Tại Thừa Thiên - Huế, việc phân loại và xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) đang gặp nhiều khó khăn khi hạ tầng thu gom rác thải chưa được hoàn thiện. Sự chậm trễ trong ứng dụng công nghệ xử lý tiên tiến càng làm gia tăng thách thức, ảnh hưởng đến môi trường và chất lượng sống của cộng đồng.
Quản lý chất thải rắn trong sinh hoạt (CTRSH) là một trong những nội dung quan trọng được quy định trong Luật BVMT năm 2020, với 6 Điều (từ Điều 75 - 80) quy định cụ thể các nội dung như: Phân loại, lưu giữ, chuyển giao; Điểm tập kết, trạm trung chuyển; Thu gom, vận chuyển; Xử lý chất thải rắn sinh hoạt, Chi phí thu gom,...Trong đó, theo Điều 75 Luật Bảo vệ Môi trường 2020, CTRSH phát sinh từ hộ gia đình, cá nhân sẽ được phân loại theo nguyên tắc như sau: chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; chất thải rắn sinh hoạt khác.
Để việc phân loại rác tại nguồn được thực thi nghiêm ngặt, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường có hiệu lực từ ngày 25/8/2022. Đồng thời, bộ luật cũng quy định trách nhiệm của Bộ TN&MT, UBND các cấp, các cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong việc quản lý CTRSH. Như vậy, trong bối cảnh thực tế hiện nay về môi trường, việc thực hiện các biện pháp phân loại và xử các CTRSH là vô cùng quan trọng, nhưng điều này vẫn chưa được chú trọng và chưa có phương án giải quyết triệt để.
Nhận diện thực trạng
Tình trạng quản lý và xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại tỉnh Thừa Thiên - Huế hiện nay đang đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường, trong năm 2022, toàn tỉnh đã thu gom được hơn 220.000 tấn chất thải rắn, tuy nhiên tỷ lệ thu gom giữa các địa phương lại có sự chênh lệch đáng kể. Cụ thể, tại thành phố Huế, tỷ lệ thu gom đạt đến 98%, nhưng ở các huyện miền núi như A Lưới, con số này chỉ đạt khoảng 85,6%.
Tỷ lệ thu gom CTR trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên - Huế năm 2022
Bên cạnh đó, tỷ lệ thu gom CTRSH trên các địa bàn tỉnh chưa có sự đồng đều. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng phân loại và xử lý CTRSH ở Thừa Thiên - Huế ngày càng trở nên khó khăn. Tại các khu vực đô thị, đặc biệt là thành phố Huế, công tác thu gom rác thải đã được cải thiện với tần suất thu gom mỗi ngày một lần. Tuy nhiên, ở các huyện miền núi điển hình như huyện A Lưới vẫn phụ thuộc nhiều vào việc người dân tự thu gom và xử lý chất thải. Nguyên nhân tỷ lệ thu gom CTR ở huyện A Lưới thấp do một số xã không thuận lợi về đường giao thông, dân cư ở các xã phân bố rải rác nên các phương tiện thu gom khó tiếp cận. Điều này dẫn đến tình trạng rác thải không được thu gom kịp thời, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt vào mùa mưa lũ khi rác bị cuốn vào dòng nước, làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt và cả hệ sinh thái. Ở những khu vực này, người dân đã phản ánh rác thải sinh hoạt thường bị ứ đọng, bốc mùi hôi thối và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
"Trước đây rác thải luôn được thu gom kịp thời, nhưng thời gian qua rác bị ùn ứ nhiều ngày do chậm được thu gom. Người dân chúng tôi đã đóng tiền thu gom, xử lý rác hàng tháng nhưng lại sống khổ vì rác ùn ứ gây ô nhiễm", người dân thị trấn Phú Đa bức xúc chia sẻ!.
Ngoài ra, Thừa Thiên - Huế còn cho thấy sự chênh lệch rõ ràng trong việc đầu tư và quản lý giữa các địa phương trong tỉnh. Dựa vào số liệu năm 2022, tổng ngân sách dành cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý CTRSH trên toàn tỉnh là 204.989 tỷ đồng. Thành phố Huế là địa phương nhận được nguồn đầu tư lớn nhất với hơn 151 tỷ đồng, chiếm phần lớn kinh phí tỉnh dành cho hoạt động này. Trong khi đó, các huyện miền núi như A Lưới chỉ được đầu tư gần 3,9 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với các khu vực khác như thị xã Hương Thủy (11 tỷ đồng) hay huyện Phú Vang (8,5 tỷ đồng).
Ngân sách đầu tư cho các địa phương trên địa bàn tỉnh năm 2022
Có thể thấy, sự chênh lệch trong việc đầu tư và quản lý rác thải tại Thừa Thiên - Huế không chỉ là con số khô khan trên bảng thống kê, mà còn phản ánh thực trạng sâu xa hơn về môi trường và cuộc sống của người dân. Tại các khu vực được đầu tư lớn như thành phố Huế, nhờ nguồn kinh phí dồi dào, việc thu gom và xử lý rác thải trở nên hiệu quả hơn, từ đó giảm thiểu ô nhiễm và cải thiện chất lượng sống. Ngược lại, ở những nơi như huyện A Lưới hay Nam Đông, với kinh phí hạn hẹp và hạ tầng giao thông yếu kém, rác thải thường bị tồn đọng và không được thu gom kịp thời, dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Không chỉ vậy, việc thiếu sự đầu tư đồng đều còn làm giảm hiệu quả của các chương trình phân loại rác tại nguồn, bởi nếu rác không được thu gom đúng cách thì nỗ lực phân loại của người dân cũng trở nên vô nghĩa. Sự không nhất quán này đặt ra câu hỏi lớn về tính bền vững của hệ thống quản lý rác thải trong toàn tỉnh, khi chỉ một số khu vực được ưu tiên trong khi những khu vực khác vẫn phải chịu đựng những hậu quả môi trường nặng nề.
Thách thức xử lý chất thải rắn sinh hoạt gây áp lực lớn đến môi trường
Các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và địa phương tại Thừa Thiên - Huế cho rằng công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo đúng tinh thần của Luật Bảo vệ môi trường 2020 còn gặp nhiều thách thức và trở ngại bao gồm cả hoạt động thu gom, vận chuyển và hoạt động xử lý chất thải.
Thứ nhất, các phương tiện và trang thiết bị phục vụ cho công tác thu gom và vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt tại các xã còn khá hạn chế, phần lớn vẫn dựa vào các phương tiện thủ công. Điều này gây khó khăn cho quá trình xử lý rác thải, làm giảm hiệu quả và tiềm ẩn nguy cơ về môi trường cũng như sức khỏe cộng đồng.
Phương tiện thu gom rác tại Thừa Thiên - Huế
Thứ hai, tại huyện A Lưới và một số xã miền núi, do điều kiện giao thông khó khăn và mật độ dân cư thưa thớt, việc xây dựng hệ thống thu gom và vận chuyển chất thải vẫn chưa được triển khai. Theo báo cáo của UBND huyện A Lưới, tỷ lệ thu gom CTRSH chỉ đạt khoảng 85.6% trong năm 2022, cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng về cơ sở hạ tầng và dịch vụ thu gom rác thải tại khu vực này.
Thứ ba, tại Thừa Thiên - Huế, nhiều điểm trung chuyển và tập kết chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) vẫn chưa được quy hoạch hợp lý, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và cuộc sống của người dân. Chẳng hạn, tại các khu vực như xã Lộc Bổn, huyện Phú Lộc, các điểm tập kết rác thường nằm gần khu dân cư và sát các tuyến đường giao thông chính. Việc lưu trữ rác thải trong thời gian dài mà không có biện pháp xử lý kịp thời đã gây ra mùi hôi thối, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân và làm xấu đi cảnh quan đô thị. Điều này cũng làm cản trở quá trình thu gom và vận chuyển rác, khiến rác thải bị ùn ứ và thất thoát ra môi trường, nhất là trong mùa mưa, khi rác thải dễ dàng bị cuốn trôi, gây ô nhiễm nguồn nước và đất.
Điểm tập kết rác thải gây phản cảm tại xã Lộc Bổn, huyện Phú Lộc
Thứ năm, tại một số địa phương, việc quy hoạch các điểm tập kết chai lọ và túi nilon đựng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) trên đồng ruộng vẫn chưa được thực hiện.
Việc sử dụng và thải bỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật không đúng nơi quy định gây ô nhiễm môi trường
Bên cạnh những thách thức trong hoạt động thu gom và vận chuyển CTRSH, Thừa Thiên - Huế cũng đối mặt với nhiều khó khăn trong công tác xử lý chất thải, tạo nên rào cản lớn trong quá trình phân loại và xử lý rác tại địa phương.
Tỷ lệ chất thải sinh hoạt được xử lý chủ yếu theo hình thức chôn lấp vẫn chiếm phần lớn, điều này dẫn đến việc mất đi một phần đáng kể quỹ đất, đặc biệt khi dân số và lượng CTRSH ngày càng gia tăng. Phương pháp này không chỉ tiêu tốn nhiều diện tích đất đai mà còn không bền vững về lâu dài, khi các bãi chôn lấp nhanh chóng bị quá tải.
Ngoài ra, công nghệ xử lý đốt tiêu hủy chất thải đang thực hiện tại các nhà máy, với quy trình lò đốt tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật môi trường. Tuy nhiên, thực tế hoạt động của các nhà máy này vẫn chưa đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường. Cụ thể, quá trình vận hành thiết bị còn chưa ổn định, trong khi khu vực tập kết và lưu chứa chất thải trước khi xử lý thường phát sinh mùi khó chịu, gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Không những thế, tình trạng ô nhiễm môi trường cục bộ tại các bãi chôn lấp CTRSH ở nhiều địa phương cũng đang trở nên nghiêm trọng. Các bãi chứa này thường nằm gần khu dân cư, dẫn đến phát sinh mùi hôi và ô nhiễm không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân.
Ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) chia sẻ: “Nhận thức của cộng đồng, người dân về phân loại chất thải rắn sinh hoạt còn hạn chế. Sự vào cuộc của chính quyền địa phương còn chậm, chưa quyết liệt. Nhiều địa phương vẫn tư duy rằng, chất thải phải mang đi xử lý, chưa tìm kiếm hoặc xây dựng các cơ sở tái chế trong và ngoài tỉnh để biến chất thải thành tài nguyên và nguyên liệu sản xuất, phát triển kinh tế.”
Ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường)
Ngoài ra, ông Nguyễn Văn Quý - Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Quản lý chất thải rắn (Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội) cũng cho biết thêm: “Dù bất kỳ nguyên nhân nào, thì việc để tồn đọng hàng nghìn tấn rác thải ở các điểm tập kết là không thể chấp nhận được. Bởi, các doanh nghiệp vệ sinh môi trường và các địa phương phải xây dựng phương án dự phòng để giải quyết tình huống phát sinh từ thực tiễn.”
Cần sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và người dân
Trước những vướng mắc trên, Phó Cục trưởng Kiểm soát ô nhiễm môi trường Hồ Kiên Trung nêu lên ý kiến: “Để các địa phương thực thi công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt đạt hiệu quả, đem lại giá trị kinh tế sau phân loại đòi hỏi có sự vào cuộc mạnh mẽ và phối hợp chặt chẽ của 3 bên là chính quyền địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng”.
Thừa Thiên – Huế đẩy mạnh công tác quản lý CTRSH
Quản lý CTRSH không chỉ là nhiệm vụ của một tổ chức hay cơ quan nhà nước mà điều cốt yếu nằm ở trách nhiệm của từng cá nhân trong cộng đồng. Người dân cần có nhận thức về tầm quan trọng của việc phân loại và xử lý chất thải; chủ động tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, như phân loại rác tại nguồn và giảm thiểu sử dụng sản phẩm nhựa. Sự kết hợp hài hòa giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân sẽ tạo ra một hệ thống quản lý chất thải hiệu quả, từ đó góp phần cải thiện chất lượng môi trường sống cho tất cả mọi người.
Tổng Biên tập Tạp chí Tài nguyên và Môi trường Đào Xuân Hưng chia sẻ: “Quản lý chất thải rắn sinh hoạt là trách nhiệm của toàn xã hội. Theo đó, vai trò của các địa phương, doanh nghiệp là yếu tố quan trọng và trách nhiệm của người dân là yếu tố đầu tiên trong việc bảo vệ môi trường hiệu quả.”
TS. Đào Xuân Hưng – Tổng Biên tập Tạp chí Tài nguyên và Môi trường
GS.TS Đặng Thị Kim Chi, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam nhận định, cần xây dựng tiêu chí đánh giá công nghệ xử lý rác thải rắn sinh hoạt tại nước ta để làm căn cứ cho việc đánh giá lựa chọn công nghệ. Các tiêu chí đánh giá này nên tập trung vào kỹ thuật sao cho phù hợp với kinh tế và môi trường bản địa. Đặc biệt, đưa ra tiêu chí khuyến khích các công nghệ hướng đến mô hình kinh tế tuần hoàn.
GS.TS Đặng Thị Kim Chi – Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam
“Công nghệ xử lý chất thải rắn cần được triển khai phù hợp với yêu cầu của từng địa phương. Đồng thời, chú ý kết hợp công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh với công nghệ tái chế chất thải rắn thành phân hữu cơ vi sinh hay công nghệ đốt để giảm tối thiểu việc chôn lấp, nhằm kéo dài tuổi thọ của bãi chôn. Cho nên, công nghệ xử lý trên phải phù hợp với vùng đô thị, vùng đô thị xen lẫn nông thôn, đồng bằng, trung du và miền núi”, Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Kim Chi đề xuất giải pháp!.
Chủ đầu tư và các cơ sở cung cấp dịch vụ xử lý CTRSH đang tích cực chuẩn bị để thẩm định và phê duyệt phương án giá dịch vụ theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 29 Thông tư 02/2022/TT-BTNMT. Việc này sẽ được thực hiện sau khi Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành quy trình kỹ thuật về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt, cũng như định mức kinh tế - kỹ thuật liên quan.
“Quản lý chất thải rắn sinh hoạt là trách nhiệm của toàn xã hội. Theo đó, vai trò của các địa phương, doanh nghiệp là yếu tố quan trọng và trách nhiệm của người dân là yếu tố đầu tiên trong việc bảo vệ môi trường hiệu quả. Chất thải rắn sinh hoạt được phân loại và tận dụng triệt để giá trị cũng là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá. Nếu khai thác tốt sẽ tạo ra nguồn thu rất lớn để tái đầu tư tại địa phương, doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn”, Tổng biên tập Tạp chí Tài nguyên và Môi trường Đào Xuân Hưng cho biết thêm.
Để giải quyết những thách thức trong phân loại và xử lý chất thải rắn sinh hoạt tại Thừa Thiên - Huế, cần một chiến lược đồng bộ và hiệu quả từ cả chính quyền, doanh nghiệp và người dân. Sự hợp tác và đồng lòng sẽ là chìa khóa giúp cải thiện môi trường sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nơi đây.
Thu Hường - Thùy Linh
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Thực hiện Kết luận chỉ đạo của Bí thư Thành ủy tại buổi khảo sát, kiểm tra tiến độ thực hiện dự án nạo vét, cải tạo môi trường và xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh chỉ đạo các sở, ngành và địa phương liên quan khẩn trương tháo gỡ vướng mắc, hoàn tất công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư dự án rạch Xuyên Tâm trong tháng 11/2025.
Ngày 3/10/2025, tại Hà Nội, Báo Văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) tổ chức Lễ phát động Chương trình Bảng xếp hạng “Khách sạn tiêu biểu không thuốc lá” lần thứ I - năm 2025.
Trong bối cảnh Việt Nam đang theo đuổi các mục tiêu về kinh tế tuần hoàn và kinh tế xanh, giảm phát thải, trong đó giảm thiểu rác thải nhựa, trách nhiệm của các ngành sản xuất, đặc biệt là ngành hàng tiêu dùng nhanh, ngành đồ uống, với hàng tỷ sản phẩm được tiêu thụ mỗi năm đang đứng trước một bài toán nan giải nhưng cũng nhiều cơ hội. Đó là xử lý và tái chế bao bì và thực thi Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR).
Chiều 26/9/2025, tại Hội trường Ban Quản lý chợ Đông Ba (TP. Huế), Dự án Huế - Đô thị giảm nhựa ở miền Trung Việt Nam (TVA)/WWF-Việt Nam phối hợp với Ban Quản lý chợ tổ chức sự kiện Tổng kết mô hình Giảm nhựa và Phân loại rác hữu cơ tại chợ năm 2025, đồng thời bàn giao 5 xe rác đẩy tay phục vụ công tác thu gom, phân loại rác. Sự kiện là bước tiếp nối nỗ lực lan tỏa mô hình phân loại rác tại nguồn, hướng tới xây dựng một đô thị Huế xanh - sạch - thân thiện môi trường.
Việc thực hiện chính sách, pháp luật kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành đã đạt được nhiều kết quả nổi bật, quan trọng; trong đó công tác bảo vệ môi trường có nhiều chuyển biến, đạt và vượt nhiều mục tiêu, chỉ tiêu quan trọng đề ra, chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam đứng tốp đầu trong ASEAN; 03/05 chỉ tiêu đã vượt kế hoạch đặt ra cho năm 2025.
Trung tâm Ứng phó sự cố môi trường Việt Nam (SOS) vừa được tin tưởng lựa chọn làm đơn vị trực sẵn sàng ứng phó sự cố môi trường trong suốt thời gian tàu chiến HMS Richmond (Hải quân Hoàng gia Anh) hiện diện tại cảng Nhà Rồng.
