Nhằm nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước về an toàn lao động trong hoạt động khai thác tài nguyên khoáng sản và giảm thiểu tối đa tác động tiêu cực đến môi trường. Khuyến khích việc sử dụng bền vững, hợp lý, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, cải thiện và phục hồi môi trường sau khai thác. Mới đây phóng viên Tạp chí Tài nguyên và Môi trường đã có cuộc trò chuyện với ông Trịnh Xuân Thắng - Phó chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc(Thanh Hóa) xung quanh vấn đề này.
PV: Xin ông cho biết đôi nét về thực trạng khai thác, chế biến khoáng sản tại ở huyện Vĩnh Lộc thời gian qua?
Ông Trịnh Xuân Thắng: Huyện Vĩnh Lộc hiện tại có 16 mỏ đá vôi đang đủ điều kiện hoạt động khai thác sản xuất làm VLXD thông thường. Trong đó, đa số ở khu vực núi Bền xã Minh Tân có 13 mỏ, xã Vĩnh Thịnh 02 mỏ và xã Vĩnh phúc 01 mỏ. Tổng diện tích cấp phép là 74,02 ha, trong đó diện tích khai trường là 22,53 ha và diện tích khai thác là 51,49 ha, với trữ lượng được phép khai thác khoảng 10,8 triệu m3.
.jpg)
Ông Trịnh Xuân Thắng - Phó chủ tịch UBND huyện Vĩnh Lộc chia sẻ với phóng viên
Thời gian qua, nhìn chung hoạt động khai thác khoáng sản của các đơn vị được cấp phép cơ bản đã chấp hành đúng yêu cầu của giấy phép khai thác, đảm bảo theo quy định của pháp luật. Công tác đảm bảo an toàn lao động (ATLĐ) và (BVMT), đối với hoạt động khoáng sản cơ bản đã dần đi vào nề nếp.
Các mỏ khai thác khoáng sản hoạt động trên địa bàn đã tạo công ăn việc làm cho lao động tại địa phương, đáp ứng nhu cầu nguồn nguyên, vật liệu xây dựng phục vụ thi công các công trình, dự án trên địa bàn qua đó trực tiếp góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện.
PV: Để tăng cường công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực khai thác khoáng sản, thời gian qua huyện đã có định hướng chỉ đạo như thế nào?
Ông Trịnh Xuân Thắng: Thực hiện Chỉ thị số 38/CT-TTg ngày 29/9/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến, sử dụng và xuất khẩu khoáng sản và các văn bản chỉ đạo có liên quan của Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, trên cơ sở đó UBND huyện Vĩnh Lộc đã ban hành các văn bản quán triệt, yêu cầu các đơn vị được cấp phép khai thác phải tuân thủ đúng thiết kế mỏ, phương án khai thác, cam kết bảo vệ môi trường và đề án cải tạo, phục hồi môi trường đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Nghiêm cấm mọi hành vi lợi dụng việc được cấp phép mỏ để khai thác khoáng sản trái phép, nếu cố tình vi phạm, huyện sẽ đề nghị cơ quan có thẩm quyền rút giấy phép hoạt động.
Các phòng, ban, ngành, UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện đã nâng cao trách nhiệm hơn, phát huy hiệu lực, hiệu quả hơn trong công tác quản lý nhà nước; tài nguyên khoáng sản được quản lý, sử dụng ngày càng hiệu quả, tiết kiệm, cơ bản đáp ứng được nguồn nguyên vật liệu phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của huyện nói riêng và trên địa bàn lân cận nói chung.
Trong năm 2023 UBND huyện đã ban hành phương án số 208/PA-UBND ngày 02/02/2023 về việc Bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn huyện, phân công trách nhiệm cho từng thành viên quản lý địa bàn, thành lập các chốt trực tại các điểm nóng thường xuyên xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, chỉ đạo lực lượng Công an huyện phối hợp các phòng chuyện môn, UBND các xã tăng cường công tác kiểm tra, xử lý kịp thời hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép hoặc, xe chở quá khổ, quá tải của các phương tiện.
Đôn đốc các doanh nghiệp lắp đặt hệ thống camera và trạm cân theo quy định tại khoản 2 Điều 42 Nghị định số 158/2016/Đ-CP ngày 29/11/2016 của Chính phủ và các văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh Thanh Hóa.
Khai thác bằng phương pháp nổ mìn tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn lao động và gây ô nhiễm môi trường
Trong các năm 2022, 2023, UBND huyện đã kiện toàn Đoàn liên ngành giám sát khai thuế đối với doanh nghiệp có hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện Vĩnh Lộc và phê duyệt quyết định giám sát khai thuế trọng hoạt động khai thác khoáng sản đối với 06 doanh nghiệp khai thác đá.
Trong thời gian qua, UBND huyện Vĩnh Lộc đã ban hành nhiều Văn bản quản lý, chỉ đạo gửi tới các phòng ban, ngành, các xã, thị trấn và các đơn vị, doanh nghiệp đang được UBND tỉnh cấp phép hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn để triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý Nhà nước về hoạt động khai thác khoáng sản và bảo vệ môi trường.
Năm 2023, UBND huyện Vĩnh Lộc đã chủ động, phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh tiến hành kiểm tra các đơn vị đang hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn, qua công tác kiểm tra, giám sát, UBND huyện Vĩnh Lộc đã phát hiện và xử lý 07 hành vi vi phạm trong hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn với tổng số tiền phạt là 692 triệu đồng.
PV: Khai thác và chế biến khoáng sản luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ về mất an toàn lao động, ô nhiễm môi trường! Để đảm bảo an toàn lao động và kiểm soát các nguồn thải trong khai thác chế biến khoáng sản huyện Vĩnh Lộc đã có những giải pháp gì thưa ông?
Ông Trịnh Xuân Thắng: Khai thác khoáng sản và bảo vệ môi trường là hai lĩnh vực luôn đối nghịch với nhau bởi đã khai thác khoáng sản thì không thể tránh khỏi ảnh hưởng đến môi trường. Do vậy, việc giảm thiểu tối đa tác động xấu đến môi trường khi khai thác khoáng sản là vấn đề đang được toàn xã hội quan tâm. Để đạt được mục đích cả về lợi ích kinh tế lẫn bảo vệ môi trường thì ngoài việc thực hiện đúng theo các quy định của pháp luật về đất đai, khoáng sản và môi trường thì các nhà đầu tư, các đơn vị khai thác khoáng sản cần nghiêm túc thực hiện, chú trọng đầu tư về công nghệ khai thác nhằm bảo vệ môi trường và khai thác khoáng sản bền vững.
Để hoạt động khoáng sản vẫn có thể bảo vệ môi trường và có hiệu quả kinh tế, điều cốt yếu là phải định hướng được phương án quy hoạch các khu vực khai thác khoáng sản phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội của địa phương và quản lý cụ thể đối với từng khu vực, từng dự án.
Hiện nay 100% các doanh nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn đã được phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, thực hiện ký hợp đồng với đơn vị chức năng thu gom xử lý chất thải nguy hại phát sinh; đầu tư hệ thống hố lắng để tận thu và tuần hoàn nước thải sản xuất sử dụng cho chế biến đá, phun nước giảm bụi tại các xưởng sản xuất; bố trí bãi thải chứa bột đá; UBND huyện đã chỉ đạo UBND xã Minh Tân thành lập đội vệ sinh môi trường thực hiện phun nước giảm bụi dọc tuyến đường trong khu làng nghề và tuyến đường chính qua địa bàn.
Nhiều mỏ khai thác đá đã áp dụng công nghệ cắt dây trong khai thác để giảm ô nhiễm môi trường và an toàn trong lao động
Cùng với đó các doanh nghiệp khai thác đá làm VLXD đang đưa dần công nghệ cắt dây thay thế phương án nổ mìn, đến thời điểm hiện tại chỉ còn 7/16 mỏ khai thác đá trên địa bàn được cấp giấy phép sử dụng vật liệu nổ trong quá trính khai thác. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cũng rất ít sử dụng mà chủ yếu là dùng phương án khoan, cắt dây và dùng bột nở đêm nêm tách đá. Cơ bản khắc phục và chấm dứt tình trạng khai thác hầm ếch, đánh gầm, đánh công, đá treo lơ lửng từ đó hạn chế gây mất an toàn cho người lao động; đầu tư thiết bị máy móc hiện đại vào hoạt động khai thác cắt tầng theo phương pháp cắt dây giúp nâng cao hiệu quả tận thu đá khối và an toàn lao động.
Cùng với việc tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho các tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc chấp hành các quy định pháp luật về BVMT trong khai thác khoáng sản, trong công tác quản lý, ngay từ khâu thẩm định, phê duyệt dự án, phải chú trọng việc thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), phương án ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường, hạ tầng về BVMT và các giải pháp giảm thiểu tác động ô nhiễm môi trường phù hợp.
Tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành quy trình, quy định và nội quy an toàn lao động trong các khâu khai thác, chế biến khoáng sản của các đơn vị. Sau khi kiểm tra nếu phát hiện thiếu sót thì phải xử lý, xử phạt nghiêm minh theo quy định và phải đặt ra thời gian khắc phục các thiếu sót, tồn tại đó và phúc tra kết quả thực hiện.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các đơn vị khai thác khoáng sản trên địa bàn, yêu cầu niêm yết công khai thời gian khai thác, cắm đầy đủ các mốc giới mỏ, đăng ký số lượng phương tiện khai thác, vận chuyển khoáng sản để để nhân dân tham gia giám sát và thuận lợi cho công tác quản lý.
Vận động quần chúng nhân dân tham gia phong trào toàn dân tố giác tội phạm, vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản trên địa bàn huyện. Kịp thời kiểm tra, xử lý các hoạt động khai thác khoáng sản trái phép khi có thông tin phản ánh, tố giác.
.png)
Huyện Vĩnh Lộc đã có 7/16 mỏ khai thác đá đã áp dụng công nghệ cắt dây trong khai thác thay thế cho nổ mìn
PV: Ông có thể cho biết trong quá trình về lĩnh vực khai thác khoáng sản, Vĩnh Lộc thường gặp phải những khó khăn vướng mắc nào cần đề xuất tháo gỡ?
Ông Trịnh Xuân Thắng: Do đặc thù các khu vực mỏ khai thác có vị trí, địa hình phức tạp, ở khu vực giáp ranh giữa các xã, huyện nên việc kiểm tra, xử lý gặp nhiều khó khăn.
Chính quyền cơ sở thiếu trang thiết bị chuyên dụng và công cụ hỗ trợ để phục vụ công tác kiểm tra xác định tọa độ mốc mỏ khai thác, độ sâu khai thác, đo độ bụi trong không khí, đo tiếng ồn, trọng tải xe,… nên khó khăn cho công tác quản lý, phát hiện và xử lý các vi phạm.
Vĩnh Lộc là huyện có nhiều mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng như đá vôi, đá spilit, cát, sỏi, đất san lấp đang được UBND tỉnh cấp phép hoạt động. Trong khi đó, số lượng công chức trực tiếp tham mưu thực hiện công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực địa chất, khoáng sản chỉ có 01 người, nhưng trình độ chuyên lại không thuộc chuyên ngành địa chất, khoáng sản.
Đồng thời, khối lượng công việc theo chức năng, nhiệm vụ chuyên môn lại rất nhiều nên ngoài lĩnh vực khoáng sản, công chức còn phải kiêm nhiệm thêm các nhiệm vụ khác như: Quản lý đất đai, tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính, giải phóng mặt bằng,… vì vậy nhưng khối lượng công việc được giao hiện chưa phù hợp với nguồn nhân lực hiện có.
Việc giám sát hoạt động của các đơn vị khai thác mỏ qua camera còn chưa hiệu quả do hạn chế về kinh phí trang bị cơ sở vật chất phục vụ quá trình giám sát như camera, đầu thu, mạng internet, chi phí luân chuyên trang thiệt bị từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác, các mỏ khai thác đá thường ở các vị trí hiểm trở, cách xa đường giao thông lớn,… làm giảm hiệu quả của hoạt động giám sát.
Hành lang pháp lý phục vụ công tác QLNN về khoáng sản còn có điểm chưa đồng bộ, chưa phù hợp với tình tình thực tế nên công tác quản lý ở địa phương gặp nhiều khó khăn, bất cập.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
Kiều Vượng (thực hiện)
Ngành công nghiệp khai khoáng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nhưng sự chồng lấn giữa thuế tài nguyên và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đang làm tăng chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Do đó, các chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, để phát huy hiệu quả tiềm năng của ngành cần có hệ sinh thái chính sách phù hợp, trong đó chính sách tài chính đóng vai trò then chốt.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, đồng thời cho rằng dự thảo Luật lần này cần nhấn mạnh đến công tác quản lý, tránh lợi dụng sơ hở, gây thất thoát, lãng phí tài nguyên cũng như để xảy ra tình trạng tiêu cực.
Hơn 80 năm qua, ngành Địa chất Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong khai thác và quản lý tài nguyên khoáng sản, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Bài viết tổng hợp hành trình phát triển, những chính sách đổi mới và phong trào thi đua tiêu biểu, đồng thời định hướng chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, hướng ngành Địa chất Việt Nam phát triển hiện đại, minh bạch và bền vững.
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục tăng cường công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh than và cung cấp than cho sản xuất điện trong tình hình mới.
Tiếp nối phần khai mạc và định hướng từ cơ quan quản lý, Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng” bước sang thảo luận chuyên sâu. Các đại biểu đại diện doanh nghiệp, hiệp hội và báo chí - truyền thông đã cùng phân tích những điểm mới, khó khăn và giải pháp để đưa Luật đi vào đời sống.
Ngày 16/9 tại Hà Nội, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tổ chức Toạ đàm “Luật Địa chất và Khoáng sản - Nền tảng phát huy hiệu quả nguồn lực địa chất khoáng sản và công nghiệp khai khoáng”. Mở đầu chương trình, đại diện cơ quan quản lý đã phân tích sâu vai trò, ý nghĩa và các giải pháp chiến lược để Luật 2024 đi vào thực tiễn.
