Giữa vùng đồi nùi xã Kiên Thọ (Thanh Hóa), khu nhà màng phủ kín màu xanh mướt của dưa vàng kim hoàng hậu nổi bật giữa nắng gió xứ Thanh. Chủ nhân của khu vườn ấy là ông Lê Văn Công (49 tuổi) người nông dân lam lũ ngày nào, nay thu về gần 1,7 tỷ đồng mỗi năm từ loại dưa được ví là “nữ hoàng của các loại dưa”.
“Liều một phen” với cây dưa vàng
Trước năm 2022, ông Lê Văn Công từng nhiều năm rong ruổi khắp vùng miền với nghề thu mua nông – lâm sản. Công việc phụ thuộc vào mùa vụ, giá cả bấp bênh, có năm lãi ít, có năm gần như trắng tay. “Làm thuê cho thời tiết, cho thương lái, cực mà chẳng dư được gì”, ông Công nhớ lại.
Bước ngoặt đến tình cờ khi ông sang thăm người họ hàng ở xã bên, chứng kiến mô hình trồng dưa vàng kim hoàng hậu, một giống dưa lai cao cấp, trái nhỏ, vỏ vàng óng, vị ngọt thanh, thơm nhẹ. Nghe nói lợi nhuận cao gấp nhiều lần trồng ngô, mía, ông Công bắt đầu nhen nhóm ý định thử sức.
Không có nhiều vốn, ông mạnh dạn vay mượn đầu tư 1.000m² nhà màng đầu tiên, trang bị hệ thống tưới nhỏ giọt, lắp cảm biến nhiệt độ, độ ẩm. “Ban đầu tôi chỉ nghĩ thử xem sao. Vốn bỏ ra cả trăm triệu, nhiều người can: ‘Mình là nông dân chân lấm tay bùn, biết gì mà làm công nghệ cao’. Nhưng tôi nghĩ: mình không học nhiều thì học từ người khác, học từ thực tế”, ông kể, vừa cười vừa chỉ tay về phía dãy nhà màng thẳng tắp.
Những ngày đầu không dễ dàng. Ông Công phải học từng khâu: từ chọn giống, trộn giá thể, gieo hạt, thụ phấn, đến kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm. “Cây dưa vàng nhạy cảm lắm, chỉ cần nóng quá hoặc ẩm quá là hỏng ngay. Tôi mất ăn mất ngủ suốt vụ đầu tiên”, ông kể. Nhưng bù lại, vụ dưa đầu tiên thành công ngoài mong đợi: trái đồng đều, màu đẹp, được thương lái mua hết trong vài ngày.
Từ thành công ban đầu, ông Công bắt tay mở rộng quy mô. Sau 3 năm, trang trại của ông đã có 4 nhà màng, tổng diện tích 5.000m², sản lượng đạt 80 tấn/năm, doanh thu khoảng 1,7 tỷ đồng, lợi nhuận ròng hơn 800 triệu đồng.
Ông bật mí: “Cây dưa cho nhiều quả nhưng tôi chỉ để lại một quả duy nhất trên cây. Nhờ vậy, chất dinh dưỡng dồn hết vào một quả, dưa đạt trọng lượng chuẩn 1,8-2kg, ruột giòn, vị ngọt thanh, vỏ vàng ruộm như mật”.
Ông Công áp dụng triệt để quy trình nông nghiệp sạch: sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm vi sinh, tuyệt đối không dùng thuốc hóa học. Mỗi năm, ông trồng 4 vụ, mỗi vụ kéo dài khoảng 55–60 ngày, cho thu hoạch liên tục. Dưa được đóng gói tại chỗ, dán tem truy xuất nguồn gốc, rồi chuyển đến các đầu mối tiêu thụ ở Hà Nội, Ninh Bình, Nghệ An và cả hệ thống siêu thị lớn.
Điều đặc biệt, ông Công không coi mình là người “trồng dưa”, mà là người “làm sản phẩm nông nghiệp sạch”. Ông nói: “Giờ người tiêu dùng không chỉ mua dưa ngon, mà mua cả niềm tin. Phải làm thật sạch, thật kỹ, mới giữ được khách”.
Ngoài sản xuất, ông còn tận tình hướng dẫn kỹ thuật cho bà con trong xã, chia sẻ công thức trộn giá thể, cách nhận biết bệnh trên lá, cách cắt tỉa để cây phát triển tối ưu. “Tôi từng khó khăn, nên hiểu người khác cần gì. Mình có cái gì hay thì cứ chia sẻ, làm cùng nhau mới bền”, ông nói.
Nông nghiệp sạch: Chìa khóa làm giàu của người nông dân
Theo ông Trịnh Đình Lợi, Phó Chủ tịch UBND xã Kiên Thọ, mô hình của ông Công đã mở ra hướng đi mới cho nông dân địa phương. “Ông Công là tấm gương điển hình trong phong trào phát triển kinh tế nông nghiệp công nghệ cao. Từ một người nông dân ít học, ông đã dám đầu tư, dám thay đổi tư duy sản xuất. Hiện xã có 8 hộ trồng dưa vàng kim hoàng hậu, tạo việc làm cho khoảng 50 lao động, thu nhập trung bình 6–7 triệu đồng/tháng”, ông Lợi cho biết.
Chính quyền địa phương đang khuyến khích bà con liên kết thành tổ hợp tác, thống nhất quy trình sản xuất, cùng thương lượng giá bán để tránh bị ép giá. Xã cũng đang hỗ trợ đăng ký chứng nhận VietGAP, giúp sản phẩm đạt chuẩn, mở đường xuất khẩu trong tương lai gần.
Đối với ông Công, “thành công lớn nhất không phải tiền”, mà là niềm tin của người tiêu dùng và sự thay đổi trong nhận thức của người nông dân. “Trước đây, ai cũng nghĩ làm nông là khổ. Giờ thì khác rồi, nông nghiệp sạch, công nghệ cao có thể giúp mình làm giàu thật sự”, ông chia sẻ.
Nhờ nguồn thu ổn định, gia đình ông Công có cuộc sống sung túc hơn. Ba lao động địa phương làm việc thường xuyên trong trang trại với mức lương 7 triệu đồng/tháng, chưa kể thời vụ. Ông đang tính mở rộng thêm nhà màng, xây khu sơ chế riêng, hướng tới xuất khẩu sang thị trường Đông Nam Á.
Những ngày cuối vụ, khi nắng chiều trải vàng trên những dãy nhà màng, ông Công vẫn lặng lẽ đi dọc các luống dưa, tay vuốt nhẹ từng dây leo, ánh mắt đầy trìu mến. “Mình thương cây như thương con. Nó nuôi mình, đổi đời cho mình”, ông cười hiền.
Hành trình của ông Lê Văn Công là hình ảnh thu nhỏ của sự chuyển mình của nông thôn xứ Thanh, nơi những người nông dân dám bỏ cái cũ, dám học cái mới, dám làm lớn. Từ những trái dưa vàng óng ánh, họ không chỉ tạo ra thu nhập, mà còn gieo mầm cho một tương lai nông nghiệp sạch, hiện đại và bền vững.
“Chỉ cần có ý chí và chịu học, thì dù học ít hay tay trắng, ai cũng có thể đổi đời”, ông Công nói, giọng rắn rỏi. Và giữa vùng trung du ấy, mỗi mùa dưa chín vàng, người ta lại nhắc đến người nông dân xứ Thanh đã trở thành biểu tượng của ý chí vươn lên, làm giàu bằng chính bàn tay và khối óc của mình.
Từng trắng tay sau khi đầu tư tiền tỷ vào trồng lan đột biến, anh Lê Văn Hùng ở xã Hoằng Lộc (Thanh Hóa) đã không bỏ cuộc. Trở về từ Hàn Quốc, anh kiên trì khởi nghiệp lần nữa với mô hình nuôi cầy hương, loài động vật hoang dã đã được thuần hóa, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Chỉ sau vài năm, anh đã sở hữu trang trại hơn 400 con, doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm, trở thành tấm gương điển hình trong phong trào làm giàu trên chính quê hương.
Từ một sinh viên ngành nông lâm trở về quê với hai bàn tay trắng, anh Hà Văn Đặng (sinh năm 1994, xã Điền Lư, Thanh Hóa) đã mạnh dạn vay vốn, khởi nghiệp bằng nghề nuôi gà Lạc Thủy. Vượt qua những thất bại, dịch bệnh và thiếu vốn ban đầu, sau hơn 10 năm, anh gây dựng được trang trại hơn 6.000 con gà, hơn 100 con lợn, mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm.
Trở về từ những năm tháng du học, chị Lê Thị Hồng Duyên (sinh năm 1991, phường Nguyệt Viên, tỉnh Thanh Hóa) không chọn phố thị hoa lệ mà quyết tâm cùng cha mình cải tạo 4 ha đất hoang hóa. Từ mảnh đất khô cằn ấy, chị đã gây dựng nên Hợp tác xã nông nghiệp Cả Tổ, một nông trại công nghệ cao trồng dưa vàng, nho, cà chua… vừa tạo việc làm cho lao động địa phương, vừa mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp sạch và du lịch trải nghiệm.
