Cùng với chiều dài phát triển của lịch sử đất nước, công tác đo đạc và bản đồ Việt Nam với truyền thống lâu đời đã để lại nhiều dấu ấn và thành quả quan trọng. Bản đồ Việt Nam đã được sử dụng như một công cụ để quản lý đất nước từ năm 1490 thời Hồng Đức nhà Lê. Nhân dịp Xuân mới, phóng viên Tạp chí TN&MT đã có cuộc trò chuyện với TS. Hoàng Ngọc Lâm - Cục trưởng Cục ĐĐ, BĐ&TTĐL Việt Nam về những thành tựu nổi bật của Ngành trong suốt hơn 6 thập kỷ qua và những định hướng phát triển trong giai đoạn tới.
Phóng viên: Nhìn lại chặng đường hơn 65 năm xây dựng và phát triển của ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam, theo ông, đâu là những điểm nhấn trên hành trình đã qua?
Cục trưởng Hoàng Ngọc Lâm: Cách đây 65 năm, vào ngày 14/12/1959, Thủ tướng Chính phủ đã ký Nghị định thành lập Cục ĐĐ&BĐ trực thuộc Phủ Thủ tướng và ngày 14/12 hàng năm được lấy làm ngày truyền thống ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam.
Trải qua 65 năm xây dựng và phát triển, những người làm công tác ĐĐ&BĐ Việt Nam đã nỗ lực không ngừng nhằm sản xuất và cung cấp kịp thời bản đồ cho chiến trường; cung cấp số liệu đo đạc, bản đồ phục vụ công tác điều tra cơ bản, quản lý lãnh thổ, phát triển KT-XH, phòng chống thiên tai, ứng phó với BĐKH, bảo đảm QP-AN của đất nước và nâng cao dân trí của xã hội.
Với khối lượng dữ liệu của ngành ĐĐ&BĐ hiện nay, phải khẳng định rằng, Việt Nam là một trong các quốc gia có nguồn dữ liệu nền địa lý đầy đủ hàng đầu trong khu vực, kịp thời phục vụ công tác quy hoạch, chuyển đổi số, xây dựng Chính phủ điện tử, hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh.
Khoảng 15 năm trở lại đây, ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam đã phát triển toàn diện về xây dựng thể chế quản lý nhà nước về ĐĐ&BĐ, xây dựng cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia kịp thời cung cấp dữ liệu không gian địa lý phục vụ quy hoạch, phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN, ứng phó với BĐKH.
Cục ĐĐ, BĐ&TTĐL Việt Nam đã chủ trì xây dựng và trình Luật ĐĐ&BĐ được Quốc hội Việt Nam thông qua ngày 14/6/2018 và có hiệu lực từ ngày 01/01/2019, trình ban hành hệ thống văn bản quy định kỹ thuật, định mức kinh tế kỹ thuật trong lĩnh vực ĐĐ&BĐ; đã tập trung triển khai và cơ bản hoàn thành các đề án, dự án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại “Chiến lược phát triển Ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam đến năm 2020”. Trong đó, tiêu biểu là việc hoàn thành 02 dự án quan trọng liên quan đến thành lập cơ sở dữ liệu nền thông tin địa lý tỷ lệ 1/10.000 gắn với mô hình số độ cao phủ trùm cả nước và cơ sở dữ liệu nền thông tin địa lý tỷ lệ 1/2.000, 1/5.000 các khu vực đô thị, khu công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm; tiếp nhận và vận hành trạm thu ảnh vệ tinh đầu tiên của Việt Nam tại Hà Nội do chính phủ Pháp hỗ trợ vào tháng 7/2009, chủ động thu nhận, cung cấp ảnh viễn thám phục vụ phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN nói chung và thành lập các loại bản đồ nói riêng.
Xây dựng và đưa vào sử dụng mạng lưới trạm định vị vệ tinh quốc gia VNGEONET với số lượng 65 điểm trong giai đoạn đầu để làm khung tham chiếu cho hệ tọa độ động quốc gia, cung cấp dịch vụ xác định tọa độ, độ cao phủ kín toàn quốc cho gần 4000 tố chức, cá nhân sử dụng; xây dựng, vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia, bản đồ địa hình quốc gia đảm bảo cung cấp dữ liệu nền địa lý, bản đồ địa hình quốc gia các tỷ lệ cho hàng chục ngàn tổ chức, cá nhân phục vụ công tác quy hoạch, phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN, trong đó cung cấp dịch vụ chia sẻ hệ thống bản đồ hành chính, bản đồ nền địa lý trực tuyến phục vụ công tác quản lý điều hành của Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và các bộ.
Các cán bộ kỹ thuật của Cục ĐĐ, BĐ&TTĐL Việt Nam đã Phối hợp với Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành, địa phương liên quan hoàn thành tốt nhiệm vụ phân giới, xác định vị trí, cắm mốc các tuyến biên giới trên đất liền với các nước láng giềng Trung Quốc, Lào, Campuchia góp phần quan trọng vào xây dựng biên giới chung hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển.
Phóng viên: Những kết quả trên đã được Đảng, Nhà nước, Chính phủ đánh giá và ghi nhận như thế nào, thưa ông?
Cục trưởng Hoàng Ngọc Lâm: 65 năm qua, ngành ĐĐ&BĐ đã ghi được những dấu ấn quan trọng. Những thành tích nổi bật trong chặng đường vừa qua là nhờ sự chỉ đạo sát sao, cụ thể của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Ban Cán sự, Lãnh đạo Bộ TN&MT, sự phối hợp chặt chẽ và hiệu quả của các đơn vị ĐĐ&BĐ trong và ngoài Bộ TN&MT và đặc biệt là sự nỗ lực, vượt qua mọi khó khăn gian khổ, thử thách của tập thể lãnh đạo và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của Ngành qua các thời kỳ.
Ghi nhận những đóng góp to lớn của tập thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong ngành ĐĐ&BĐ trong suốt chặng đường 65 năm qua, Đảng, Nhà Nước, Chính phủ đã trao tặng nhiều phần thưởng cao quý cho các tập thể, cá nhân của Ngành.
Ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam đã vinh dự được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh năm 2009, Huân chương Độc lập hạng Nhất năm 2004, Huân chương Độc lập hạng Nhì năm 1994, Huân chương Lao động hạng Nhất năm 2014.
Tập thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của Cục ĐĐ, BĐ&TTĐL Việt Nam vinh dự được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trao tặng Huân chương Độc lập hạng Ba năm 1989, Huân chương Độc lập hạng Nhì năm 2019, Chủ tịch nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tặng thưởng Huân chương Hữu nghị năm 2016 và Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tặng thưởng Huy chương Hữu nghị cho 04 cá nhân năm 2016…
Bên cạnh đó, 2 Công ty Đo đạc ảnh địa hình và Công ty Đo đạc địa chính công trình và GS. TSKH. Đặng Hùng Võ đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Nhiều công trình, như Cụm công trình “Xây dựng hệ quy chiếu và hệ tọa độ Quốc gia VN-2000 và ứng dụng hệ định vị toàn cầu (GPS) vào ĐĐ&BĐ Việt Nam”, Công trình Atlat quốc gia Việt Nam đã được Đảng và Nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học và công nghệ.
Phóng viên: Giai đoạn tới, trong xu hướng chuyển đổi số, với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam cần thực hiện những nhiệm vụ trọng tâm gì, thưa ông?
Cục trưởng Hoàng Ngọc Lâm: Để đáp ứng kịp thời yêu cầu sự nghiệp phát triển của đất nước trong bối cảnh phát triển của Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngành ĐĐ&BĐ Việt Nam trong thời gian tới sẽ tập trung nguồn lực để giải quyết các vấn đề cụ thể.
Một là, đẩy mạnh công tác xây dựng thể chế, nâng cao hiệu quả, chất lượng công tác xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật. Triển khai thực hiện tốt nhiệm vụ ban hành văn bản theo nhiệm vụ được quy định trong các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành Luật ĐĐ&BĐ.
Hai là, hoàn thiện và hiện đại hóa hạ tầng đo đạc cơ bản để thống nhất sử dụng chung trong toàn quốc. Tập trung vào việc hoàn thiện mạng lưới trạm định vị vệ tinh quốc gia phủ trùm toàn quốc và khai thác, sử dụng có hiệu quả trong các hoạt động của các bộ, ngành, địa phương.
Ba là, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia, thành lập hệ thống bản đồ địa hình quốc gia thường xuyên, kịp thời đáp ứng yêu cầu công tác lập quy hoạch, phát triển KT-XH, đảm bảo QP-AN, phòng chống thiên tai, ứng phó với BĐKH. Triển khai xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian địa lý quốc gia nhằm cung cấp, chia sẻ thông tin, dữ liệu, sản phẩm ĐĐ&BĐ phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.
Bốn là, phối hợp với Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi có biên giới quốc gia tổ chức tốt công tác ĐĐ&BĐ về biên giới quốc gia.
Năm là, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ĐĐ&BĐ nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý, kỹ thuật và nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động ĐĐ&BĐ.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Cục trưởng
Nghệ An là 1 trong 5 tỉnh (trước đây 6 tỉnh) được lựa chọn tham gia thí điểm thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ (gọi tắt là ERPA) theo Nghị định số 107 của Chính phủ. Tuy nhiên quá trình triển khai chương trình còn nhiều khó khăn…
Tại kỳ họp chuyên đề lần thứ 18, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026 diễn ra mới đây, Hội đồng nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã thông qua Nghị quyết Quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với phần diện tích bổ sung để thực hiện Dự án thành phần 2 thuộc Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa -Buôn Ma Thuột giai đoạn 1 (đoạn đi qua tỉnh Đắk Lắk).
Dữ liệu không gian địa lý đã trở thành một yếu tố quan trọng trong phát triển kinh tế quốc dân, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển công nghiệp 4.0 và các chương trình số hóa như hiện nay. Ngoài ra, thông tin không gian địa lý cũng giữ một vai trò quan trọng để phát triển thành phố thông minh, phòng chống thiên tai, bảo vệ môi trường. Do vậy, việc quản lý, khai thác, sử dụng một cách có hiệu quả đối với cơ sở dữ liệu (CSDL) nền địa lý quốc gia tại Việt Nam là nhiệm vụ cấp bách.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 24/CĐ-TTg ngày 22/3/2025 về việc tập trung khắc phục hậu quả vụ cháy rừng tại xã Hoàng Khai, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang và chủ động triển khai công tác phòng cháy, chữa cháy rừng.
Cục Đo đạc, Bản đồ và Thông tin địa lý Việt Nam đã xây dựng được khối lượng dữ liệu đầy đủ, chính xác của ngành Đo đạc và Bản đồ Việt Nam hiện nay. Đây chính là nguồn dữ liệu quan trọng cho việc ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm bớt thiên tai, nghèo đói; phục vụ công tác lập quy hoạch; công tác quản lý điều hành của các bộ, ngành, địa phương trong cả nước, góp phần không nhỏ vào việc phát triển chung của đất nước.
Công nghệ viễn thám có ưu điểm vượt trội so với các phương pháp truyền thống khác, đồng thời là công cụ duy nhất có hiệu quả để giám sát tài nguyên môi trường biển và hải đảo với thông tin không gian rộng, đa thời gian, chính xác, khách quan, nhanh chóng.
