Từ hỗ trợ đến trao quyền: Thay đổi cách tiếp cận giảm nghèo cho phụ nữ và trẻ em gái

Bên cạnh việc cải thiện hạ tầng và mở rộng dịch vụ xã hội cơ bản, một trọng tâm quan trọng của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững là tăng quyền năng kinh tế, xã hội và tiếng nói cho phụ nữ, trẻ em gái, đặc biệt tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Đây là nhóm dễ bị tổn thương hơn trước rủi ro nghèo đói, thiếu thiệt thòi trong tiếp cận nguồn lực và cơ hội sinh kế.

Theo Bộ Nội vụ, quá trình triển khai các mô hình hỗ trợ sản xuất đã ghi nhận tỷ lệ nữ giới tham gia ngày càng tăng, trong đó tại nhiều địa phương, phụ nữ chiếm trên 50% số hộ hưởng lợi trực tiếp từ các dự án sinh kế. Thông qua việc được tiếp cận tín dụng ưu đãi, tập huấn kỹ thuật, tổ chức nhóm sản xuất cộng đồng và liên kết thị trường, phụ nữ không chỉ đóng góp thu nhập cho gia đình mà còn có vai trò lớn hơn trong quyết định tài chính và sản xuất.

Nhiều mô hình sinh kế, từ chăn nuôi, trồng trọt, thảo dược bản địa đến thủ công mỹ nghệ, du lịch cộng đồng, đã chứng minh phụ nữ có khả năng dẫn dắt sản xuất hiệu quả. Tại không ít xã đặc biệt khó khăn, mô hình “phụ nữ làm chủ tổ nhóm tiết kiệm, vay vốn” đã trở thành điểm tựa để các hộ thoát nghèo và không tái nghèo.

Thu hẹp các chiều thiếu hụt liên quan đến giới

Ngoài sinh kế, các chính sách giảm nghèo mới tiếp cận theo hướng giảm thiếu hụt dịch vụ cơ bản gắn với nhu cầu riêng của phụ nữ và trẻ em gái. Công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản được triển khai ngày càng sâu rộng.

Nhiều địa phương đã xây dựng các mô hình điểm như: Câu lạc bộ phụ nữ phát triển kinh tế; Nhóm cha mẹ chăm sóc - nuôi dưỡng trẻ toàn diện; Nhà tạm lánh hỗ trợ phụ nữ bị bạo lực; Lớp kỹ năng làm cha mẹ cho vùng dân tộc thiểu số.

Những mô hình này giúp phụ nữ, trẻ em gái tiếp cận kiến thức, kỹ năng và dịch vụ hỗ trợ kịp thời; đồng thời thúc đẩy thay đổi hành vi cộng đồng theo hướng bình đẳng và an toàn hơn.

Cải thiện cơ hội học tập và phát triển của trẻ em gái

Trong lĩnh vực giáo dục, chương trình giảm nghèo đã góp phần đáng kể vào việc duy trì tỉ lệ đi học đúng độ tuổi của trẻ em gái ở mức cao, đặc biệt tại các huyện nghèo. Nhiều em được hỗ trợ chi phí học tập, học bổng, sách giáo khoa; các trường bán trú được đầu tư cơ sở vật chất, giúp giảm nguy cơ bỏ học sớm, vốn thường xảy ra nhiều hơn ở trẻ em gái do gánh nặng việc nhà và rào cản văn hóa.

Việc thu hẹp khoảng cách số năm đi học giữa trẻ em gái dân tộc thiểu số với trẻ em vùng đồng bằng là một trong những tín hiệu tích cực, góp phần nâng cao cơ hội việc làm trong tương lai và phá vỡ vòng nghèo đói giữa các thế hệ.

Hướng tới giai đoạn 2026-2030: Tập trung mạnh vào trao quyền

Những kết quả đạt được trong giai đoạn 2021-2025 là nền tảng quan trọng để bước vào giai đoạn tiếp theo với định hướng “từ hỗ trợ sang trao quyền”, coi phụ nữ và trẻ em gái là trung tâm trong chiến lược giảm nghèo bền vững.

Các bộ, ngành đang xây dựng khung chính sách mới theo hướng: tăng tín dụng ưu đãi cho phụ nữ làm chủ hộ nghèo, nhân rộng mô hình sinh kế thích ứng biến đổi khí hậu, mở rộng đào tạo nghề gắn với nhu cầu thị trường, nâng cao dịch vụ chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng cho bà mẹ và trẻ em, đẩy mạnh chuyển đổi số trong cung cấp dịch vụ công cho nhóm yếu thế.

Mục tiêu không chỉ là giảm nghèo về thu nhập mà còn giảm bất bình đẳng giới, bảo đảm mọi phụ nữ và trẻ em gái, dù ở vùng sâu, vùng xa hay nhóm dân tộc thiểu số, đều có cơ hội tiếp cận nguồn lực, nâng cao tiếng nói và tham gia đầy đủ vào đời sống xã hội.