Nghiên cứu xác định khu vực thuận lợi cho trồng di thực cây sâm Ngọc Linh tại tỉnh Quảng Ninh dựa trên đánh giá tài nguyên khí hậu và đất

Kết quả nghiên cứu cho thấy, một số khu vực miền núi như Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm Hà có điều kiện tương đối phù hợp về độ cao, độ ẩm, lượng mưa, nhiệt độ và thành phần đất. Nghiên cứu đóng góp cơ sở khoa học cho việc di thực và phát triển bền vững loài dược liệu quý này tại miền Bắc Việt Nam.

Tóm tắt. Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis) là loài dược liệu quý hiếm, đặc hữu của Việt Nam, thường phân bố tự nhiên ở vùng núi cao Kon Tum - Quảng Nam. Trước nhu cầu bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu có giá trị, việc mở rộng vùng trồng ra ngoài khu vực phân bố tự nhiên là cần thiết. Nghiên cứu này nhằm xác định các khu vực tiềm năng tại tỉnh Quảng Ninh để trồng di thực Sâm Ngọc Linh, thông qua đánh giá mức độ phù hợp của điều kiện khí hậu và đất đai. Phương pháp nghiên cứu sử dụng hệ thống chỉ tiêu sinh thái - nông học của cây Sâm Ngọc Linh kết hợp với phân tích tài nguyên khí hậu và thổ nhưỡng chi tiết của tỉnh Quảng Ninh. Kết quả cho thấy, một số khu vực miền núi như Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm Hà có điều kiện tương đối phù hợp về độ cao, độ ẩm, lượng mưa, nhiệt độ và thành phần đất. Nghiên cứu đóng góp cơ sở khoa học cho việc di thực và phát triển bền vững loài dược liệu quý này tại miền Bắc Việt Nam.

Từ khoá: Sâm Ngọc Linh, Quảng Ninh, điều kiện khí hậu, đất, thích nghi sinh thái, phân vùng sinh thái.

Giới thiệu:  Sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.) là loài sâm quý hiếm, có giá trị dược liệu cao, được xem là “quốc bảo” của Việt Nam (Trần Công Khánh, 2006). Trong điều kiện sinh trưởng tự nhiên, Sâm Ngọc Linh chỉ xuất hiện tại vùng núi Ngọc Linh (Quảng Nam và Kon Tum) ở độ cao từ 1.500-2.000 m, nơi có khí hậu mát ẩm, lượng mưa cao và đất giàu mùn (Nguyễn Văn Khang & cs., 2014). Tuy nhiên, nguồn sâm tự nhiên đang suy giảm nghiêm trọng do khai thác quá mức.

Trước nhu cầu bảo tồn và phát triển loài sâm quý này, nhiều tỉnh/thành đang nghiên cứu khả năng di thực cây Sâm Ngọc Linh sang các vùng có điều kiện sinh thái tương tự. Tỉnh Quảng Ninh - với đặc trưng khí hậu cận nhiệt đới ẩm, địa hình đồi núi, độ che phủ rừng lớn - được đánh giá có tiềm năng phát triển một số loại cây dược liệu quý dưới tán rừng (Viện Sinh thái & Tài nguyên sinh vật, 2021).

Tỉnh Quảng Ninh là một trong những địa phương có điều kiện sinh thái đa dạng, đặc biệt là khu vực trung du và miền núi phía Bắc với hệ sinh thái rừng, địa hình đồi núi, khí hậu cận nhiệt đới ẩm. Để đánh giá khả năng trồng di thực cây Sâm Ngọc Linh tại tỉnh Quảng Ninh, cần phân tích tổng hợp hai nhóm nhân tố sinh thái chính gồm: các yếu tố khí hậu (nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm, ánh sáng) và các yếu tố đất đai (loại đất, độ dốc, tầng đất, độ pH và hàm lượng hữu cơ).

Số liệu và phương pháp

Số liệu

Số liệu nghiên cứu: Bảng 1 và Bảng 2 lần lượt trình bày danh sách các trạm khí tượng và nội dung dữ liệu đất sử dụng trong nghiên cứu. Để đánh giá mức độ phù hợp sinh thái của cây Ngọc Linh trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, nghiên cứu sử dụng ba nhóm dữ liệu chính:

Dữ liệu khí tượng: Bao gồm các yếu tố khí hậu trung bình nhiều năm như nhiệt độ, lượng mưa và độ ẩm không khí trong giai đoạn 1981-2021. Dữ liệu được nội suy từ 13 trạm khí tượng trong và lân cận tỉnh Quảng Ninh, do Trung tâm Thông tin và Dữ liệu Khí tượng Thủy văn cung cấp.

Dữ liệu đất đai: Gồm bản đồ loại đất, độ pH, độ dày tầng canh tác, hàm lượng mùn và trạng thái thực bì. Nguồn dữ liệu tổng hợp từ Trung tâm GIS vùng Quảng Ninh, kết hợp với điều tra thực địa và các tài liệu chuyên ngành của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Dữ liệu địa hình: Bao gồm độ cao và độ dốc địa hình, được trích xuất từ mô hình số độ cao SRTM với độ phân giải 30m, đảm bảo đủ chi tiết để mô phỏng điều kiện sinh thái.

Bảng 1. Danh sách trạm khí tượng được sử dụng trong nghiên cứu

Bảng 2: Thông tin dữ liệu đất được thu thập

 Cơ sở khoa học về đặc điểm sinh thái và phân vùng thuận lợi phát triển Sâm Ngọc Linh

Chỉ tiêu sinh thái cây sâm Ngọc Linh: Sâm Ngọc Linh là loài cây thân thảo lâu năm, sinh trưởng chậm, thích nghi với điều kiện khí hậu mát, ẩm, dưới tán rừng già có độ che phủ >80%. Nhiệt độ thích hợp 14-18°C, độ ẩm không khí 85-90%, lượng mưa 2.800-3.400 mm/năm, ánh sáng tán xạ với tổng số giờ nắng khoảng 1.200-1.400 giờ/năm (Phan Văn Đệ & cộng sự, 1987). Loài cây này thích hợp với đất mùn tơi xốp trên đá granit, tầng dày >50 cm, pH đất 5.5-6.5 (Nguyễn Thị Bình, 2017). Thông tin chi tiết về chỉ tiêu sinh thái cây sâm Ngọc Linh được trình bày trong Bảng 3.

Bảng 3. Bộ chỉ tiêu sinh thái của cây Sâm Ngọc Linh

Chỉ tiêu	Rất thích hợp (S1)	Thích hợp (S2)	Ít thích hợp (S3)	Không thích hợp (N)
Nhiệt độ TB (°C)	14–18	10–14 hoặc 18–24	8–10 hoặc 24–26	≤8 hoặc ≥30
Độ ẩm (%)	85–90	80–85 hoặc 90–95	75–80 hoặc >95	<75
Lượng mưa (mm)	2800–3400	2600–2800 hoặc 3400–3600	2400–2600 hoặc >3600	<2400
Loại đất	Đất mùn, tơi xốp trên đá granit	Đất feralit trên đá granit	Đất feralit khác	Đất úng/mặn
Tầng đất (cm)	>50	30–50	<30	<20
Độ dốc (°)	<10	10–15	15–25	>25
Độ cao (m)	1500–2000	1300–1500 hoặc 2000–2200	1100–1300 hoặc >2200	<1100
Độ pH	5.5–6.5	5.0–5.5 hoặc 6.5–7.0	4.5–5.0 hoặc 7.0–7.5	Tin tức liên quan Xử lý rác sinh hoạt bằng vi sinh kết hợp nhiệt phân: Hướng đi kinh tế tuần hoàn cho Việt Nam Tóm tắt: Bài báo nghiên cứu giải pháp xử lý chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) bền vững cho Việt Nam thông qua tích hợp công nghệ vi sinh (phân hủy sinh học) và nhiệt phân. Trước áp lực gia tăng rác đô thị và yêu cầu phát triển kinh tế tuần hoàn, phương pháp này được đề xuất nhằm tận dụng tài nguyên từ rác, giảm chôn lấp và phát thải. Kỳ 2: Từ phòng thí nghiệm tới doanh nghiệp - những công nghệ mới giúp nông sản Việt vươn xa Nếu ở Kỳ 1, độc giả đã thấy những định hướng chiến lược và công nghệ xanh mở ra lối đi mới cho nông nghiệp Việt, thì đến Kỳ 2, điểm nhấn lại nằm ở những giải pháp cụ thể. Từ phòng thí nghiệm, nhiều nghiên cứu khoa học đã bước ra thực tiễn, đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo nên các mô hình thành công: từ công nghệ bảo quản mới, chế biến cà phê hiện đại, đến kinh tế tuần hoàn phụ phẩm tôm và nâng tầm sản phẩm truyền thống như nước mắm. Đây chính là những hạt nhân giúp nông sản Việt gia tăng giá trị và chinh phục thị trường quốc tế. Phân lập và tinh sạch ba hợp chất flavonoid của cao chloroform từ Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack.) Cao chloroform của Bí kỳ nam (Hydnophytum formicarum Jack.) được sắc ký cột với các hệ dung môi có độ phân cực khác nhau và kết hợp với kỹ thuật sắc ký lớp mỏng để thực hiện quá trình phân lập và tinh sạch các hợp chất. Cấu trúc của các hợp chất được xác định bằng phương pháp phổ cộng hưởng từ hạt nhân và kết hợp so sánh với tài liệu tham khảo. Ba hợp chất được tinh sạch và xác định cấu trúc bao gồm luteolin (1), quercetin (2) và quercitrin (3).  Tổng hợp hợp chất xua muỗi p-menthan-3,8-diol từ tinh dầu bạch đàn chanh (eucalyptus citriodora) Hoạt tính xua đuổi hiệu quả của p-menthan-3,8-diol (PMD) đã được chứng minh là hiệu quả an toàn cho sức khỏe, tuy nhiên, hợp chất này vẫn chưa được sử dụng phổ biến ở Việt Nam. Đã có một số công trình nghiên cứu khảo sát tổng hợp PMD chủ yếu sử dụng xúc tác acid H2SO4 loãng với các điều kiện phản ứng khác nhau về thời gian và nhiệt độ. Nghiên cứu và phát triển hệ thống IoT cảnh báo cháy sớm dựa trên phân tích nhiệt độ và hình ảnh Cháy nổ trong sinh hoạt dân dụng vẫn là một vấn đề nhức nhối tại Việt Nam, gây ra những thiệt hại nặng nề về người và tài sản do sự bất cẩn hoặc lỗi thiết bị điện. Các hệ thống cảnh báo cháy truyền thống thường có độ trễ cao, chỉ phản ứng khi cháy đã xảy ra rõ ràng, dễ gây báo động giả và thiếu khả năng cảnh báo từ xa. Nghiên cứu xác định khu vực phù hợp trồng rong nho (caulerpa lentillifera) ở Việt Nam Khu vực đảo Palawan (Philippine), Sempoma SABAH (Malaysia) nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa với hai mùa mưa, mùa khô rõ rệt. Tại Palawan, trung bình năm nhiệt độ không khí 28,50C, độ ẩm trung bình 58,4%, tổng lượng mưa 2.920 mm, tổng số giờ nắng trong khoảng 2,180 - 2,307h, nhiệt độ nước biển 29,30C và độ muối nước biển 33,3‰. Gửi bình luận