Tết Chèm quê

Thứ sáu, 3/5/2024, 12:19 (GMT+7)
logo Vào thời khắc giao thừa thiêng liêng, từng nhà, từng nhóm bạn, từng cặp vợ chồng hoặc đôi bạn đang yêu nhau, hoặc anh em, chú bác... náo nức chuẩn bị và rủ nhau ra đình (đền) Chèm lễ Thánh, xin Đức Thánh Lý Ông Trọng tối linh ban chút lộc.

Tết Chèm quê

Sau khi vào cung thắp hương, thành kính lễ bái, cầu xin, từng người, từng đôi, từng nhóm lần lượt ra bên gảnh đình (bờ sông Hồng), chọn hái một nhành đa vừa ý trên cây đa trồng cạnh tứ trụ oai nghiêm. Giữa đêm sâu mờ ảo, tay nâng niu cành đa vừa ngắt, thong thả trở về nhà với niềm vui lâng lâng, một ước vọng mơ hồ nhen nhóm về năm mới an lành và những dự định thầm kín cho tương lai, cho gia đình, mẹ cha, vợ con sẽ có thể thành hiện thực. Trong niềm bâng khuâng hoài cựu, bỗng nhớ mấy câu thơ tình tứ, trẻ trung của Chế Lan Viên viết từ giữa những năm 60 thế kỉ trước: “Đợi đến giao thừa/ Ta đi hái lộc/ Nhựa cành đang tơ/ Biên giới thời gian/Tiếp giáp hai mùa/ Giọt sương năm cũ/ Mùi hương năm mới/ Cùng nằm bên hoa”. 

Nhưng không phải ai cũng có dịp may mắn được xin lộc lúc giao thừa, thì trong ngày mồng 1, mồng 2... cho đến ngày mồng 7 – khai hạ, người dân Chèm vẫn lựa dịp để rủ nhau ra Đình lễ Thánh, xin lộc cành đa như một nghi lễ quan trọng không thể thiếu.

Làng Chèm tôi có mấy món ẩm thực nổi tiếng khắp vùng: giò lụa, cháo se, chè kho, chè lam... đặc biệt được sử dụng làm lễ vật, đồ dâng cúng trong các dịp lễ, tết, hội đình. Ca dao Hà Nội có câu: “Giò Chèm ai gói xinh xinh/ Nắm nem làng Vẽ đậm tình quê hương”. Tục ngữ nói ngắn gọn hơn: “Giò Chèm, nem Vẽ”. Trên mâm cỗ cúng tổ tiên sáng mồng 1, mồng 2 Tết của mỗi gia đình không thể thiếu đĩa giò lụa (nạc), đĩa giò hoa (mỡ) bên cạnh đĩa thịt gà luộc vàng rộm, bát canh mọc, bóng, chiếc bánh chưng xanh mướt... đặt bên cạnh đĩa nhỏ dưa hành trắng nõn. Cả nhà vui vẻ thụ lộc xong, cùng đi chúc Tết họ hàng, láng giềng trong làng, ngoài xóm, qua trưa có khi kéo luôn đến tận cuối chiều. Bữa chiều, mẹ bảo đổi món cho nhẹ bụng. - Ông và các con muốn ăn gì nào? Bố và bốn anh em chúng tôi cùng ồ lên: - Cháo se!- Mẹ ơi! Cháo cái ạ! - Tôi biết ngay mà! Mẹ cười. Tôi đã dặn con dâu, con gái đã chuẩn bị sẵn đâu đấy mọi thứ cả rồi. Chỉ còn việc nấu lên, ăn cho nóng sốt... Và chỉ khoảng 10 phút sau, cả nhà chúng tôi đã ngồi quanh mâm cháo se bốc khói ngùn ngụt, hương gạo tẻ quyện mùi tôm he tỏa lên thơm ngát. Húp bát cháo nóng hôi hổi, nước dùng sánh, ngọt lừ vị xương lợn hầm lâu, ngắm những con “cái cháo” mềm, thanh, dẻo nổi trong lòng bát, ăn một lại muốn ăn hai mà không thấy chán. Cháo se (cái) là một trong những món ăn dân dã, ngon lành, giản dị mà người Chèm chúng tôi vô cùng ưa thích không biết từ đời nào. Hầu như trong mấy ngày Tết, nhà nào cũng nấu một hai nồi để ăn cho nhẹ bụng. Bố tôi vừa kịp cầm cái tăm thì đã nghe tiếng chào rộn rã ngoài sân. Nhìn ra, đã thấy các chú cô trong họ nội tộc đến chúc Tết ông bà trưởng họ.

Trên bàn nước tiếp khách, ngoài bình rượu vang, lọ chè Thái, hộp bánh kẹo, bao thuốc lá vẫn thấy, như thường lệ, bày đĩa chè kho, đĩa chè lam, hai món chè này cũng có thể xem là đặc sản ẩm thực của xứ Chèm. Chè kho tơi xốp, ngọt dịu, chè lam dẻo quánh, ngọt đậm. Nhấp ngụm nước chè thơm ngát, thưởng một khẩu chè kho hay chè lam, tùy thích, khách vui vẻ nói đôi lời chúc ông anh, bà chị và các cháu một năm mới an khang thịnh vượng mà thấy tình thân ruột thịt trọng họ ngoài làng càng thêm ấm áp, gắn bó.

ĐƯỜNG VĂN
Nguồn: Tạp chí Tài nguyên và Môi trường số 1+2 năm 2024