Sáng ngày 5/9, tại TP. Hồ Chí Minh, diễn ra Hội thảo “Logistics xanh - xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu”, do Vụ Phát triển thị trường Nước ngoài (Bộ Công thương) phối hợp cùng Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) tổ chức.

Chương trình hội thảo Logistics xanh

Chương trình Hội thảo với mục tiêu đẩy mạnh các hoạt động xuất nhập khẩu và xây dựng chuỗi cung ứng xanh, hiệu quả, bền vững… đồng thời là nơi các doanh nghiệp logistics có cơ hội trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm, đề xuất các kiến nghị thiết thực để phát triển ngành logistis Việt Nam.

Các chuyên gia nhận định, Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng trở thành trung tâm logistics mới của thế giới, có vị trí địa lý chiến lược, với lợi thế bờ biển dài, nhiều cảng nước sâu, sân bay quốc tế, hệ thống đường sắt xuyên quốc gia và mạng lưới giao thông thuận lợi… Nên việc phát triển các trung tâm logistics, cảng cạn, kho ngoại quan và vận tải đa phương thức đang đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các ngành xuất khẩu chủ lực như điện tử, dệt may, nông - lâm - thủy sản…

Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Trần Phú Lữ, Giám đốc ITPC khẳng định, hiện nay phát triển logistics “xanh” là xu hướng tất yếu và là tiêu chí quan trọng đánh giá sự phát triển bền vững của toàn ngành logistics. Khi các doanh nghiệp ứng dụng logistics xanh trong chiến lược của mình, về lâu dài, sẽ gia tăng được số lượng khách hàng, tăng được nguồn thu và cắt giảm chi phí, nâng cao sức cạnh tranh.

Ông Trần Phú Lữ - Giám đốc ITPC chia sẻ tại Hội thảo

Logistics xanh ngày càng được Chính phủ và các doanh nghiệp tập trung quan tâm, đầu tư một cách chuyên nghiệp, thể hiện qua việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng, đặc biệt là một loạt hệ thống đường cao tốc trọng điểm, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vận tải tại Việt Nam, tiết kiệm thời gian và chi phí vận chuyển. Ngoài ra, hệ thống cảng biển cũng ngày càng được cải thiện, được chú trọng đầu tư, cải tiến liên tục, tiếp cận những dịch vụ vận tải tiên tiến, hiện đại và thân thiện môi trường hơn… Ông Lữ nhấn mạnh, đối với các doanh nghiệp đã quan tâm đầu tư phát triển logistics xanh, thậm chí đã xác định mục tiêu phát triển logistics xanh, thì cần thường xuyên cập nhật nội dung chiến lược và tình hình thực hiện phát triển logistics xanh để có những điều chỉnh đúng với thực tiễn và xu thế. Hơn thế nữa, doanh nghiệp cũng cần cải thiện chất lượng vận tải, thay thế các phương tiện vận tải sao cho thân thiện với môi trường; tối ưu hóa kho bãi bằng sử dụng công nghệ GPS quản lý thông tin và định vị trong vận tải; tăng cường phát triển công nghệ lạnh, nhằm tiết kiệm năng lượng cho hệ thống kho bãi…

Chia sẻ tại Hội thảo, ông Trương Tấn Lộc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Logistics TP. Hồ Chí Minh (HLA) cho biết, hiện nay Việt Nam dù được xếp hạng 43/139 về Chỉ số Hiệu quả Logistics (LPI), nhưng vẫn còn đối mặt với những điểm yếu cố hữu về chất lượng cơ sở hạ tầng và dịch vụ, dẫn đến lãng phí và phát thải carbon không cần thiết. Ông Lộc phân tích và chỉ rõ về các rào cản quốc tế, áp lực từ Liên minh châu Âu (EU) đang thiết lập lại các quy chuẩn mới… Cụ thể, là Cơ chế điều chỉnh biên giới Carbon (CBAM) sẽ có hiệu lực đầy đủ từ năm 2026, hoạt động như một loại thuế carbon áp lên hàng hóa nhập khẩu vào EU. Lúc này, doanh nghiệp xuất khẩu sẽ phải mua và nộp “chứng chỉ CBAM” tương ứng với lượng phát thải carbon trong sản phẩm. Song song đó, Chỉ thị về thẩm định tính bền vững của doanh nghiệp (CSDDD), buộc các công ty phải chịu trách nhiệm về các tác động tiêu cực đến môi trường, trong toàn bộ chuỗi cung ứng và áp dụng các tiêu chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị) một cách nghiêm ngặt.

Ông Lộc cho rằng, những quy định như CBAM và CSDDD đang tái định giá carbon trên quy mô toàn cầu. Điều này có nghĩa là, logistics xanh không còn là câu chuyện về trách nhiệm xã hội, mà đã trở thành một “giấy thông hành” thương mại. Nên việc tuân thủ là điều kiện cần để không bị phạt, hoặc bị cấm xuất khẩu. Tuy vậy, ở góc độ rộng hơn, việc xây dựng một chuỗi cung ứng minh bạch, bền vững với lượng phát thải thấp, chính là điều kiện đủ để các nhà mua hàng quốc tế lựa chọn các doanh nghiệp Việt Nam. Dữ liệu logistics xanh sẽ trở thành một chỉ số hiệu suất, trực tiếp nâng cao giá trị thương hiệu và năng lực đàm phán của doanh nghiệp Việt.

Ông Trương Tấn Lộc - Phó Chủ tịch HLA chia sẻ về vai trò của Logistics xanh trong chiến lược xây dựng chuỗi cung ứng

Ông Trương Tấn Lộc dẫn giải những thực tiễn, sinh động ở trong nước, như Cảng Tân Cảng - Cát Lái (TP. Hồ Chí Minh) đã giảm thời gian giao nhận từ vài tiếng xuống chỉ còn 15 - 20 phút, nhờ áp dụng 100% giao dịch qua ePort, đồng thời tiết kiệm 1,5 đến 2 triệu USD chi phí nhiên liệu mỗi năm và giảm đáng kể khí thải CO2, nhờ hệ thống cẩu bờ và cẩu bãi chạy hoàn toàn bằng điện. Tương tự, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong tối ưu hóa lộ trình có thể giúp giảm 15% lượng nhiên liệu tiêu thụ và 25% thời gian giao hàng… Ông Lộc chỉ ra, thách thức hiện nay là sự phụ thuộc quá lớn vào đường bộ và bài toán kết nối hạ tầng logistics còn nhiều bất cập… đồng thời HLA đưa ra những kiến nghị, đề xuất mang tính chiến lược về các vấn đề chính sách tài chính xanh, tín dụng xanh cho doanh nghiệp; hoàn thiện hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon; dự án hạ tầng logistics trọng điểm; xây dựng một “hệ sinh thái dữ liệu Logistics” dùng chung…

Cũng tại Hội thảo, ông Bùi Tuấn Hải, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu vực II khẳng định, trước áp lực khổng lồ từ lưu lượng giao thương quốc tế ngày càng tăng, ngành Hải quan đã thực hiện một cuộc cách mạng số hóa toàn diện để hướng tới mục tiêu xây dựng “Hải quan số, Hải quan thông minh” vào năm 2030... Song song đó, Chi cục Hải quan Khu vực II sẽ tích cực tham gia triển khai các công nghệ như Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data) và Chuỗi khối (Blockchain) vào hoạt động nghiệp vụ. Đồng thời, để khai thác tối đa lợi ích từ hệ sinh thái số, ông Hải nhấn mạnh, doanh nghiệp không thể tiếp cận một cách bị động, mà phải đóng vai trò tiên phong, thường xuyên cập nhật các quy định pháp luật, phối hợp chặt chẽ và chủ động liên hệ với cơ quan Hải quan khi có vướng mắc… nhằm để giải quyết các vấn đề được nhanh chóng và xây dựng mối quan hệ đối tác tin cậy.

Thông qua Hội thảo “Logistics xanh - xu hướng phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu”, Ban tổ chức kỳ vọng sẽ tạo không gian kết nối, trao đổi và tăng cường hợp tác giữa cơ quan, đơn vị liên quan, doanh nghiệp logistics và các đối tác xuất nhập khẩu… để cùng nhau tìm ra các giải pháp logistics hiệu quả, thích ứng linh hoạt và thân thiện với môi trường. Đồng thời, giúp doanh nghiệp cập nhật được nhiều thông tin, kinh nghiệm thực tiễn, cũng như các mô hình hợp tác trong lĩnh vực logistics xanh và chuỗi cung ứng. Từ đó, doanh nghiệp có thể định hướng để điều chỉnh chiến lược logistics, mở rộng kết nối và nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường khu vực và toàn cầu.

Nguyễn Kiên