Từ chum ủ dược liệu đến sản phẩm OCOP

Sư thầy Thích Đàm Ngoan sinh ra ở một huyện miền núi Thanh Hóa. Mười lăm tuổi, thầy rời vòng tay cha mẹ, bước chân vào cửa Phật. Sau nhiều năm tu học, tốt nghiệp Cử nhân Triết học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, thầy tiếp tục học tập tại Học viện Phật giáo.

Buổi livestream bán hàng của sư thầy Thích Đàm Ngoan diễn ra mộc mạc, không kịch bản, không âm thanh, ánh sáng chuyên nghiệp

Năm 2008, khi được bổ nhiệm trụ trì chùa Hồi Long, thầy đứng trước một khung cảnh tiêu điều: ngôi chùa cổ xuống cấp, mái ngói dột nát, sân chùa cỏ mọc um tùm. Thầy bắt tay vào tu sửa, từng viên gạch, từng mảng tường đều có sự góp sức của bà con phật tử. Chùa dần khang trang hơn, nhưng rồi một thử thách khác xuất hiện: những đứa trẻ mồ côi, bị bỏ rơi lần lượt tìm đến nương nhờ.

“Chúng đến trong nhiều hoàn cảnh – có đứa bị bỏ trước cổng chùa lúc mới lọt lòng, có đứa mẹ mất cha bỏ đi, có đứa gia đình quá nghèo. Nhưng một khi đã bước vào đây, tôi coi tất cả như con ruột”, thầy kể, đôi mắt rưng rưng.

Sư thầy Thích Đàm Ngoan kiểm tra và sơ chế nguyên liệu thảo dược trước khi đưa vào ngâm ủ sản xuất sản phẩm xanh

Nuôi một vài đứa trẻ đã khó, nuôi đến gần 30 cháu lại càng gian nan. Tiền ăn, tiền học, thuốc men… luôn là nỗi trăn trở thường trực. Ban đầu, thầy thử trồng nấm, làm nhang hương, làm nến để bán nhưng lợi nhuận không đáng kể.

Bước ngoặt đến vào năm 2016, khi thầy gặp lại một người bạn cũ – cô giáo ở Cẩm Thủy – và được chỉ cho công thức ngâm ủ dược liệu làm sản phẩm gia dụng. Từ đó, sân chùa bỗng có thêm những góc “xưởng sản xuất” đặc biệt: vại, chum, thùng inox… chứa đầy bồ kết, vỏ dứa, sả, chanh, nha đam. Thầy tỉ mỉ rửa từng nguyên liệu, cắt nhỏ, ngâm ủ theo tỷ lệ bí quyết, để lên men 8–12 tháng, rồi lọc ly tâm, ủ thêm 3 tháng trước khi đóng chai. Mỗi công đoạn đều được thực hiện với sự kiên nhẫn của người làm việc thiện – không vội vã, không bỏ sót bước nào.

Sư thầy Thích Đàm Ngoan bên khu vực hàng trăm thùng lớn ủ dược liệu để sản xuất các sản phẩm thân thiện môi trường

Những sản phẩm đầu tiên – dầu gội, dầu xả, nước rửa chén, tinh dầu – được bà con trong vùng đón nhận. Không chỉ an toàn và thơm dịu, sản phẩm còn mang dấu ấn của “thương hiệu chùa Hồi Long”. Câu chuyện về vị sư thầy sản xuất đồ gia dụng từ nguyên liệu thiên nhiên nhanh chóng lan xa. Sân chùa bỗng hóa thành một “xưởng sản xuất xanh” đặc biệt: những chum xanh, vại, xếp thẳng hàng, bên trong là bồ kết, vỏ bưởi, sả, nha đam, nghệ, gừng… Tất cả nguyên liệu đều lấy từ các vùng nguyên liệu sạch trên khắp cả nước, tuyệt đối không phun thuốc trừ sâu hay hóa chất bảo quản.

Đáng chú ý, nhờ quy trình hoàn toàn không sử dụng hóa chất tạo mùi, chất bảo quản hay chất tẩy, sản phẩm vừa an toàn cho người dùng – kể cả trẻ nhỏ và người có làn da nhạy cảm – vừa thân thiện với môi trường. Nước thải từ quá trình sản xuất có thể tưới cây hoặc xả thẳng ra vườn mà không gây hại đất và nguồn nước.

Quá trình ngâm ủ nguyên liệu nha đam trong thùng để tạo ra sản phẩm tẩy rửa tự nhiên an toàn, thân thiện với môi trường

Người dân dùng thử đều nhận thấy mái tóc mềm mượt hơn, da tay không bị khô rát khi rửa chén, mùi hương tự nhiên dễ chịu chứ không nồng như sản phẩm công nghiệp. Đặc biệt, nhiều hộ gia đình quanh vùng đã giảm hẳn việc sử dụng chất tẩy rửa hóa học, góp phần giữ nguồn nước sạch cho cả cộng đồng.

Năm 2018, khi Trung tâm Từ thiện Xã hội chùa Hồi Long ra đời, nơi đây vừa là mái ấm cho trẻ mồ côi, vừa là xưởng sản xuất nhỏ nhưng ấm áp tình người. Năm 2023, dầu gội Hương Long đạt chứng nhận OCOP 3 sao, rồi nước rửa chén tẩy rửa đa năng cũng được xếp hạng tương tự. Đó là phần thưởng xứng đáng cho hàng năm trời miệt mài và sáng tạo của thầy cùng phật tử.

Phần bã sau khi ngâm ủ được sử dụng làm phân bón tốt cho cây trồng

Những buổi “chợ online” nuôi lớn tuổi thơ

Ngày nay, ai bước vào chùa Hồi Long vào buổi tối sẽ dễ dàng bắt gặp một “phiên chợ” rất lạ: giữa ánh đèn vàng ấm áp, sư thầy Thích Đàm Ngoan ngồi trước chiếc điện thoại cũ, xung quanh là hàng chục chai dầu gội, nước rửa chén, tinh dầu. Bên cạnh, vài đứa trẻ ngồi chăm chú xem màn hình, thỉnh thoảng phụ thầy đưa sản phẩm ra trước ống kính.

Không kịch bản cầu kỳ, không ánh sáng chuyên nghiệp, chỉ bằng giọng nói chân chất và nụ cười hiền, thầy giới thiệu từng công đoạn làm sản phẩm, kể về hành trình nuôi dưỡng các cháu bé ở chùa. Mỗi buổi livestream, có khi vài trăm đơn hàng được chốt, sản phẩm gửi đi khắp các tỉnh thành.

Toàn bộ doanh thu bán hàng được sư thầy dùng để nuôi trẻ mồ côi và làm thiện nguyện

“Bán hàng thế này vất vả, nhưng tôi vui. Mọi đồng thu được đều dành để lo cho các cháu: từ bữa cơm, bộ quần áo mới, đến tiền học phí. Có bé mới 3–4 tháng tuổi, vừa đi viện về, mọi chi phí đều trông vào đây”, thầy tâm sự. Nhờ nguồn thu từ bán hàng online và sự ủng hộ của cộng đồng, 30 đứa trẻ trong chùa có bữa ăn đủ chất, quần áo gọn gàng, được đến trường như bao bạn bè đồng trang lứa. Ngày Tết, các em có áo mới, bánh kẹo; ngày tựu trường, ai cũng có cặp sách, vở mới thơm mùi giấy.

Có em lớn lên, học nghề rồi quay lại phụ giúp chùa, chăm sóc các em nhỏ. Có em thi đỗ vào đại học, mang theo lời thầy dặn “Sống tử tế và nhớ về nơi mình lớn lên”. Đó chính là những “trái ngọt” mà sư thầy và mái chùa đã ươm trồng suốt nhiều năm.

Các sản phẩm đã thu hút nhiều khách hàng tìm mua

Hình ảnh các bé cười rạng rỡ khi thấy tên người mua hàng đọc trên livestream, hay giây phút cả chùa cùng đóng gói sản phẩm gửi đi, đều là những lát cắt ấm áp của cuộc sống nơi đây.

Không dừng lại ở đó, chùa Hồi Long đang xây thêm nhà xưởng, nghiên cứu sản phẩm mới, hướng tới nâng cấp từ OCOP 3 sao lên 4–5 sao. Nhưng với sư thầy, giá trị lớn nhất không phải là những ngôi sao xếp hạng, mà là việc mỗi sản phẩm bán ra giúp thêm một đứa trẻ được ăn no, mặc ấm, học hành tử tế.

Các sản phẩm đa dạng mẫu mã, đặc biệt vào năm 2023 đã đạt chứng nhận là sản phẩm OCOP 3 sao

Từ một mái chùa nhỏ bên biển Thanh Hóa, chùa Hồi Long nay đã trở thành điểm tựa của hàng chục phận đời bất hạnh và là “điểm sáng xanh” trong làng nghề OCOP địa phương. Hành trình của sư thầy Thích Đàm Ngoan là minh chứng rằng, khi tình thương được nuôi dưỡng bằng ý chí và sáng tạo, nó có thể biến thành sức mạnh thay đổi cuộc đời.

Hoàng Anh