan, Hiệp hội hang động Mỹ. Viện đã phối hợp với Sở Địa chất Hoa Kỳ và Trung tâm Khoáng hóa Carbon - Bộ Công nghệ và Thông tin Truyền thông Hàn Quốc tổ chức Lớp đào tạo, phổ biến kiến thức về “Nguyên tố đất hiếm trong than và các sản phẩm đi kèm từ than, và công nghệ khoáng hoá carbon với tro than”. Khoá đào tạo đã cung cấp các kiến thức về địa hoá than và các nguyên tố đất hiếm trong than và chất thải từ than; Công nghệ khoáng hoá carbon trong thu hồi nguyên tố đất hiếm và ngăn ngừa ô nhiễm môi trường từ tro than. Cũng trong năm 2023, Viện đã tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề: “Hợp tác khoa học Việt Nam và Ba Lan - Một khởi đầu mới” phối hợp với Trường Đại học Tổng hợp Vác-sa-va, Bộ Giáo dục và Khoa học Ba Lan. Cũng trong khuôn khổ Hội thảo, Viện đã cùng với đối tác Ba Lan khai trương và cắt băng khánh thành Trung tâm Nghiên cứu Nhiệt đới Việt Nam - Ba Lan. Với những nỗ lực trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác Việt Nam - Ba Lan, đồng chí Trịnh Hải Sơn, Viện trưởng đã được Bộ trưởng Bộ Khoa học và Giáo dục Ba Lan tặng Bằng khen.
Bên cạnh đó, Tiểu ban Chuyên môn về Công viên Địa chất Toàn cầu Việt Nam cũng có một số hoạt động nổi trội trong năm 2023. Tiểu ban đã tham dự Hội nghị tổng kết công tác xây dựng và phát triển công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn giai đoạn 2023-2027; tổ chức Hội nghị thường niên của Tiểu ban Chuyên môn về CVĐC Toàn cầu Việt Nam ở tỉnh Lạng Sơn; thẩm định, nhận xét hồ sơ trình UNESCO xét công nhận CVĐC Lạng Sơn; phối hợp cùng các chuyên gia và các cơ quan liên quan khảo sát thực địa, đánh giá hiện trạng CVĐC Đăk Nông trước kỳ tái thẩm định; đón tiếp và làm việc với Đoàn chuyên gia UNESCO thực hiện nhiệm vụ tái thẩm định lần thứ nhất danh hiệu CVĐC Đăk Nông năm 2023.
Về hoạt động xuất bản, Viện đã công bố hơn 50 bài đăng trong các tạp chí chuyên ngành tài nguyên và môi trường trong và ngoài nước v.v. trong đó có 17 bài đăng ở các tạp chí quốc tế; Xuất bản kỷ yếu Hội nghị quốc tế “Hợp tác khoa học Việt Nam và Ba Lan - Một khởi đầu mới” đăng tải thông tin báo cáo khoa học trong Hội nghị về 04 chủ đề của Hội nghị và giới thiệu về 03 tuyến khảo sát thực địa trong khuôn khổ Hội nghị.
Tiếp nối những kết quả đạt được
Trong năm 2024, Viện Khoa học ĐC&KS tiếp tục triển khai các nhiệm vụ KHCN, dự án HTQT, nhiệm vụ chuyên môn chuyển giao từ năm 2023; tập trung nhân lực, trí tuệ, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị hoàn thành nhiệm vụ thuộc kinh phí thường xuyên không giao tự chủ năm 2024. Cụ thể: Triển khai 04 đề tài KHCN cấp Bộ chuyển tiếp năm 2023; 02 nhiệm vụ mở mới năm 2024; thực hiện kinh phí thực hiện nhiệm vụ không thường xuyên năm 2024: tăng cường năng lực nghiên cứu chuyên môn theo vị trí việc làm của các đơn vị; triển khai các nhiệm vụ chuyển tiếp và mở mới năm 2024: 02 đề án nhiệm vụ chuyên môn và 01 đề án nhiệm vụ chuyên môn phối hợp năm 2024 (01 Đề án Chính phủ Nhiệm vụ phối hợp với Cục Địa chất Việt Nam) và 01 Dự án mở mới được phê duyệt năm 2024. Phối hợp chặt chẽ với Cục Địa chất Việt Nam, Cục Khoáng sản Việt Nam, các đơn vị trực thuộc Bộ, xây dựng, triển khai các nhiệm vụ chuyên môn, tăng cường năng lực nghiên cứu. Hợp tác nghiên cứu với các địa phương, phục vụ các chương trình trọng điểm của Nhà nước, nghiên cứu khoa học và triển khai khoa học công nghệ về địa chất và khoáng sản, cung cấp nguyên liệu khoáng phục vụ các doanh nghiệp trong nước. Tăng cường hợp tác với các đơn vị, tổ chức, trường đại học nước ngoài trong các lĩnh vực nghiên cứu đang triển khai với mục tiêu nâng cao chất lượng khoa học, mở ra những hướng nghiên cứu mới trong tương lai, đào tạo cán bộ khoa học.
Tiếp tục triển khai các dự án hợp tác quốc tế và các hoạt động hợp tác quốc tế trong các đề tài, đề án. Tổ chức các đoàn ra, đoàn vào, hội thảo, hội nghị quốc tế theo kế hoạch xây dựng. Tăng cường hợp tác với các đơn vị, tổ chức, trường đại học nước ngoài trong các lĩnh vực nghiên cứu đang triển khai với mục tiêu nâng cao chất lượng khoa học, mở ra những hướng nghiên cứu mới trong tương lai, đào tạo cán bộ khoa học. Phối hợp với các đối tác nước ngoài tìm kiếm nguồn vốn, xây dựng dự án hợp tác mới, đặc biệt là các hướng nghiên cứu tiên tiến và công nghệ địa chất - khoáng sản phù hợp để áp dụng ở Việt Nam theo định hướng quốc gia về phát triển bền vững và giảm thiểu phát thải khí nhà kính.
THANH TÚ
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 3 năm 2024
Ngành công nghiệp khai khoáng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng sự chồng lấn giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, để phát huy hiệu quả tiềm năng của ngành cần có hệ sinh thái chính sách phù hợp, trong đó chính sách tài chính đóng vai trò then chốt.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời cho rằng dự thảo Luật lần này cần nhấn mạnh đến công tác quản lý, tránh lợi dụng sơ hở, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên cũng như để xảy ra tình trạng tiêu cực.
Hơn 80 năm qua, ngành Địa chất Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong khai thác và quản lý tài nguyên khoáng sản, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Bài viết tổng hợp hành trình phát triển, những chính sách đổi mới và phong trào thi đua tiêu biểu, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, hướng ngành Địa chất Việt Nam phát triển hiện đại, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.
Tiếp nối phần khai mạc và định hướng từ cơ quan quản lý, Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” bước sang thảo luận chuyên sâu. Các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí - truyền thông đã cùng phân tích những điểm mới, khó khăn và giải pháp để đưa Luật đi vào đời sống.
Ngày 16/9 tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Mở đầu chương trình, đại diện cơ quan quản lý đã phân tích sâu vai trò, ý nghĩa và các giải pháp chiến lược để Luật 2024 đi vào thực tiễn.
