WWF đồng hành cùng Việt Nam đẩy lùi vấn nạn ô nhiễm nhựa đại dương

Ô nhiễm nhựa đại dương là một vấn đề toàn cầu, xuyên biên giới và liên ngành, đòi hỏi phải có sự hợp tác, chia sẻ trách nhiệm giữa các quốc gia, khu vực trên thế giới để giảm thiểu ô nhiễm rác thải nhựa. Chung tay cùng với thế giới, Việt Nam đã đưa ra các cam kết, sáng kiến nhằm nỗ lực giải quyết vấn đề ô nhiễm nhựa; thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về đường lối đối ngoại, hội nhập kinh tế biển. Đặc biệt, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án Việt Nam chủ động chuẩn bị và tham gia xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ÔNNĐD, thể hiện vai trò tích cực của Việt Nam, tiên phong trong khu vực về ngăn chặn, giảm thiểu ÔNNĐD. Đồng hành cùng Việt Nam, Bộ TN&MT là Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF).

Nỗ lực của WWF với quốc tế

Rác thải nhựa (RTN) đại dương hiện nay đang trở thành vấn nạn trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Nhiều quốc gia, tổ chức trên thế giới đã có những hành động thiết thực và rất quyết liệt nhằm giải quyết cuộc “khủng hoảng” ô nhiễm RTN đại dương- thách thức và mối nguy của đại dương và nhân loại ngày nay. Một trong những tổ chức quốc tế được đánh giá hoạt động - hành động rất hiệu quả trên thế giới và tại Việt Nam đó là Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên (WWF).

Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam cho biết: WWF đã kêu gọi các nước đàm phán về một hiệp định quốc tế có tính pháp lý về ô nhiễm RTN đại dương tại kỳ họp lần thứ 5 của Hội đồng Môi trường Liên hợp quốc (UNEA 5.2), dự kiến sẽ được tổ chức vào tháng 2/2022. Lời kêu gọi của WWF đã được đưa ra trong Tuyên bố Ngày Đại dương về ô nhiễm nhựa với sự ủng hộ của gần 80 quốc gia thành viên Liên hợp quốc và Liên minh châu Âu, bao gồm cả Việt Nam. Theo đó, hầu hết các quốc gia đều thừa nhận ô nhiễm nhựa là “cuộc khủng hoảng” của thế giới và cần thiết phải đưa ra giải pháp thống nhất có tính toàn cầu.

Cùng với WWF, các nước cùng cam kết nỗ lực hướng tới việc thành lập Ủy ban Đàm phán Liên Chính phủ với nhiệm vụ chuẩn bị một thỏa thuận toàn cầu mới có tính pháp lý về giải quyết ô nhiễm nhựa. Thỏa thuận mới này là rất cần thiết để tăng cường trách nhiệm của các quốc gia trong việc giảm thiểu ô nhiễm nhựa và thiết lập một hệ thống toàn cầu nhằm giám sát, xác minh, chia sẻ dữ liệu, cung cấp cơ sở khoa học về RTN trên biển, đại dương từ phạm vi quốc gia, khu vực đến toàn thế giới. Đây là lần đầu tiên có đông đảo các quốc gia cùng nhất trí về sự cấp bách phải tiến hành đàm phán để hình thành một hiệp ước mới về ô nhiễm nhựa trên toàn cầu.Thỏa thuận sẽ hướng đến việc giảm thiểu toàn diện RTN đại dương bằng cách đưa ra các biện pháp chính sách, kỹ thuật trong toàn bộ quá trình sản xuất, tiêu thụ, thải bỏ nhựa, đồng thời có chế độ báo cáo chặt chẽ; thiết kế, sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm nhựa một cách bền vững theo chuỗi giá trị của nhựa; quản lý bền vững theo mô hình 3R (giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế).

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm tại buổi lễ. Ảnh: VĐ

Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa đại đương sẽ giải quyết những vấn đề sau: Cấu trúc quản trị toàn cầu hiện nay còn phân tán và chưa hiệu quả; Tham vọng và mục tiêu của mỗi quốc gia, khu vực đối với vấn đề ÔNNĐD là chưa rõ ràng; Không có nghĩa vụ chung nào đối với mỗi quốc gia trong việc triển khai các kế hoạch hành động quốc gia và không có tiêu chuẩn thống nhất để đánh giá các báo cáo trong quản lý nhựa theo toàn bộ vòng đời từ sản xuất, tiêu dùng, đến thải bỏ, xử lý ô nhiễm; Chưa có cơ sở pháp lý toàn cầu đủ mạnh để giải quyết triệt để ô nhiễm nhựa; Không có cơ quan chuyên ngành được giao nhiệm vụ đánh giá tình hình thực tế của vấn đề ô nhiễm nhựa, đưa ra những hướng dẫn và định hướng chính sách chung, quy định cho mỗi vùng, quốc gia, lãnh thổ, tổ chức, cá nhân,…

WWF hành động và đồng hành cùng Việt Nam

WWF đã, đang hỗ trợ và đồng hành cùng Việt Nam trong việc đưa ra nhiều giải pháp quan trọng như: Ban hành các chính sách, thông qua Luật BVMT năm 2020, trong đó luật hóa các nội dung liên quan đến chất thải nhựa như quản lý, tái sử dụng, tái chế, xử lý và phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn (KTTH) về nhựa; ban hành Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển song song với việc BVMT và hệ sinh thái biển, Quyết định số 1746/QĐ-TTg ngày 4/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý RTN đại dương đến năm 2030; tăng cường hợp tác quốc tế về giảm thiểu ô nhiễm nhựa; thực hiện có kết quả các sáng kiến và cam kết của Việt Nam với quốc tế về giải quyết các vấn đề rác thải nhựa mà trọng tâm là rác thải nhựa đại dương; duy trì và phát triển quan hệ hợp tác với các tổ chức quốc tế về biển; chủ động ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế; phối hợp trong việc kiểm soát quản lý rác thải nhựa đại dương.

Các tình nguyện viên của WWF và học sinh trường THCS Dương Đông - Phú Quốc học cách giảm thiểu rác thải nhựa.

Hướng đến việc hoàn thành mục tiêu trong Chương trình Nghị sự phát triển bền vững đến năm 2030 của Liên hợp quốc về ngăn ngừa và giảm thiểu hiệu quả các loại hình ô nhiễm rác thải nhựa đại dương, WWF tại Việt Nam đã tăng cường các hoạt động quản lý giảm thiểu chất thải nhựa, cũng như đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này. Cụ thể, cuối năm 2020, Việt Nam đã khởi động Chương trình đối tác hành động quốc gia về nhựa và Dự án giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam, tái khẳng định cam kết cắt giảm 75% rác thải nhựa đại dương vào năm 2030 đã được đưa ra tại Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý rác thải nhựa đại dương. Tháng 5/2021, Việt Nam cùng với các quốc gia Đông Nam Á khởi động Kế hoạch hành động khu vực ASEAN về chống rác thải nhựa đại dương giai đoạn 2021 - 2025, nhằm thúc đẩy hợp tác và áp dụng những giải pháp lâu dài liên quan đến quản lý RTN.

Trong bối cảnh có nhiều quốc gia ủng hộ việc xây dựng Thỏa thuận toàn cầu về ÔNNĐD và tiến hành các hoạt động xúc tiến đàm phán cho Thỏa thuận, Việt Nam cũng không thể “đứng ngoài cuộc”. Quan điểm của Việt Nam trong quá trình đàm phán là ÔNNĐD là vấn đề toàn cầu, nên đòi hỏi cách tiếp cận và giải pháp ở quy mô toàn cầu, nhưng phải phù hợp với các ưu tiên của khu vực ASEAN và Việt Nam. Với vai trò là thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021 và Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam đã và đang nỗ lực đóng góp tích cực vào việc giải quyết ô nhiễm nhựa, rác thải đại dương, tăng cường sự hiểu biết, ủng hộ và hỗ trợ hình thành Thỏa thuận toàn cầu về ÔNNĐD. Quán triệt tinh thần “Việt Nam - thành viên có trách nhiệm của Liên hợp quốc”, Việt Nam sẵn sàng tham gia thảo luận cùng các nước xây dựng một Thỏa thuận trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong khuôn khổ của Liên hợp quốc, vì một đại dương xanh, hành tinh xanh, hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

WWF tích cực truyền thông nâng cao nhận thức

“Giảm rác thải nhựa là việc cần làm ngay của chính mỗi người, vì sức khỏe của bản thân, của những người thân yêu và vì thiên nhiên trong sạch. Bạn có thể quyết định việc đó!” – là một trong số nhiều những thông điệp được lồng ghép truyền đi từ WWF trong các Chiến dịch truyền thông giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam.

Chung tay hành động vì biển xanh yêu thương. Ảnh: ST

Mỗi chiến dịch mang một thông điệp khác nhau nhưng tựu chung mà WWF hướng đến đều nhằm nâng cao trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với việc giảm thiểu RTN, thúc đẩy các thói quen tiêu dùng bền vững đối với các sản phẩm nhựa trong sinh hoạt hàng ngày theo nguyên tắc 4T: Từ chối - Tiết giảm - Tái sử dụng - Tái chế.

Chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng của WWF hướng mạnh đến nhóm người tiêu dùng thế hệ mới và người tiêu dùng nói chung trên toàn quốc, đặc biệt, những người sinh sống ở các tỉnh duyên hải ven biển. Các thông điệp được triển khai theo một cách thức tiếp cận mới mẻ thông qua các chất liệu văn hóa dân gian như tranh cổ động, "chế" ca dao tục ngữ vui nhộn, hát Rap từ ca dao tục ngữ, viết lời trên nền làn điệu dân ca, cải lương. Nhờ khai thác các chất liệu dân gian quen thuộc, chủ đề giảm RTN trở nên gần gũi hơn, kết nối được các giá trị văn hóa truyền thống với tri thức hiện đại, thúc đẩy mọi người ý thức được việc mình có thể góp phần quyết định sự trong sạch, bền vững của môi trường quanh mình, đồng thời, mang đến một sân chơi thú vị và ý nghĩa, đặc biệt đối với người tiêu dùng trẻ.

Bà Nguyễn Thị Diệu Thúy- đại diện WWF-Việt Nam cho biết, thông qua những chiến dịch sẽ góp phần giúp người tiêu dùng, đặc biệt là người tiêu dùng trẻ tuổi, hiểu rõ hơn về ô nhiễm rác thải nhựa, giúp họ hiểu rõ hơn về vai trò cũng như sức mạnh của người tiêu dùng trong việc thay đổi hiện trạng ô nhiễm rác thải nhựa và tạo ra xu hướng giảm nhựa từ chính các doanh nghiệp cung cấp sản phẩm và dịch vụ mà họ sử dụng, gắn với những giá trị mới như là người tiêu dùng văn minh, có trách nhiệm xã hội, đặc biệt là trách nhiệm với tương lai.

Ngọc Diệp