TP. Hồ Chí Minh: Kiến nghị lùi thời điểm chuyển chức năng Văn phòng đăng ký đất đai về cấp xã

Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh vừa có đề xuất gửi cấp Lãnh đạo về việc lùi thời điểm chuyển nhiệm vụ Đăng ký đất đai về UBND cấp xã cho đến khi hoàn tất dữ liệu số hóa, thay vì áp dụng từ ngày 15/10. Lý do chính là Cơ sở hạ tầng dữ liệu số chưa hoàn thiện, có thể gây ách tắc lớn cho người dân và doanh nghiệp…

Mới đây, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đã có văn bản kiến nghị gửi đến Thường trực Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề xuất giữ nguyên mô hình Văn phòng đăng ký đất đai như hiện nay. Nội dung cho rằng, cần lùi thời gian cho đến khi hoàn thành Cơ sở dữ liệu Quốc gia về đất đai, sẽ giúp việc vận hành hệ thống một cửa tại cấp xã thuận tiện, minh bạch, hiệu quả… và áp dụng thuế suất Bất động sản để hạn chế đầu cơ.

Trước đó, đề xuất trên được đưa ra trong bối cảnh Đảng ủy Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) kiến nghị kết thúc hoạt động của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường; chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh về UBND cấp xã, nhằm phù hợp mô hình Chính quyền địa phương hai cấp, từ ngày 15/10.

Theo Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh, việc vận hành Chính quyền địa phương hai cấp trong thời gian qua vẫn còn nhiều khó khăn, do cán bộ chưa quen quy trình, chính sách, mô hình mới... Trong khi công tác số hóa dữ liệu đất đai theo các điều 163 - 166 của Luật Đất đai 2024 mới chỉ bắt đầu, nhiều quy định liên quan cần thêm thời gian chuẩn hóa và hoàn thiện để đồng bộ với các Luật mới.

Trên thực tế, với Luật Đất đai 2024 cho thấy, việc yêu cầu số hóa toàn bộ dữ liệu đất đai trên phạm vi cả nước. Các địa phương đang trong giai đoạn thống kê, chuẩn hóa Cơ sở dữ liệu đất đai trong vòng 90 ngày theo kế hoạch… Song song với đó, một số chuyên gia cũng cho rằng việc xóa bỏ Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và chuyển nhiệm vụ về cấp xã kể từ ngày 15/10 là "chưa phù hợp", vì có thể gây xáo trộn và phát sinh nhiều trở ngại kỹ thuật và nhân sự.

Hiện nay, TP. Hồ Chí Minh là địa phương có khối lượng dữ liệu đất đai lớn nhất cả nước, chính quyền đang làm sạch dữ liệu, số hóa thông tin thửa đất, lô đất và tích hợp vào Cơ sở dữ liệu quốc gia... Tuy nhiên, khi Cơ sở này chưa hoàn thiện trên nền tảng trực tuyến (VNeID), việc giao cho cấp xã quản lý và tiếp nhận hồ sơ đất đai sẽ tiềm ẩn nguy cơ chậm trễ, sai sót và gây phiền hà cho người dân.

Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP Hồ Chí Minh cũng chỉ ra rằng, Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai hiện là đơn vị sự nghiệp tự chủ, có thể thuê ngoài nhân lực và tài chính linh hoạt để đáp ứng nhu cầu thực tế. Nếu giao lại toàn bộ nhiệm vụ này cho cấp xã (nơi đang bị khống chế biên chế và quỹ lương), sẽ khó tránh tình trạng quá tải, kéo dài thời gian giải quyết hồ sơ, phát sinh thêm chi phí ngân sách… Đồng thời, Viện kiến nghị lùi thời điểm chấm dứt hoạt động của Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai trong tháng 10/2025 cho đến khi hoàn thành Cơ sở dữ liệu Quốc gia về đất đai. Khi đó, chính quyền cấp xã mới có thể tiếp nhận, vận hành và phục vụ người dân hiệu quả.

Theo TS. Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cho biết, khi Trung tâm chuyển đổi số Quốc gia đi vào hoạt động với công nghệ blockchain, hệ thống này có thể xử lý cùng lúc hàng triệu dữ liệu và truy cập mỗi giây… thì khi đó, việc giao quyền đăng ký, cập nhật và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cấp xã mới nên được cân nhắc, nhằm đảm bảo tính sẵn sàng của hạ tầng, nhân lực và dữ liệu… Thông qua đây, TS. Phạm Viết Thuận đề xuất, "trước mắt có thể xem xét giao thêm thẩm quyền và chức năng cấp sổ hồng, kể cả cấp lần đầu cho Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai, để giảm tải cho cấp xã, song vẫn giữ nguyên Văn phòng đăng ký đất đai cấp tỉnh, đồng thời tiết kiệm chi ngân sách".

Trước đó, theo tờ trình của Cục Quản lý đất đai đưa ra 2 phương án. Phương án 1, là UBND cấp xã thành lập đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã, để tiếp nhận nguyên trạng thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh theo quy định của pháp luật hiện hành. Phương án 2, là chuyển giao thẩm quyền cấp giấy chứng nhận, xác nhận thay đổi đối với trường hợp đăng ký biến động thuộc thẩm quyền của chi nhánh cho chủ tịch UBND cấp xã. Căn cứ vào điều kiện thực tế của từng địa phương, chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cho cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã thực hiện thẩm quyền này.

Cũng theo thông tin tờ trình của Cục Quản lý đất đai, hiện có 34 tỉnh, thành trên cả nước đã thành lập 703 văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, với tổng cộng 16.683 cán bộ, viên chức và người lao động. Trong đó, lực lượng tại các chi nhánh chiếm gần 12.600 người, đảm nhiệm phần lớn các thủ tục hành chính về đất đai cho người dân và doanh nghiệp.