PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cho rằng, để thúc đẩy đột phá khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong lĩnh vực khí tượng thủy văn, môi trường, cần phát triển hạ tầng công nghệ hiện đại, cơ chế thí điểm công nghệ mới, ưu đãi tài chính và nhân lực chất lượng cao để nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo và ứng dụng AI.
Nỗ lực đột phá khoa học - công nghệ và chuyển đổi số của Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu
Tại hội nghị “Thúc đẩy đột phá nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo trong viện, trường”, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cho biết, trong thời gian qua đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong nghiên cứu và ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Trong lĩnh vực khí tượng thủy văn, Viện đã ứng dụng các mô hình số và công nghệ tiên tiến vào dự báo, phát triển nền tảng WebGIS cảnh báo thiên tai, hình thành hệ thống quan trắc tự động và bước đầu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để hiệu chỉnh kết quả dự báo.
Trong lĩnh vực môi trường, Viện đã phát triển các tổ hợp thiết bị quan trắc kết nối IoT, xây dựng thành công hệ thống cảnh báo sớm lũ quét, sạt lở theo thời gian thực tại Hòa Bình, được địa phương ghi nhận là mô hình tiêu biểu về chuyển đổi số trong phòng chống thiên tai miền núi.
Tuy nhiên, Viện trưởng Viện Khoa học KTTV và BĐKH nhấn mạnh nhiều khó khăn, hạn chế cản trở bước tiến KHCN. Về hạ tầng công nghệ cốt lõi, Viện thiếu hệ thống máy tính hiệu năng cao (HPC) tích hợp GPU, dữ liệu LiDAR/DEM chuẩn hóa cấp quốc gia còn hạn chế, hạ tầng lưu trữ dữ liệu manh mún, thiết bị và băng thông còn hạn chế. Về nguồn nhân lực, thiếu hụt chuyên gia đầu ngành trong mô hình KTTV, AI, khoa học dữ liệu, đặc biệt các lĩnh vực chuyên sâu như xử lý point clouds, radar, ML địa không gian.
Về cơ chế, chính sách và tài chính, quy trình R&D còn cứng nhắc, cơ chế đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn, cơ chế đầu tư mua sắm tài sản số chưa rõ ràng. Ngoài ra, hệ thống nghiệp vụ chưa có AI/ML tích hợp, dữ liệu và chuẩn kỹ thuật chưa đồng bộ, liên kết doanh nghiệp - địa phương - viện nghiên cứu còn lỏng lẻo, nhiều công nghệ thử nghiệm chưa được thương mại hóa.
Giải pháp đột phá KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cho nông nghiệp - môi trường đến 2030
PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà đề xuất một loạt giải pháp chiến lược nhằm thúc đẩy đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp và môi trường giai đoạn đến năm 2030.
Về hạ tầng công nghệ, trong đầu tư cấp quốc gia cần xây dựng Hệ thống HPC-GPU quốc gia cho KTTV làm nền tảng tính toán cho mô hình NWP, AI/ML, mô phỏng cực đoan khí hậu và ban hành Lộ trình NGDI (2025-2030) xác định vùng ưu tiên (bờ biển, vùng thiên tai, đô thị), tiêu chuẩn kỹ thuật LiDAR/DEM. Đồng thời, phát triển Hệ thống dự báo liên thông (seamless prediction system) và các Hub xử lý dữ liệu địa không gian chuyên ngành (regional cloud/edge compute).
Về thể chế, chính sách và tài chính, Viện đề xuất cơ chế “Sandbox” thử nghiệm công nghệ môi trường theo tinh thần Nghị quyết 193, kết hợp thành lập Quỹ thí điểm LiDAR & chuyển đổi số địa không gian để tài trợ cho các pilot, hub dữ liệu và thu thập dữ liệu. Các chính sách ưu đãi thuế sẽ áp dụng cho dự án giảm phát thải, tín chỉ carbon, doanh nghiệp và nông dân áp dụng KHCN, đồng thời ưu đãi thuế cho các trung tâm R&D và các nhà khoa học nhằm thu hút nhân tài. Bên cạnh đó, Viện kiến nghị ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho trạm IoT môi trường và tiêu chuẩn hóa metadata, định dạng file.
Đối với nguồn nhân lực và đào tạo, PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà đề xuất các chính sách đãi ngộ nhằm thu hút và giữ chân nhân tài, bao gồm trả lương chuyên gia vượt khung và áp dụng hợp đồng dài hạn 5 - 10 năm dựa trên sản phẩm khoa học - công nghệ. Các đề tài nghiên cứu sẽ được gắn kết trực tiếp với chương trình đào tạo sau đại học của Viện, đồng thời triển khai các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ năng số và công nghệ mới, như point-cloud, InSAR và ML địa không gian. Bên cạnh đó, nội dung “Ứng dụng công nghệ số” sẽ trở thành học phần bắt buộc trong đào tạo nội bộ, nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và khả năng ứng dụng thực tiễn cho đội ngũ nhân lực.
Việc triển khai đồng bộ các giải pháp về hạ tầng, cơ chế, chính sách và đào tạo nhân lực sẽ tạo nền tảng vững chắc cho nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo và ứng dụng công nghệ mới. Đồng thời, những sáng kiến này góp phần phát triển bền vững, tăng cường hiệu quả quản lý thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu trong ngành nông nghiệp, môi trường và khí tượng thủy văn trong giai đoạn đến 2030 và những năm tiếp theo.
Hội nghị “Sơ kết, đánh giá tình hình triển khai Đề án phát triển công nghiệp sinh học ngành nông nghiệp giai đoạn 2021-2025, định hướng 2026-2030” do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức đã khẳng định vai trò của công nghệ sinh học như một động lực mới cho tái cơ cấu nông nghiệp. Các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp cùng thống nhất rằng chuyển đổi từ nghiên cứu sang ứng dụng và thương mại hóa là hướng đi tất yếu.
ĐBQH Nguyễn Thị Việt Nga nêu thực tế khái niệm "thị trường carbon" vẫn còn xa lạ với người dân và doanh nghiệp, do đó kiến nghị Chính phủ chỉ đạo đẩy mạnh truyền thông về hiểu đúng, hành động đúng vì thị trường carbon; kết hợp phổ biến kiến thức cơ bản về phát thải tín chỉ carbon, tiêu dùng xanh,... nhằm phát triển hiệu quả, thực chất.
Tại Diễn đàn Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường lắng nghe nông dân nói năm 2025, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cam kết đồng hành cùng nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp làm chủ công nghệ, thị trường và tương lai của chính mình, kiến tạo một nền nông nghiệp vững mạnh, một nông thôn đáng sống và một cộng đồng nông dân tự tin, tự lực, tự cường.
Sáng ngày 30/10, tại TP. Hồ Chí Minh, diễn ra “Hội nghị gặp gỡ giữa Lãnh đạo Thành phố và Cộng đồng doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài năm 2025”, nhằm thể hiện sự cam kết đồng hành của Chính quyền trong việc lắng nghe, chia sẻ và tháo gỡ khó khăn cho Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài FDI - đối tác chiến lược góp phần phát triển Thành phố.
Đặc khu Cồn Cỏ được định hướng trở thành trung tâm du lịch biển đảo đặc sắc của miền Trung. Với vị thế, tiềm năng sẵn có, chính quyền và người dân ở đặc khu đang nỗ lực hết mình để xây dựng thương hiệu, thu hút nhà đầu tư và du khách để Cồn Cỏ chuyển mình trong tương lai.
