Bến Tre nằm ở cuối nguồn sông Cửu Long và tiếp giáp Biển Đông, địa hình thấp và bị chia cắt bởi 4 con sông lớn là: Sông Mỹ Tho, sông Ba Lai, sông Hàm Luông và sông Cổ Chiên. Với điều kiện địa lý như trên, theo Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu, Bến Tre là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi tác động của biến đổi khí hậu, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và đời sống của người dân.
Giải pháp kè mềm hạn chế sạt lở bờ sông trên địa bàn tỉnh Bến Tre.
Tỉnh Bến Tre xếp thứ 8 trong số 63 tỉnh, thành phố của cả nước bị rủi ro cao bởi tình trạng BĐKH. Ảnh hưởng BĐKH qua đợt nắng nóng kéo dài, nhiệt độ tăng, nước biển dâng cao, nước mặn theo các cửa sông chính xâm nhập sâu vào đất liền, nước ngọt phục vụ sinh hoạt thiếu trên diện rộng, nhiều vườn cây ăn trái đặc sản của tỉnh bị xâm nhập mặn (XNM) uy hiếp, báo động nguy cơ xảy ra ONMT, nguồn nước.
Hiện nay, tác động của BĐKH đối với Bến Tre với các biểu hiện thời tiết, khí hậu cực đoan xuất hiện ngày càng nhiều, hạn hán, lũ lụt, nhất là gia tăng tần suất và cường độ các cơn bão. Theo báo cáo của Trung tâm KTTV tỉnh, lượng mưa hàng năm biến động thất thường, tập trung nhiều vào mùa mưa. Trong mùa khô, lượng mưa tăng, giảm không rõ rệt, có xu hướng giảm nhiều hơn. Cường độ mưa, với những đợt mưa lớn nhiều hơn, dẫn đến ngập lụt tăng, nhất là khu vực ven biển, khu đô thị. Các đợt không mưa kết hợp nắng nóng, hạn trong mùa khô, thậm chí ngay cả trong mùa mưa cũng xảy ra nhiều hơn. Lượng mưa ít, nước biển dâng cao hơn, nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền. Những năm gần đây, độ mặn 1‰ xâm nhập nhiều nơi trên địa bàn tỉnh Bến Tre. Nguyên nhân chính ảnh hưởng đến mức độ XNM là do ảnh hưởng của BĐKH làm cho dòng chảy kiệt trên sông Tiền, ở mức thấp, thủy triều Biển Đông lên cao vào những ngày mùa khô. Các đợt triều cường tăng ở mức cao, kết hợp gió mùa làm gia tăng độ sóng biển,... gây sạt lở khu vực ven sông, ven biển. Qua thống kê, đến cuối năm 2018, trên toàn tỉnh Bến Tre có 104 điểm sạt lở bờ sông, 8 điểm sạt lở bờ biển với chiều dài 19,4 km. Hằng năm, hơn 100.000 m2 đất thổ cư, đất vườn trên cồn và các xã ven sông của tỉnh bị sạt lở khiến hơn 1.300 hộ đã bị mất đất, đời sống khó khăn, phải tạm cư nơi khác. Sạt lở lấn sâu vào trong đất liền trung bình hằng năm từ 10-15 m, làm mất hơn 120 ha đất và 54 ha rừng phòng hộ ven biển.
Theo dự báo của cơ quan KTTV, thời gian tới đây, tình trạng nước biển xâm nhập vào đất liền sẽ gia tăng, làm tăng độ mặn ở các con sông và nước ngầm. Do sự gia tăng mực nước biển, độ mặn ảnh hưởng đến chất lượng nước uống, đến phát triển nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, với nhiều loại cây trồng, các loài thủy, hải sản khác nhau.
Để chủ động ứng phó BĐKH, ổn định sản xuất và đời sống của người dân trên địa bàn, Bến Tre đang thực hiện đồng bộ các giải pháp. Trong đó, tập trung mọi nguồn lực để khắc phục những điểm sạt lở xung yếu, khôi phục hàng chục hecta rừng, góp phần hạn chế kịp thời sạt lở, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân. Tỉnh hoàn thành lắp đặt, vận hành thử nghiệm và đưa vào hoạt động hệ thống quan trắc môi trường, cảnh báo mặn tự động trong năm nay. Đồng thời, đánh giá hiệu quả các mô hình sinh kế thích ứng BĐKH thí điểm và chọn mô hình tiềm năng phát triển kinh tế. Ông Nguyễn Văn Chinh, Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Bến Tre cho biết, công tác truyền thông nâng cao nhận thức về ứng phó với BĐKH luôn được các cấp, ngành, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể quan tâm thực hiện. Trong đó, nòng cốt là Sở TN&MT phối hợp với các ngành hữu quan và chính quyền địa phương tập huấn kiến thức BĐKH, BVMT cho hơn 200 cán bộ, với khoảng 6.355 lượt đoàn viên, thanh niên, học sinh và 23.783 hội viên nông dân được truyền thông. Bên cạnh đó, dự án xây dựng hệ thống quan trắc dự báo độ mặn và giám sát chất lượng nước tự động đang được đẩy nhanh tiến độ hoàn thành để kịp thời phục vụ nhân dân. Tỉnh Bến Tre đang tập trung thực hiện hoàn thành các dự án mang tính khả thi đối với địa phương trong ứng phó với BĐKH.
PHƯƠNG LINH
Gen Xanh không chỉ là cuộc thi đơn thuần mà còn là có ý nghĩa quan trọng nhằm xây dựng thế hệ trẻ Việt Nam tiên phong trong phòng chống thiên tai và biến đổi khí hậu.
Trong Kỳ 4, chúng ta đã phân tích vai trò của hợp tác quốc tế và tài chính khí hậu, chiếc “đòn bẩy” giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ hiện đại, nguồn vốn xanh và tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Tuy nhiên, dù chính sách có rõ ràng và quốc tế có đồng hành, mọi cam kết sẽ chỉ là con chữ nếu không có những người trực tiếp thực hiện. Và những người đó chính là cộng đồng và doanh nghiệp, những chủ thể ở tuyến đầu biến mục tiêu giảm phát thải mê-tan thành hành động cụ thể.
Sau ba kỳ đầu tiên, chúng ta đã lần lượt phân tích bức tranh toàn cầu và cam kết của Việt Nam, các giải pháp trong nông nghiệp - chất thải và mặt trận then chốt năng lượng. Tuy nhiên, để biến những cam kết này thành hiện thực, Việt Nam không thể chỉ dựa vào nguồn lực trong nước. Hợp tác quốc tế và huy động tài chính khí hậu sẽ là chìa khóa mở ra cánh cửa thực thi, giúp Việt Nam vượt qua rào cản công nghệ, tài chính và quản lý.
Trong Bài 2, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã đi sâu vào tiềm năng và giải pháp giảm phát thải mê-tan trong nông nghiệp và quản lý chất thải - 02 lĩnh vực chiếm hơn 70% tổng phát thải quốc gia. Nhưng để hiện thực hóa cam kết giảm ít nhất 30% lượng phát thải vào năm 2030, Việt Nam không thể bỏ qua một “mặt trận” khác: năng lượng, đặc biệt là khai thác than và dầu khí. Đây là khu vực tiềm ẩn nguy cơ phát thải cao, nhưng cũng chính là nơi có thể giảm mạnh nếu tận dụng tốt công nghệ và chính sách.
Trong Kỳ 1 của loạt bài, Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã phác họa bức tranh toàn cầu về khí mê-tan - loại khí có sức nóng gấp 28 lần CO₂ trong chu kỳ 100 năm và tới 80 lần trong 20 năm cũng như cam kết mạnh mẽ của Việt Nam khi tham gia Global Methane Pledge, đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% phát thải vào năm 2030 so với 2020. Bước sang Kỳ 2, bài viết đi sâu vào hai lĩnh vực phát thải lớn nhất của Việt Nam: nông nghiệp và quản lý chất thải, nơi chiếm hơn 70% tổng lượng mê-tan quốc gia. Đây không chỉ là thách thức, mà còn là cơ hội vàng để Việt Nam hiện thực hóa cam kết toàn cầu, đồng thời đem lại lợi ích thiết thực cho kinh tế và xã hội.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, khí mê-tan, loại khí nhà kính có sức nóng gấp 28 lần CO₂ - đang trở thành tâm điểm trong các nỗ lực toàn cầu. Việt Nam, cùng hơn 150 quốc gia, đã tham gia Cam kết giảm phát thải mê-tan toàn cầu (Global Methane Pledge) với mục tiêu cắt giảm ít nhất 30% vào năm 2030 so với mức năm 2020. Bên lề Hội thảo “Tuyên truyền, nâng cao nhận thức về giảm phát thải khí mê-tan” tổ chức ngày 25/9/2025 tại Hà Nội, nhiều chuyên gia và nhà quản lý đã chia sẻ về lộ trình hành động, những thách thức cũng như cơ hội để Việt Nam thực hiện thành công cam kết này.
