Cục Viễn thám quốc gia vừa có buổi làm việc với các Sở TN&MT: Bắc Kạn, Cao Bằng, Điện Biên, Lào Cai về nội dung khảo sát, đánh giá thực trạng và khả năng ứng dụng viễn thám tại địa phương nhằm phục vụ công tác xây dựng nhu cầu sử dụng dữ liệu ảnh viễn thám; việc thực hiện các đề án, dự án về ứng dụng viễn thám và triển khai Kế hoạch thực hiện Chiến lược phát triển Viễn thám Quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040 của địa phương.
Ảnh minh họa
Một số vấn đề về ứng dụng viễn thám tại địa phương.
Ông Trần Tuấn Đạt, Trưởng phòng Quản lý hoạt động viễn thám cho biết, 4 Sở TN&MT: Bắc Kạn, Cao Bằng, Điện Biên, Lào Cai đều đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện “Chiến lược phát triển viễn thám đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040”, trong đó giai đoạn từ nay đến năm 2030, các sở TN&MT sẽ tập trung kiện toàn cơ quan, cán bộ đầu mối giúp UBND tỉnh trong công tác QLNN đối với lĩnh vực viễn thám tại địa phương; phấn đấu làm chủ công nghệ trong quản lý, ứng dụng và phát triển công nghệ viễn thám (CNVT); cập nhật thường xuyên cơ sở dữ liệu viễn thám tại địa phương theo phân cấp; ứng dụng rộng rãi CNVT trong các ngành, lĩnh vực theo nhu cầu nhiệm vụ phục vụ phát triển KT-XH; xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực viễn thám có trình độ chuyên môn nghiệp vụ đáp ứng nhu cầu quản lý, ứng dụng và phát triển CNVT.
Đối với công tác xây dựng nhu cầu sử dụng dữ liệu ảnh viễn thám thuộc phạm vi quản lý, hàng năm, theo hướng dẫn của Cục Viễn thám quốc gia, các sở TN&MT đều đã có văn bản gửi các sở, ngành, địa phương tổng hợp nhu cầu thu nhận dữ liệu ảnh viễn thám để phục vụ khai thác thực hiện các chương trình, đề án, dự án trong các lĩnh vực chuyên môn như: Điều tra cơ bản, quan trắc, giám sát TNMT, tìm kiếm cứu nạn cứu hộ, phòng chống thiên tai, ứng phó với BĐKH nhằm mục đích phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN.
Tuy nhiên, việc thực hiện các chương trình, đề án, dự án do các sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố làm chủ đầu tư chủ yếu sử dụng nguồn tài liệu bản đồ địa chính các tỷ lệ để tổ chức thực hiện. Mặt khác, các đơn vị, địa phương chưa thấy được tính ưu việt trong việc ứng dụng, sử dụng sản phẩm viễn thám để phục vụ nhiệm vụ chuyên môn, đồng thời, cần bố trí nguồn kinh phí để mua dữ liệu ảnh viễn thám để sử dụng như dữ liệu viễn thám, các sản phẩm viễn thám khác. Do đó, những năm qua, các tỉnh vẫn chưa đề nghị nhu cầu thu nhận dữ liệu ảnh viễn thám để phục vụ phát triển KT-XH tại địa phương.
Trước tình hình đó, Bộ TN&MT vừa có công văn gửi các bộ, ngành, địa phương thông tin về dữ liệu và siêu dữ liệu ảnh viễn thám SPOT 6/7 độ phân giải 1,5 m và dữ liệu VNREDSat-1 độ phân giải 2,5 m trong năm 2020 và 3 tháng đầu năm 2021 thu được tại trạm thu ảnh viễn thám quốc gia do Cục Viễn thám quốc gia quản lý và vận hành. Bộ đề nghị các bộ, ngành, địa phương có nhu cầu khai thác sử dụng dữ liệu viễn thám gửi công văn về Bộ thông qua Cục Viễn thám quốc gia. Việc khai thác sử dụng dữ liệu viễn thám quốc gia được thực hiện theo quy định của pháp luật hiện hành và được quy định tại Nghị định số 03/2019/NĐ-CP về hoạt động viễn thám.
Theo đó, dữ liệu viễn thám là các dữ liệu ảnh được thu nhận từ vệ tinh viễn thám. Việc khai thác và sử dụng dữ liệu viễn thám là quá trình lựa chọn, xử lý, giải đoán các thông tin cần thiết từ dữ liệu viễn thám cho những mục đích sử dụng cụ thể.
Cùng với đó, dữ liệu ảnh viễn thám, siêu dữ liệu, sản phẩm viễn thám phải được cập nhật thường xuyên, cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời phục vụ yêu cầu phát triển KT-XH, quan trắc, giám sát TNMT, tìm kiếm cứu nạn, phòng chống thiên tai, QP-AN. Đặc biệt, việc khai thác và sử dụng dữ liệu viễn thám quốc gia phải đúng mục đích, phục vụ công tác QLNN, đáp ứng các yêu cầu phát triển KT-XH, nghiên cứu khoa học, đào tạo và phòng tránh thiên tai.
Qua khảo sát, cũng cho thấy một số khó khăn trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ quản lý về viễn thám ở cấp địa phương đó là: Nguồn nhân lực còn thiếu, không có trang thiết bị, máy móc, công nghệ và nguồn kinh phí cho cập nhật thường xuyên cơ sở dữ liệu viễn thám tại địa phương còn hạn chế.
Quản lý, khai thác, vận hành VNGEONET hiệu quả, bền vững
Từ năm 2021-2023, Nhật Bản sẽ hỗ trợ Việt Nam thực hiện Dự án “Tăng cường năng lực quản lý và khai thác mạng lưới trạm định vị vệ tinh Việt Nam”. Theo đó, mục tiêu của dự án nhằm giúp Việt Nam tối ưu hóa giá trị và hiệu quả của các trạm tham chiếu hoạt động liên tục (CORS), qua đó hỗ trợ phát triển KT-XH hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Ông Hoàng Ngọc Lâm - Cục trưởng Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam cho biết, chúng ta đã hoàn thành mạng lưới các trạm định vị vệ tinh (VNGEONET) thu liên tục tín hiệu từ các hệ thống định vị toàn cầu bằng vệ tinh (GNSS) đáp ứng theo tiêu chuẩn quốc tế, làm thay đổi cơ bản hạ tầng đo đạc theo xu hướng hiện đại và đáp ứng độ chính xác cao, góp phần trong việc hoàn thiện và hiện đại hóa hạ tầng đo đạc và bản đồ cơ bản, thúc đẩy việc ứng dụng KHCN đối với Việt Nam trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
Cụ thể, qua quá trình quan trắc liên tục trong năm 2019 tại 17 trạm khu vực Đồng bằng Bắc Bộ cho thấy, hướng dịch chuyển mảng của Việt Nam theo hướng Đông - Nam với vận tốc trung bình từ 3,0-3,3 cm/năm và tốc độ trồi, lún trung bình 0,8- 1,0 cm/năm. Bên cạnh đó, công nghệ này còn có khả năng phục vụ công tác nghiên cứu tầng khí quyển căn cứ vào độ trễ của tín hiệu khi di chuyển qua tầng điện ly và tầng đối lưu. Kết quả này sẽ được sử dụng để xây dựng bản đồ hiện trạng tầng khí quyển phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học.
Ngoài ra, dữ liệu đo GNSS liên tục kết hợp với dữ liệu thu được từ các các thiết bị cảm biến khí tượng tích hợp cùng các trạm CORS còn được sử dụng để tính lượng bốc hơi và ngưng tụ của hơi nước trong không khí (PWV) phục vụ công tác dự báo thời tiết.
Mặc dù, VNGEONET bước đầu đi vào hoạt động đã đem lại những hiệu quả to lớn, tuy nhiên, việc vận hành và thực hiện các bảo trì, bảo dưỡng trong quá trình sử dụng vẫn chưa được tối ưu hóa. Mặt khác, chính sách mở rộng người dùng, việc xây dựng cơ chế thu phí dữ liệu một cách phù hợp để phát triển và duy trì hệ thống vẫn chưa được triển khai xây dựng. Vì vậy, để VNGEONET của Việt Nam hoạt động bền vững và hiệu quả, Nhật Bản đã hỗ trợ Việt Nam thực hiện Dự án “Tăng cường năng lực quản lý và khai thác mạng lưới trạm định vị vệ tinh Việt Nam” từ năm 2021 đến năm 2023. Mục tiêu của dự án nhằm giúp Việt Nam tối ưu hóa giá trị và hiệu quả của các trạm CORS, qua đó hỗ trợ phát triển kinh tế và xã hội hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Để đạt được mục tiêu đề ra, dự án sẽ triển khai 3 nội dung hoạt động chính như: Nghiên cứu về VNGEONET; phân tích so sánh VNGEONET với hệ thống trạm định vị vệ tinh của Nhật Bản để từ đó xác định các vấn đề trong quá trình hoạt động và tổ chức hội thảo cho các nhà điều hành và sử dụng dữ liệu VNGEONET; xây dựng hướng dẫn vận hành VNGEONET trong đó sẽ có các khóa đào tạo tại Nhật Bản và Việt Nam.
Dự kiến, thông qua dự án, sẽ giúp các chuyên gia vận hành quản lý trạm CORS của Việt Nam nắm bắt được các quy trình quản lý, bảo trì hệ thống trạm CORS; quy trình liên quan đến chống sét cho các trạm, quy trình về sao lưu giữ liệu cũng như các quy định về thu phí dữ liệu, dịch vụ khai thác dữ liệu, ứng dụng mở rộng.
Trong năm 2020, Cục Viễn thám quốc gia đã thu được là 11.535 ảnh với khoảng 5.768 cặp cảnh ảnh toàn sắc và đa phổ ở vệ tinh VNREDSat-1 và ảnh SPOT 6/7 với độ phân giải cao phủ trùm lãnh thổ Việt Nam và các vùng lân cận. Số lượng dữ liệu ảnh viễn thám do các bộ, ngành Trung ương, các địa phương đề nghị cung cấp tăng lên so với những năm trước.
Đa số các đơn vị yêu cầu cung cấp tập trung chủ yếu là ảnh VNREDSat-1 và ảnh SPOT 6/7 phục vụ cho các nhiệm vụ thành lập bản đồ hiện trạng kiểm kê đất đai 2020; đánh giá tình trạng thổ nhưỡng và chất lượng đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, kiểm soát cháy rừng, đánh giá các loại rừng để làm cơ sở xây dựng Khung giá đất rừng trên địa bàn tỉnh; giám sát ô nhiễm môi trường, thiên tai phục vụ công tác quản lý của ngành thủy sản, hải sản và đánh bắt xa bờ; giám sát tại khu vực biển Đông và khu vực ngoài biên giới phục vụ mục đích QP-AN.
Đối với các cơ quan thuộc Bộ TN&MT, ảnh viễn thám được sử dụng để phục vụ các nhiệm vụ quy hoạch tài nguyên nước và các dự án điều tra tìm kiếm nguồn nước vùng khô hạn, đặc biệt khó khăn; đánh giá sự thay đổi của lớp phủ bề mặt, đánh giá hiện trạng nguồn nước xuyên biên giới, điều tra về lũ, ngập lụt, áp thấp nhiệt đới phục vụ dự báo, cảnh báo thiên tai.
Từ đầu tháng 10/2020, Cục Viễn thám quốc gia đã phối hợp với Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng của Bộ TN&MT thực hiện việc thu nhận dữ liệu ảnh viễn thám SPOT 6/7 thông qua trạm thu dữ liệu ảnh viễn thám ảo VRS, thực hiện tiểu dự án 3 “Xây dựng hệ thống giám sát biến động bờ sông, bờ biển khu vực Đồng bằng sông Cửu Long bằng CNVT”, thuộc hợp phần I - dự án “Chống chịu khí hậu tổng hợp và sinh kế bền vững khu vực Đồng bằng sông Cửu Long” (dựa án WB9). Đến nay, Cục đã thu nhận được bộ dữ liệu ảnh SPOT 6/7 đạt chất lượng cao phủ trùm toàn bộ lãnh thổ của Việt Nam.
QUANG MINH
Nghệ An là 1 trong 5 tỉnh (trước đây 6 tỉnh) được lựa chọn tham gia thí điểm thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (gọi tắt là ERPA) theo Nghị định số 107 của Chính phủ. Tuy nhiên quá trình triển khai chương trình còn nhiều khó khăn…
Tại kỳ họp chuyên đề lần thứ 18, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026 diễn ra mới đây, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã thông qua Nghị quyết Quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với phần diện tích bổ sung để thực hiện Dự án thành phần 2 thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa -Buôn Ma Thuột giai đoạn 1 (đoạn đi qua tỉnh Đắk Lắk).
Dữ liệu không gian địa lý đã trở thành một yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế quốc dân, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển công nghiệp 4.0 và các chương trình số hóa như hiện nay. Ngoài ra, thông tin không gian địa lý cũng giữ một vai trò quan trọng để phát triển thành phố thông minh, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường. Do vậy, việc quản lý, khai thác, sử dụng một cách có hiệu quả đối với cơ sở dữ liệu (CSDL) nền địa lý quốc gia tại Việt Nam là nhiệm vụ cấp bách.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 24/CĐ-TTg ngày 22/3/2025 về việc tập trung khắc phục hậu quả vụ cháy rừng tại xã Hoàng Khai, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang và chủ động triển khai công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.
Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam đã xây dựng được khối lượng dữ liệu đầy đủ, chính xác của ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam hiện nay. Đây chính là nguồn dữ liệu quan trọng cho việc ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm bớt thiên tai, nghèo đói; phục vụ công tác lập quy hoạch; công tác quản lý điều hành của các bộ, ngành, địa phương trong cả nước, góp phần không nhỏ vào việc phát triển chung của đất nước.
Công nghệ viễn thám có ưu điểm vượt trội so với các phương pháp truyền thống khác, đồng thời là công cụ duy nhất có hiệu quả để giám sát tài nguyên môi trường biển và hải đảo với thông tin không gian rộng, đa thời gian, chính xác, khách quan, nhanh chóng.
