Quang cảnh buổi Hội thảo

Sáng ngày 16/9, diễn ra Hội thảo “Chuyển đổi xanh và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành sản xuất và năng lượng tái tạo tại Việt Nam”, do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Liên đoàn Công nghiệp Đan Mạch (DI) tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh.

Hội thảo là dịp quan trọng để cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận những xu hướng phát triển mới, đồng thời nhìn nhận rõ hơn vai trò của nguồn nhân lực trong chuyển đổi xanh. Hơn thế nữa, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc xây dựng chiến lược phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại và phát triển lâu dài trên thị trường toàn cầu.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch VCCI cho rằng, một trong những thách thức lớn nhất của quá trình chuyển đổi xanh và bền vững là làm sao để nguồn nhân lực Việt Nam có thể thích ứng và làm chủ các công nghệ mới, đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như sản xuất xanh và năng lượng tái tạo. Theo ông Thành, các nhà máy sản xuất cần những kỹ sư, công nhân có kiến thức về công nghệ sạch, quy trình sản xuất tuần hoàn. Các dự án năng lượng tái tạo rất cần những chuyên gia vận hành, bảo trì có tay nghề cao. Đây chính là “khoảng trống” kỹ năng mà Việt Nam cần phải giải quyết.

Ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch VCCI phát biểu khai mạc Hội thảo

Ông Võ Tân Thành nhấn mạnh, các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội lớn, như việc tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu; tiếp cận và ứng dụng công nghệ sạch, công nghệ tái tạo từ các nước đi trước; cơ hội khẳng định thương hiệu, uy tín doanh nghiệp Việt Nam gắn liền với giá trị bền vững, từ đó mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, ông Thành cũng đưa ra các khuyến cáo về những thách thức, như chi phí đầu tư ban đầu cho công nghệ xanh và chuyển đổi sản xuất; khung khổ chính sách và hạ tầng hỗ trợ cho quá trình chuyển đổi công bằng; nguồn nhân lực chất lượng cao, có kỹ năng xanh…

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ việc làm xanh trong tổng số việc làm tại Việt Nam hiện mới chỉ đạt khoảng 3,6%, chủ yếu tập trung ở các ngành điện, khí đốt, cấp nước (23%), khai mỏ (5%) và dịch vụ thị trường (5%)… Điều này phản ánh khoảng cách lớn giữa nhu cầu và thực trạng nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế xanh.

Cũng tại buổi Hội thảo, ông Thomas Skov - Hansen, Trưởng Đại diện khu vực Đông Nam Á của DI cho biết, việc phát triển bền vững là “ưu tiên hàng đầu” thông qua Thỏa thuận xanh châu Âu (ESG). Nó không chỉ dừng ở khung pháp lý, mà nhiều doanh nghiệp châu Âu đã xây dựng và xác định ESG là bài toán kinh doanh. Cụ thể, tại Đan Mạch, các ngành thực phẩm, xây dựng, vận tải và nội thất đang tái cấu trúc toàn diện từ phát triển protein thực vật, công trình xanh, xe điện - hydro… đến thiết kế sản phẩm bền vững có chứng nhận. Trong đó, quan trọng nhất là phải hiểu rõ tác động của chính doanh nghiệp với môi trường xã hội. Qua đây, ông Hansen đưa ra lời khuyên, doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy, coi chuyển đổi xanh là chiến lược cạnh tranh chứ không chỉ là yêu cầu tuân thủ. Bên cạnh đó, cần tập trung vào những lĩnh vực có tác động lớn đến môi trường, để ưu tiên đầu tư; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và đa dạng để đáp ứng nhu cầu mới... 

Ông Thomas Skov - Hansen, Trưởng Đại diện khu vực Đông Nam Á của DI cho biết việc phát triển bền vững là “ưu tiên hàng đầu” thông qua ESG

Liên quan vấn đề này, ông Nguyễn Duy Giang - Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam - CTCP (PV Power) chia sẻ, hiện nay việc dịch chuyển xanh hóa ngành năng lượng diễn ra là khá phổ biến. Trong quá trình huy động vốn vay từ nước ngoài để đầu tư các dự án năng lượng, PV Power nhận được nhiều yêu cầu rất cao về môi trường, minh bạch ESG (môi trường - xã hội - quản trị) và lộ trình phát thải ròng bằng 0, nên việc chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu mà cộng đồng doanh nghiệp phải thực hiện. Song với đó, ông Nguyễn Duy Giang còn cho biết, với nguồn nhân lực là chuyên gia, được đào tạo bài bản hiện nay thì chưa có, còn hạn chế, ông Giang đề nghị các trường Đại học mở rộng đào tạo đội ngũ chuyên gia môi trường, hiểu về ESG, biết tiếng Anh…

Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy - Giảng viên Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), Chuyên gia tư vấn chính sách công Unido Việt Nam khẳng định, trong quá trình nghiên cứu về ESG, khó khăn nhất là phải tìm cách đo lường cụ thể các tiêu chí này. Đối với châu Âu, các tiêu chí này khá rõ ràng, trong khi đó Việt Nam thì còn mơ hồ… Đồng thời, ở một phân tích khác cho thấy, có đến 97% doanh nghiệp nhỏ và vừa khó tiếp cận tín dụng xanh, tài chính xanh. Trong quá trình vay vốn, các doanh nghiệp làm ESG chưa thể có các ưu đãi tốt hơn so với doanh nghiệp thông thường. Bà Thúy đề xuất, cần có các cơ chế tư vấn trực tiếp cho doanh nghiệp; minh bạch hóa các tiêu chí ESG; có các chương trình kết nối quốc tế về phát triển bền vững... để doanh nghiệp dễ dàng thực hiện và cải thiện tình hình hoạt động.

Còn ở góc độ người làm giáo dục, PGS. TS. Hoàng Kim Anh - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Sài Gòn kiến nghị, Nhà nước cần tạo hành lang pháp lý, hỗ trợ vốn, nguồn tài chính cho các hoạt động áp dụng công nghệ của doanh nghiệp…

Cũng tại chương trình, các chuyên gia tham dự đều đồng tình việc thực thi ESG, hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 là yêu cầu cấp thiết… Tuy nhiên, trong quá trình thực thi, các doanh nghiệp không tránh được những khó khăn, vướng mắc và cần giải pháp tháo gỡ.

Nguyễn Kiên