Cần chính sách riêng đối với nhóm hộ nghèo không có khả năng lao động

ĐBQH Huỳnh Thị Ánh Sương đề nghị cần nghiên cứu xây dựng và ban hành chính sách riêng đối với nhóm hộ nghèo không có khả năng lao động, bảo đảm người không có khả năng lao động được hưởng chính sách an sinh phù hợp, ổn định, lâu dài, nhằm từng bước nâng mức sống của các hộ này tiệm cận mức trung bình của cộng đồng.

Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026 - 2035 đặt mục tiêu: đến năm 2030, tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước duy trì mức giảm từ 1-1,5%/năm phấn đấu tỷ lệ hộ nghèo đa chiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi xuống dưới 10%; tỷ lệ nghèo đa chiều ở xã nghèo giảm ít nhất 3%/năm. Đồng thời, phấn đấu 100% số xã nghèo trên cả nước thoát khỏi tình trạng nghèo; vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cơ bản không còn các xã, thôn đặc biệt khó khăn.

Quan tâm tới mục tiêu này, đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương - Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ngãi đề nghị cần nghiên cứu xây dựng và ban hành chính sách riêng đối với nhóm hộ nghèo không có khả năng lao động. Theo đại biểu, hiện nay, tỷ lệ hộ nghèo thuộc nhóm người già yếu, khuyết tật, bệnh mãn tính, không nơi nương tựa chiếm 25% đến 30% tổng số hộ nghèo tại các tỉnh miền núi. Đây là nhóm không thể thoát nghèo dù có tăng cường hỗ trợ sinh kế. Do đó, việc đưa nhóm đối tượng này vào nhóm bảo trợ xã hội là cần thiết, vừa phù hợp với mục tiêu giảm nghèo thực chất, vừa bảo đảm người không có khả năng lao động được hưởng chính sách an sinh phù hợp, ổn định lâu dài hơn, nhằm từng bước nâng mức sống của các hộ thuộc nhóm này tiệm cận mức trung bình của cộng đồng.

Cùng với đó, tại điểm a khoản 4 Điều 1 dự thảo Nghị quyết đề ra nguyên tắc đầu tư có trọng tâm, trọng điểm. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng nội dung này vẫn chưa cụ thể hóa rõ thứ tự ưu tiên theo vùng, nhóm đối tượng. Do đó, đại biểu đề nghị làm rõ ưu tiên đầu tư cho vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi có tỷ lệ hộ nghèo cao, hạ tầng chưa đồng bộ, nhiều khó khăn, chi phí đầu tư lớn nhưng khả năng tự cân đối ngân sách rất hạn chế. "Việc quy định, xác định rõ vùng ưu tiên sẽ giúp phân bổ nguồn vốn trọng điểm, tránh dàn trải nguồn lực, tạo hiệu quả lan tỏa rõ ràng và là căn cứ để thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả đầu tư", đại biểu nhấn mạnh.

Đề cập đến giám sát cộng đồng và công khai tài chính nhằm đảm bảo tính minh bạch, ĐBQH Huỳnh Thị Ánh Sương đề nghị bổ sung quy định yêu cầu công khai cụ thể danh mục, kinh phí và tiến độ dự án tại xã, thôn như công khai trên cổng thông tin cấp xã, niêm yết tại nhà văn hóa thôn. Đồng thời, cần phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và người dân trong giám sát đầu tư công. Qua đó, vừa giúp tăng niềm tin của nhân dân, vừa giúp phát hiện sớm sai sót, sai phạm, ngăn ngừa tiêu cực, chống tham nhũng, lãng phí. Đại biểu khẳng định, giám sát cộng đồng là một trong những yếu tố quan trọng quyết định đến tính bền vững của chương trình.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị cần nghiên cứu ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp giai đoạn 2026 - 2035 và quy định chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2026 - 2035, nhằm tạo sự ổn định xuyên suốt trong toàn bộ giai đoạn 10 năm. Việc ban hành thống nhất cho giai đoạn 2026 - 2035 sẽ giúp các địa phương chủ động trong rà soát, đánh giá, lập kế hoạch, phân bổ nguồn lực và tổ chức thực hiện chương trình, tránh phát sinh điều chỉnh lớn giữa các giai đoạn 05 năm. Đồng thời góp phần bảo đảm hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu đã đề ra cho giai đoạn 2026 - 2035 một cách đồng bộ, hiệu quả.

Ở khía cạnh khác, đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn khi nguồn vốn ngân sách Nhà nước giai đoạn 2026 - 2030 là 500.000 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương là 100.000 tỷ đồng, vốn ngân sách địa phương là 400.000 tỷ đồng. Đại biểu đánh giá đây là thách thức lớn đối với các địa phương, trong khi Chương trình tập trung ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Do vậy, đại biểu Sương đề nghị quy định tỷ lệ đối ứng phù hợp. Đối với các địa phương chưa tự cân đối ngân sách và đang nhận hỗ trợ ngân sách trung ương từ 70% trở lên, tỷ lệ đối ứng kinh phí thấp hơn các địa phương còn lại hoặc không bắt buộc phải đối ứng kinh phí.

Thêm vào đó, đại biểu đề nghị nguyên tắc phân bổ vốn ngân sách Trung ương theo hướng:Trung ương phân bổ giao cho các địa phương theo tổng nguồn vốn Chương trình để địa phương chủ động quyết định tổ chức thực hiện và chịu trách nhiệm.

ĐBQH Huỳnh Thị Ánh Sương cũng cho rằng không nên quy định Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định phân bổ thống nhất, lồng ghép các nguồn lực giữa các CTMTQG trên cùng địa bàn. Theo đại biểu, chỉ cần quy định không trùng lặp đối tượng, không chồng chéo nội dung đầu tư là phù hợp, tránh tình trạng quy định lồng ghép nhưng không thực hiện được.