Ngày 12/3, tại Hà Nội, Cục Quản lý Tài nguyên Nước (Bộ TN&MT Việt Nam) phối hợp với Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Cục Tài nguyên Nước CHDCND Lào (Bộ TN&MT CHDCND Lào) và Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), tổ chức hội thảo khởi động dự án “Tăng cường an ninh nguồn nước và môi trường cho các lưu vực sông Mã và sông Nuen - Cả và các vùng ven biển liên quan tại Việt Nam và Lào”.
Dự án được tài trợ từ Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) với tổng kinh phí là 8 triệu USD và sẽ được thực hiện trong thời gian 5 năm từ 2024-2028. Trong dự án này, khoảng gần 3 triệu USD sẽ được dùng để thực hiện các hoạt động thí điểm ở lưu vực sông Neun-Cả và sông Mã tại 2 quốc gia. IUCN là cơ quan thực hiện, chịu trách nhiệm điều phối dự án và hỗ trỡ kỹ thuật.
Ông Ngô Mạnh Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý TNN phát biểu tại Hội thảo
Mục tiêu của dự án là giúp Việt Nam và Lào giải quyết vấn đề quản lý tài nguyên nước ngọt và sức khỏe hệ sinh thái ở các lưu vực sông xuyên biên giới sông Mã và sông Neun - Cả và các vùng ven biển bằng cách tạo ra môi trường thuận lợi cho hoạt động hợp tác xuyên biên giới.
Sông Mã và Neun - Cả là hai con sông xuyên biên giới liền kề có kích thước tương tự, đặc điểm giống nhau và có những thách thức về quản lý nước và môi trường tương tự. Những thách thức chính bao gồm: Việc sử dụng nguồn nước và biến đổi khí hậu đã làm thay đổi đáng kể đặc điểm dòng chảy trên các sông chính và phụ lưu ở cả hai lưu vực; nạn phá rừng và những thay đổi về độ che phủ rừng ảnh hưởng đến dòng chảy và lượng trầm tích; mở rộng diện tích đất nông nghiệp. Gia tăng lượng nước khai thác do tăng trưởng dân số và phát triển kinh tế nhanh, ảnh hưởng đến dòng chảy môi trường và xả lũ khẩn cấp từ các con đập trong các đợt lũ lụt cực đoan gây ra tình trạng lũ lụt.
Phát biểu tại Hội thảo, ông Ngô Mạnh Hà, Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước cho biết, Luật Tài nguyên nước 28/2023/QH15 được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 27/11/2023 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2024, thay thế Luật Tài nguyên nước năm 2012, triển khai nhiều mục tiêu đảm bảo an ninh nguồn nước, thúc đẩy hợp tác xuyên biên giới. Chính vì vậy, dự án GEF 7 “Thúc đẩy an ninh nguồn nước và môi trường cho các lưu vực sông xuyên biên giới sông Mã, sông Neun/sông Cả và vùng ven biển liên quan” phù hợp với định hướng và tầm nhìn của chính phủ Việt Nam trong phát triển tài nguyên nước bền vững.
Đây là dự án GEF song phương đầu tiên giữa CHDCND Lào và Việt Nam tập trung vào các lưu vực sông xuyên biên giới sông Mã và sông Neun-sông Cả. Lưu vực sông Mã và sông Neun-Cả là hai lưu vực liền kề có quy mô và nhiều đặc điểm tương đồng, với các thách thức chung trong quản lý tài nguyên nước và môi trường. Trong đó, 05 mục tiêu cụ thể tập trung vào việc đạt được sự thống nhất về các mối quan tâm chung, bao gồm biến đổi khí hậu, thông qua các hoạt động hợp tác nghiên cứu để tăng cường hợp tác xuyên biên giới, làm cơ sở cho các hành động khắc phục phối hợp; đảm bảo an ninh nguồn nước và tính bền vững môi trường, nâng cao năng lực dự báo trên cả hai lưu vực và các vùng ven biển phụ cận thông qua các khung hợp tác xuyên biên giới và và cơ chế trao đổi thông tin; kế hoạch hành động chung dựa trên kết quả thí điểm cách cách tiếp cận, chính sách, thực hành và công nghệ hiệu quả, bền vững về môi trường, đồng thời chia sẻ các kết quả và bài học kinh nghiệm; thúc đẩy tiến trình đảo ngược xu thế suy thoái môi trường ở hai lưu vực sông thông qua cam kết duy trì các cơ chế hợp tác chung, thực hiện các cải cách và đầu tư ưu tiên của hai quốc gia; giảm bảo tính bền vững của dự án thông qua các hoạt động nâng cao năng lực cho các cơ quan, đơn vị liên quan và các cơ chế hợp tác xuyên biên giới được thiết lập trong khuôn khổ dự án và mang lại các lợi ích ở cấp độ toàn cầu cũng như cấp địa phương thông qua việc chia sẻ và phổ biến các kết quả và bài học kinh nghiệm của Dự án.
Theo Tiến sĩ Inthavy Akkharath, Cục trưởng Cục Tài nguyên Nước, Bộ TN&MT CHDCND Lào, dự án này phù hợp với các ưu tiên quốc gia và đáp ứng yêu cầu của Luật Tài nguyên nước 2023 về quản lý nguồn tài nguyên nước. Chính phủ Việt Nam và CHDCND Lào ủng hộ mạnh mẽ dự án này và sẽ hợp tác chặt chẽ với IUCN, FAO và các đối tác tại hai nước để giải quyết các tác động của biến đổi khí hậu và cải thiện việc quản lý tài nguyên thiên nhiên tại hai lưu vực sông.
.jpg)
Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm
Ông Rémi Nono Womdim, Trưởng đại diện FAO tại Việt Nam cho biết, những nỗ lực của dự án nhằm tăng cường an ninh nguồn nước và môi trường ở lưu vực sông Mã và Neun - Cả phù hợp chặt chẽ với Khung chiến lược 2022-2031 của FAO, thúc đẩy "bốn điểm tốt hơn" đó là sản xuất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường tốt hơn và cuộc sống tốt hơn. Bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động hợp tác xuyên biên giới đối với các nguồn tài nguyên nước chung, dự án góp phần tạo nên hệ sinh thái lành mạnh hơn và là nền tảng cho hệ thống lương thực bền vững, cải thiện sinh kế và tương lai tốt đẹp hơn cho các cộng đồng ở Việt Nam và CHDCND dân Lào.
Tại hội thảo khởi động, các nhà khoa học, nhà quản lý, các đối tác quốc tế sẽ cùng nhau trao đổi các nội dung, thông tin liên quan tới các hoạt động trong khuôn khổ dự án, đáp ứng những mục tiêu mà dự án đề ra. Theo đó, đại diện từ các ngành sẽ đưa ra ý tưởng và đóng góp ý kiến cho việc thực hiện dự án cũng như kế hoạch trong tương lai nhằm thúc đẩy hợp tác xuyên biên giới, xây dựng khuôn khổ quản lý lưu vực sông phù hợp, tăng cường an ninh nguồn nước, môi trường và bình đẳng giới.
Lê Chi
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiếu nước và ô nhiễm gia tăng, việc quản lý tài nguyên nước đòi hỏi không chỉ là con người và chính sách, mà cần thêm một yếu tố quyết định: dữ liệu và công nghệ. Với quyết tâm chuyển đổi số toàn diện, Cục Quản lý tài nguyên nước đang xây dựng nền móng cho một nền quản trị thông minh, nơi mỗi quyết định về tài nguyên nước được hậu thuẫn bởi dữ liệu thời gian thực, hệ thống phân tích dự báo và nền tảng ra quyết định dựa trên công nghệ số.
Xây dựng thể chế hiện đại, cắt giảm thủ tục hành chính, phân cấp mạnh mẽ cho địa phương là những nền tảng quan trọng để ngành tài nguyên nước bước vào giai đoạn quản trị mới, hiệu lực, hiệu quả và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm.
Trong bối cảnh thời tiết cực đoan, khô hạn kéo dài, thách thức từ biến đổi khí hậu và nhu cầu sử dụng nước ngày một gia tăng, việc chủ động điều hòa, phân bổ nguồn nước không còn là giải pháp tình thế, mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết cho an ninh nguồn nước quốc gia. Sáu tháng đầu năm 2025, Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã triển khai hàng loạt giải pháp điều tiết linh hoạt, dựa trên dữ liệu thời gian thực, mang lại hiệu quả rõ rệt trong cấp nước hạ du, kiểm soát dòng chảy và quản lý tài nguyên bền vững.
Tài nguyên nước, một trong những yếu tố sống còn của sự sống trên Trái đất đang đứng trước những thách thức to lớn. Suy giảm chất lượng nước, cạn kiệt nguồn nước ngọt, khai thác quá mức, ô nhiễm do công nghiệp và sinh hoạt,… là những mối nguy hại ngày càng nghiêm trọng, không chỉ ở quy mô địa phương mà đã mang tính toàn cầu.
Hiện nay, hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải và sông Nhuệ mỗi ngày có hàng triệu m3 nước thải từ sinh hoạt, làng nghề, cơ sở sản xuất xả vào gây ô nhiễm nguồn nước.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng, sử dụng hợp lý tài nguyên nước là yếu tố then chốt trong việc nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản.
