Thống nhất đề xuất hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia

Chiều 15/10, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình và các Phó Thủ tướng Chính phủ: Trần Hồng Hà, Mai Văn Chính đồng chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các bộ, ngành hữu quan về việc nghiên cứu, xem xét hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia: Xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tham dự cuộc họp có Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung; Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng; lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương.

Thời gian qua, việc triển khai thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) đạt được nhiều kết quả quan trọng, góp phần vào phát triển kinh tế - xã hội. CTMTQG, CTMTQG giảm nghèo bền vững (giai đoạn 2021 - 2025) đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu, chỉ tiêu được Quốc hội, Chính phủ giao thực hiện; CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I (2021 – 2025) đã hoàn thành 6/9 nhóm mục tiêu đề ra.

Tại cuộc họp, lãnh đạo Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường có báo cáo đánh giá tổng thể về tình hình, kết quả triển khai thực hiện 3 Chương trình; báo cáo về việc rà soát về phạm vi, đối tượng, nội dung đầu tư còn trùng lắp, những hạn chế còn tồn tại, từ đó đề xuất phương án lồng ghép, hợp nhất, tích hợp phù hợp, đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn, tránh chồng chéo.

Một số đại biểu đánh giá, bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, trong quá trình thực hiện các chương trình còn có những tồn tại, bất cập, trong đó có sự trùng lắp phạm vi, đối tượng, nội dung giữa các Chương trình. Sau khi rà soát cho thấy, đối tượng thụ hưởng của 3 Chương trình là các xã miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số nghèo. Về địa bàn, nhiều xã dân tộc thiểu số miền núi vừa là xã nông thôn, vừa thuộc xã nghèo; hạng mục đầu tư hạ tầng, hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề còn trùng lặp về nội dung.

Do đó, việc triển khai độc lập 3 Chương trình trong thời gian qua gặp một số khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện như: Nguồn lực bị phân tán, chậm giải ngân vốn đầu tư công, địa phương (cấp xã) nhận nhiều nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng gây khó khăn trong khâu lập kế hoạch, báo cáo và huy động vốn đối ứng, gây chồng chéo trong quản lý và giám sát, khó đánh giá hiệu quả của Chương trình, làm giảm hiệu quả đầu tư, không tận dụng được tính bổ trợ giữa các Chương trình.

Nhận thấy các nội dung của 3 Chương trình đều gắn trực tiếp với phát triển nông thôn, sinh kế, hạ tầng, đối tượng nghèo và cải thiện đời sống khu vực nông thôn miền núi. Do đó, một số ý kiến cho rằng việc tích hợp, hợp nhất 3 Chương trình là phù hợp, đảm bảo tính đồng bộ trong quản lý, lồng ghép được nguồn lực, nâng cao hiệu quả đầu tư, thống nhất về tiêu chí, cơ chế đầu tư, quy trình hướng dẫn giám sát, đồng thời hạn chế chồng chéo, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực đầu tư công.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nêu rõ, các CTMTQG hiện nay đều hướng tới những nhóm đối tượng, địa bàn tương đồng, chủ yếu là khu vực nông thôn, miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi tập trung tỉ lệ hộ nghèo cao nhất. Khi phê duyệt ba CTMTQG, Quốc hội đã yêu cầu xác định rõ nội dung, đối tượng, địa bàn; đồng thời lồng ghép chính sách, tích hợp nguồn lực giữa các chương trình, bảo đảm phân bổ đồng bộ, phù hợp với đặc thù vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Vì vậy, việc tổng kết, điều chỉnh các CTMTQG cần được thực hiện theo hướng rà soát, tích hợp các nội dung liên quan, nhất là trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa và giảm nghèo bền vững, trong đó, khu vực nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số phải được ưu tiên cao hơn.

Phó Thủ tướng đề xuất hai cách triển khai. Thứ nhất, xác định một số mục tiêu chung cho cả ba chương trình, trong đó CTMTQG giảm nghèo bền vững mang tính toàn quốc, còn vùng đồng bào dân tộc được ưu tiên trọng điểm hơn. Thứ hai là xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ và phân cấp cụ thể cho địa phương là giải pháp căn bản để khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán, nâng cao hiệu quả đầu tư công và bảo đảm các CTMTQG đạt kết quả thực chất, bền vững. Trung ương tập trung ban hành chính sách, kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả.

Thống nhất với chủ trương tích hợp các chương trình thành một chương trình mới, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính nêu rõ, chương trình này sẽ có một mục tiêu chung, nhưng gồm hai hợp phần, một hợp phần về nông thôn mới và giảm nghèo, một hợp phần về dân tộc thiểu số. 

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, cuộc họp thống nhất với đề xuất cần tích hợp ba CTMTQG thành một chương trình. Tuy có khó khăn khi tích hợp nhưng những thuận lợi là rất lớn, rất nhiều; những khó khăn cũng đã được nhận diện, nhận định rõ để có các biện pháp khắc phục.

Phó Thủ tướng Thường trực nêu rõ, công tác chuẩn bị, đề xuất hợp nhất, tích hợp phải có sự chuẩn bị hết sức bài bản, công phu, nhanh nhưng phải bảo đảm chất lượng để trình cấp trên xem xét, quyết định. Đồng thời lưu ý trong quá trình nghiên cứu đề xuất hợp nhất phải có sự rà soát kỹ lưỡng các nội dung trong cả ba chương trình nói riêng và các chương trình mục tiêu khác đang được xây dựng; đặt trong bối cảnh địa giới hành chính, địa vị pháp lý của các cấp chính quyền có thay đổi so với trước đây; có sự phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền mạnh mẽ;…

Về nguyên tắc tích hợp, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình yêu cầu giữ nguyên tất cả mục tiêu, đối tượng, chính sách đã được Quốc hội phê duyệt đối với cả 3 chương trình, thời gian kéo dài tới 2035; chỉ khắc phục những vấn đề chồng chéo; Chương trình mới không phải xây dựng lại, không phải phê duyệt lại từ đầu mà có 2 hợp phần. Cơ quan chỉ đạo của 3 chương trình là Chính phủ, các bộ tham gia; Bộ Tài chính làm đầu mối chung.