Thực hiện Quyết định số 19/QĐ-TTg ngày 08/01/2024 về Ban hành Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp thứ 6, thực hiện Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2024 của Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ trì xây dựng Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước.
Sớm hoàn thiện Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tài nguyên nước
Luật TNN số 28/2023/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 27/11/2023 tại Kỳ họp thứ 6 và có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. Theo đó, Luật giao Chính phủ hướng dẫn 21 điều, khoản. Ngày 08/01/2024, Thủ tướng Chính phủ đã Ban hành Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp 6 tại Quyết định số 19/QĐ-TTg, trong đó, giao cho Bộ TN&MT xây dựng 02 Nghị định trình Chính phủ ban hành trước ngày 15/4/2024 và 03 Thông tư ban hành trước 15/5/2024.
Đối với Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật TNN được giao hướng dẫn 16 nội dung, bao gồm: Quy định chi tiết Hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu TNN quốc gia (Khoản 9 Điều 7); Quy định chi tiết hoạt động điều tra cơ bản TNN và quy định việc lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch tổng thể điều tra cơ bản TNN (Khoản 5 Điều 9 của Luật); Quy định chi tiết về tổ chức thực hiện điều tra cơ bản TNN (Khoản 6 Điều 10); Quy định chi tiết việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh và danh mục lưu vực sông liên tỉnh phải lập quy hoạch (Khoản 5 Điều 17); Quy định chi tiết việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh (Khoản 6 Điều 19); Quy định chi tiết việc xác định phạm vi hành lang bảo vệ nguồn nước; quy định nguồn nước phải cắm mốc giới hành lang bảo vệ và việc cắm mốc giới hành lang bảo vệ nguồn nước (Khoản 9 Điều 23); Quy định chi tiết ngưỡng khai thác nước dưới đất (Khoản 4 Điều 30); Quy định chi tiết việc khoanh định, công bố, điều chỉnh vùng cấm, vùng hạn chế khai thác nước dưới đất (Khoản 5 Điều 31); Quy định chi tiết việc Điều hòa, phân phối TNN (Khoản 8 Điều 35); Quy định chi tiết việc chuyển nước lưu vực sông và trình tự, thủ tục, thẩm quyền chấp thuận nội dung về phương án chuyển nước (Khoản 3 Điều 37); Quy định chi tiết việc xây dựng quy trình vận hành, điều kiện yêu cầu vận hành theo thời gian thực và quy chế phối hợp vận hành hồ chứa trên bậc thang thủy điện (Khoản 10 Điều 38); Quy định đối tượng, quy mô, chế độ, thông số, chỉ tiêu quan trắc, giám sát khai thác TNN, chất lượng nước và lộ trình thực hiện (Khoản 3 Điều 51); Quy định chi tiết ao, hồ, đầm phá không được san lấp (K10 Điều 63); Quy định chi tiết đánh giá tác động và phương án thực hiện để bảo vệ, phòng chống, sạt, lở lòng bờ bãi sông (Khoản 6 Điều 66); Quy định chi tiết Hạch toán TNN và lộ trình thực hiện (Khoản 5 Điều 71); Quy định chi tiết việc điều phối, giám sát hoạt động khai thác, sử dụng, bảo vệ TNN, phòng, chống và khắc phục tác hại do nước gây ra và quy định tổ chức và hoạt động của tổ chức lưu vực sông (Khoản 5 Điều 81).
Trong quá trình thực hiện các Nghị định trước đây của Chính phủ cũng có những vướng mắc nhất định cần phải được rà soát kế thừa hoặc bổ sung các quy định mới cho phù hợp với Luật TNN năm 2023 và điều kiện phát triển của KT-XH như: Các Nghị định hiện hành chưa có quy định cụ thể về trách nhiệm, kinh phí trong hoạt động điều tra cơ bản, chưa có hướng dẫn về trình tự, thủ tục, phê duyệt quy hoạch điều tra cơ bản TNN, quy hoạch tổng hợp lưu vực sông liên tỉnh; chưa có quy định về điều hòa phân phối TNN, trong đó, có quy định về kịch bản TNN; các quy định liên quan đến công cụ hỗ trợ ra quyết định cho công tác quản lý TNN; việc vận hành hồ chứa, liên hồ chứa theo thời gian thực; quy định về hạch toán TNN nhằm tính đúng, tính đủ giá trị của TNN; trình tự, thủ tục chấp thuận chuyển nước lưu vực sông; quy định về lập danh mục hồ ao, đầm, phá không được san lấp; quy định về Hệ thống thông tin cơ sở dữ liệu TNN quốc gia và vấn đề chuyển đổi số.
Một số nội dung của quy định hiện hành không còn phù hợp với thực tiễn cần phải cập nhật bổ sung để bảo đảm phù hợp với Luật TNN năm 2023 và các Luật mới được ban hành như quy định về hành lang bảo vệ nguồn nước cần phải cập nhật bổ sung để phù hợp với Luật TNN năm 2023 và Luật Đất đai năm 2024; các quy định về ngưỡng khai thác nước dưới đất và khoanh vùng cấm, vùng hạn chế khai thác nước dưới đất; quy định về phòng, 7 chống sạt lở lòng, bờ, bãi sông hồ; quy định về điều phối giám sát trên lưu vực sông và hoạt động của tổ chức lưu vực sông. Ngoài ra, một số quy định được nâng từ Thông tư lên cần phải được cập nhật, bổ sung cho phù hợp với Luật TNN năm 2023 và thực tiễn thi hành như quy định về điều tra cơ bản TNN; quy định về quan trắc, giám sát TNN; quy định liên quan đến phòng chống ngập úng khu vực đô thị. Như vậy, để bảo đảm Luật TNN được triển khai thi hành ngay sau khi có hiệu lực, việc xây dựng, ban hành Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật TNN là hết sức cần thiết.
Bảo đảm Luật được triển khai thi hành ngay sau khi có hiệu lực
Trên cơ sở các nội dung được giao trong Luật, các văn bản quy phạm pháp luật về TNN và các pháp luật có liên quan, Cơ quan soạn thảo đã xây dựng dự thảo các Nghị định song song với việc xây dựng Luật và hoàn thiện sau khi Luật được thông qua. Theo đó, ngày 18/12/2023, Bộ TN&MT đã tổ chức họp Ban soạn thảo, Tổ biên tập để thảo luận, góp ý để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo. Ngày 28/12/2023, dự thảo (lần 2) của Nghị định đã được đăng trên Cổng thông tin điện tử của Chính phủ, Bộ TN&MT để lấy ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định và gửi lấy ý kiến góp ý của các bộ, cơ quan ngang Bộ, Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các Hội, Hiệp hội và tổ chức chính trị - xã hội có liên quan và các tổ chức, cá nhân có khai thác, sử dụng nước lớn.
Đến nay, Bộ TN&MT đã nhận được 88/99 ý kiến phản hồi góp ý. Có 19/21 Bộ và cơ quan ngang Bộ có văn bản góp ý, trong đó, có 05 Bộ nhất trí đối với nội dung của dự thảo; có 62/63 địa phương có văn bản góp ý, trong đó, có 06 địa phương nhất trí với nội dung của dự thảo; có 7/15 ý kiến góp ý của các tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp.
Trên cơ sở tiếp thu ý kiến góp ý của các bộ, ngành, địa phương, Bộ TN&MT đã hoàn thành dự thảo (lần 3) Nghị định và đã trình Bộ Tư pháp để thẩm định. Theo đó, Hội đồng thẩm định đã nêu ý kiến đối với dự thảo Nghị định, trong đó, tập trung vào sự cần thiết ban hành Nghị định; đối tượng, phạm vi điều chỉnh đối với dự thảo Nghị định; sự phù hợp của nội dung dự thảo Nghị định với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước; tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Nghị định với hệ thống pháp luật; tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.
Các ý kiến thẩm định góp ý một số nội dung cụ thể tại dự thảo Nghị định về cơ sở đề xuất phân bổ, các nguồn chi cho hoạt động điều tra cơ bản TNN (Điều 9); quy định về tổ chức lưu vực sông; các quy định về cắm mốc hành lang bảo vệ hồ chứa thuỷ điện, thuỷ lợi; rà soát, điều chỉnh Danh mục hồ, ao, đầm, phá không được san lấp (Điều 62); quy định về vận hành hồ chứa theo thời gian thực; thời hạn thực hiện các thủ tục hành chính tại một số nội dung nêu tại dự thảo Nghị định; việc lồng ghép vấn đề bình đẳng giới trong dự thảo Nghị định, nếu trong dự thảo Nghị định có quy định liên quan đến vấn đề bình đẳng giới; điều kiện bảo đảm về nguồn nhân lực, tài chính để bảo đảm thi hành nghị định; ngôn ngữ, kỹ thuật và trình tự, thủ tục soạn thảo văn bản,...
Cục trưởng Cục Quản lý TNN Châu Trần Vĩnh cho biết, dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật TNN được xây dựng trên nguyên tắc bảo đảm sự phù hợp, đồng bộ và thống nhất với Luật TNN và các quy định của pháp luật khác có liên quan; kế thừa, giữ lại những quy định còn phù hợp tại các Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật TNN năm 2012, khắc phục những nội dung chồng chéo, mâu thuẫn với các quy định pháp luật khác có liên quan. Đồng thời, chỉ quy định chi tiết những điều, khoản mà Luật đã giao cho Chính phủ. Các quy định về thủ tục hành chính trong nội dung Nghị định bảo đảm tính rõ ràng, cụ thể, dễ hiểu và minh bạch. Bên cạnh đó, dự thảo Nghị định cũng quy định cụ thể những nội dung còn tồn tại, vướng mắc trong các Nghị định quy định chi tiết Luật TNN năm 2012 và phù hợp với các quy định của Luật TNN năm 2023, đảm bảo tính đầy đủ, toàn diện, khả thi, thuận lợi cho các ngành, các cấp, các cơ quan và đặc biệt là các tổ chức cá nhân khai thác sử dụng nước trong thực thi quy định pháp luật về TNN, đồng thời nâng cao ý thức sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả của các tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng TNN, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.
THANH TÂM
Cục Quản lý tài nguyên nước
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 6 năm 2024
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
