Tiếp theo bài viết “Những vấn đề cần làm rõ để thực hiện Quy hoạch điện 8” đăng trên Tuần Việt Nam/VietNamNet, trong phạm vi bài viết này sẽ tập trung phân tích các vấn đề về điện rác ở Thành phố Hồ Chí Minh trong Quy hoạch điện 8.
Hiện trạng xử lý rác thải
Tính đến năm 2023, theo thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường, lượng rác thải sinh hoạt hàng ngày của Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) lên tới khoảng 9.700 tấn. Đặc biệt, trong những ngày cao điểm lễ, Tết, lượng rác thải tăng lên hơn 11.000 tấn/ngày.
Lượng rác thải sinh hoạt tăng nhanh, khoảng 10%/năm, nhưng việc xử lý rác vẫn theo cách cũ. Trong đó, 30% được tái chế và đốt công nghệ cũ, 70% được thực hiện theo hình thức chôn lấp, gây nguy cơ ô nhiễm thứ phát và không đảm bảo thực hiện mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm đã đặt ra.
Để thực hiện mục tiêu giảm thiểu ô nhiễm môi trường, ngay trong giai đoạn 2019-2020, TP.HCM đã phê duyệt hàng loạt dự án xử lý chất thải rắn và rác thải với tổng công suất xử lý 2.500 tấn/ngày và thực hiện chuyển đổi công nghệ xử lý rác từ chôn lấp sang đốt phát điện bao gồm: Nhà máy đốt rác phát điện của Công ty Tâm Sinh Nghĩa (có công suất xử lý 2.000 tấn/ngày), Tập đoàn Vietstar (có công suất xử lý 2.000 tấn/ngày).
Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc, huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh: Hoàng Giám
Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM, lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 – 2025, đã thông qua chỉ tiêu đến năm 2025, Thành phố đạt tỷ lệ xử lý rác thải sinh hoạt bằng công nghệ mới hiện đại (đốt phát điện) và tái chế đạt ít nhất 80%, hướng tới năm 2030 đạt 100%.
Theo đó, tổng quy mô công suất các nhà máy điện rác cần đưa vào vận hành đến năm 2030 là 340MW, tương đương với khối lượng rác cần xử lý ước tính khoảng 15.000 tấn/ngày.
Hiện TP.HCM đã tiếp tục xem xét điều chỉnh chủ trương đầu tư, kêu gọi đầu tư các dự án điện rác trên địa bàn thành phố với tổng công suất 244MW.
Vướng mắc thể chế cho điện rác
Đối với các dự án điện rác đang được xem xét, phát triển trên địa bàn TP.HCM, ngoài các thủ tục pháp lý về xử lý rác, các quy định liên quan đến nhà máy điện cũng cần phải triển khai.
Để có cơ sở dự án được đấu nối vào lưới điện, là tiền đề tiến hành các thỏa thuận khác có liên quan theo Luật Điện lực và tiến tới ký Hợp đồng mua bán điện và sau này là công nhận vận hành thương mại (COD), nhà máy và phương án đấu nối cần được đưa và các quy hoạch có liên quan.
Tuy nhiên, đến nay việc triển khai các quy hoạch này còn nhiều bất cập, chậm trễ, cụ thể như sau:
Thứ nhất, về quy hoạch, kế hoạch phát triển điện lực quốc gia
Trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện 8), không đề cập đến loại hình điện rác cho từng tỉnh/khu vực.
Sau khi Quy hoạch điện 8 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023, TP.HCM đã có văn bản số 3535/UBND-KT ngày 24/7/2023 kiến nghị Bộ Công Thương xem xét và điều chỉnh quy mô nguồn điện sinh khối và điện rác của thành phố với công suất đặt là 340MW vào năm 2030.
Tuy nhiên, qua nhiều lần góp ý và thẩm định, tại tờ trình đề nghị ban hành Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện 8 số 1345/TTr-BCT ngày 01/3/2024 của Bộ Công Thương, tổng quy mô công suất điện rác của TP.HCM đến năm 2030 vẫn chỉ là 123MW và không có danh mục các dự án để làm cơ sở thực hiện.
Mặt khác, theo thực tế các địa phương có danh mục dự án điện rác, Kế hoạch thực hiện cũng chỉ đề cập một số thông tin cơ bản của dự án như quy mô, vị trí, không đề cập đến phương án đấu nối.
Sở dĩ phương án đấu nối không được đề cập trong kế hoạch của Bộ Công Thương là do các dự án điện rác có quy mô nhỏ so với nguồn điện truyền thống, nên phương án đấu nối chỉ tập trung ở lưới điện 110kV trở xuống (chủ yếu là lưới điện 22kV) - thuộc thẩm quyền lập quy hoạch, kế hoạch của địa phương theo Luật Quy hoạch.
Thứ hai, về quy hoạch của TP.HCM
Để có cơ sở triển khai chi tiết các hạng mục về lưới điện 110kV bao gồm trạm biến áp và đường dây đấu nối trở xuống, sau khi quy hoạch địa phương được phê duyệt và công bố, TP.HCM cần triển khai công tác lập kế hoạch thực hiện để thẩm định và ban hành.
Tuy nhiên, hiện Quy hoạch TP.HCM vẫn đang trong quá trình thẩm định để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Do đó, việc lập và ban hành kế hoạch để làm cơ sở triển khai việc đấu nối và thực hiện các bước tiếp theo của các dự án điện rác ước tính chỉ có thể thực hiện sau 1 năm tính từ thời điểm thành phố công bố quy hoạch (Theo Luật Quy hoạch 2017, thẩm quyền ban hành kế hoạch của địa phương thuộc Thủ tướng Chính phủ).
Các nhà máy rác hiện vẫn hoạt động theo phương thức xử lý rác kiểu cũ, công nghệ được đánh giá khá lạc hậu. Ảnh: Hoàng Giám.
Lời kết
Với dân số gần 9 triệu người, lượng rác thải sinh hoạt hàng ngày ở TP.HCM khá lớn, đảm bảo xây dựng nhà máy điện rác khả thi và hiệu quả, nên việc nghiên cứu đầu tư xây nhà máy điện rác rất cần thiết và cấp bách.
Nhà đầu tư về cơ bản đã chuẩn bị sẵn sàng về nguồn lực để có thể khởi công các dự án nhưng chưa thể triển khai do vướng mắc về thủ tục pháp lý. Các cơ quan chức năng cần có những phương thức quản lý phù hợp hơn để nhà đầu tư có thể đảm bảo được lợi nhuận thì đốt rác phát điện sẽ đem lại lợi ích lớn cho xã hội, đặc biệt là bảo vệ môi trường sống cho người dân.
UBND Thành phố cần làm việc trực tiếp với Chính phủ, Bộ Công Thương để kịp thời đưa danh mục các dự án điện rác trên địa bàn thành phố vào kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII, đồng thời tăng quy mô công suất điện rác đến năm 2030 phù hợp với yêu cầu xử lý rác của địa phương.
Tạo cơ chế cho phép triển khai trước các hạng mục lưới điện dưới 110 kV phục vụ đấu nối các nhà máy điện rác, sau đó thực hiện cập nhật trong các quy hoạch, kế hoạch có liên quan của thành phố. Sở Công Thương cần chủ động kết nối nhà đầu tư và EVN/EVNSPC để triển khai thỏa thuận đấu nối và các thỏa thuận chuyên ngành điện lực có liên quan.
Cho phép các dự án được thẩm định, phê duyệt có điều kiện, khởi công trước các hạng mục công trình xử lý rác song song với quá trình hoàn thiện các thủ tục pháp lý về điện lực.
Tuy rằng trên lý thuyết, không cần phân loại rác vẫn có thể phát điện từ rác, nhưng trên thực tế, việc phân loại rác vẫn cần thiết cho đa số lớn các nhà máy điện rác trên thế giới. Đó là nhằm phục vụ việc tái chế và sử dụng kim loại; phân loại từ nguồn rác độc hại như pin, bộ phận điện tử... để áp dụng riêng biệt phương pháp xử lý chất thải độc hại.
Bởi vì, có nhiều khía cạnh mới lạ trong điện rác so với mặt bằng ở Việt Nam. Nếu cần thì thuê tư vấn quốc tế có đủ năng lực nhằm đánh giá những phương án được đề xuất, xem xét kỹ lưỡng các mặt kỹ thuật, kinh tế và môi trường, tính đúng tính đủ những bất lợi và thuận lợi kể cả yêu cầu về trợ giá và việc tính tín chỉ carbon.
Theo vietnamnet.vn
Nghệ An là 1 trong 5 tỉnh (trước đây 6 tỉnh) được lựa chọn tham gia thí điểm thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (gọi tắt là ERPA) theo Nghị định số 107 của Chính phủ. Tuy nhiên quá trình triển khai chương trình còn nhiều khó khăn…
Tại kỳ họp chuyên đề lần thứ 18, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026 diễn ra mới đây, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã thông qua Nghị quyết Quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với phần diện tích bổ sung để thực hiện Dự án thành phần 2 thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa -Buôn Ma Thuột giai đoạn 1 (đoạn đi qua tỉnh Đắk Lắk).
Dữ liệu không gian địa lý đã trở thành một yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế quốc dân, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển công nghiệp 4.0 và các chương trình số hóa như hiện nay. Ngoài ra, thông tin không gian địa lý cũng giữ một vai trò quan trọng để phát triển thành phố thông minh, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường. Do vậy, việc quản lý, khai thác, sử dụng một cách có hiệu quả đối với cơ sở dữ liệu (CSDL) nền địa lý quốc gia tại Việt Nam là nhiệm vụ cấp bách.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 24/CĐ-TTg ngày 22/3/2025 về việc tập trung khắc phục hậu quả vụ cháy rừng tại xã Hoàng Khai, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang và chủ động triển khai công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.
Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam đã xây dựng được khối lượng dữ liệu đầy đủ, chính xác của ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam hiện nay. Đây chính là nguồn dữ liệu quan trọng cho việc ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm bớt thiên tai, nghèo đói; phục vụ công tác lập quy hoạch; công tác quản lý điều hành của các bộ, ngành, địa phương trong cả nước, góp phần không nhỏ vào việc phát triển chung của đất nước.
Công nghệ viễn thám có ưu điểm vượt trội so với các phương pháp truyền thống khác, đồng thời là công cụ duy nhất có hiệu quả để giám sát tài nguyên môi trường biển và hải đảo với thông tin không gian rộng, đa thời gian, chính xác, khách quan, nhanh chóng.
