Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) là một điểm mới tiến bộ của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Ngoài mục tiêu tăng cường tái sử dụng, tái chế, giảm thiểu chất thải, EPR sẽ tác động thay đổi thói quen của nhà sản xuất và người tiêu dùng, mở rộng khả năng sử dụng nguyên nhiên vật liệu thân thiện với môi trường, giảm rác thải nhựa, tiến đến kinh tế tuần hoàn.
Quy định này được kỳ vọng là một giải pháp hiệu quả và rõ ràng nhất, giúp giải quyết vấn đề rác thải nhựa hiện nay và đặt nền móng cho nền kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.
Các chuyên gia, doanh nghiệp cùng trao đổi về một số khó khăn và đưa ra các giải pháp về quá trình xử lý rác thải, bao bì
Quy định EPR sẽ có hiệu lực từ ngày 01/01/2024 - Đây được xem là một bước tiến rất dài và một nỗ lực đáng kể của quốc gia trong việc giữ gìn nguồn tài nguyên cho thế hệ mai sau. Do đó, những người tiên phong luôn là những người làm các công việc khó khăn nhất.
Tạp chí Tài nguyên và Môi trường xin giới thiệu chia sẻ của nhà quản lý về EPR cùng một số ý kiến đề xuất của doanh nghiệp trước khi quy định EPR có hiệu lực:
Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường: Luật Bảo vệ môi trường 2020 có quy định nhà sản xuất, nhập khẩu đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, xử lý chất thải.
Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) gồm 2 trách nhiệm cụ thể: trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì (Điều 54) và trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải (Điều 55). Đối với trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì thì doanh nghiệp có lộ trình thực hiện cụ thể, một số sản phẩm, bao bì sẽ bắt đầu từ ngày 1/1/2024; một số sản phẩm sẽ thực hiện từ ngày 1/1/2025 và một số sản phẩm sẽ thực hiện từ 1/1/2027. Đối với trách nhiệm thu gom, tái chế chất thải thì không có lộ trình và doanh nghiệp sẽ thực hiện trách nhiệm này từ ngày 1/1/2022.
Đối với trách nhiệm tái chế, nhà sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm, bao bì có trách nhiệm tổ chức tái chế; trường hợp không tổ chức tái chế thì nhà sản xuất, nhập khẩu phải đóng tiền vào Quỹ BVMT Việt Nam để hỗ trợ tái chế. Đây không phải là khoản đóng góp bắt buộc, nhà sản xuất, nhập khẩu có quyền lựa chọn tổ chức tái chế hoặc đóng tiền hỗ trợ tái chế.
Đối với trách nhiệm xử lý chất thải, nhà sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm, bao bì chứa chất độc hại, khó có khả năng tái chế hoặc gây khó khăn cho thu gom, xử lý sau tiêu dùng, phải có trách nhiệm đóng góp tiền vào Quỹ BVMT Việt Nam để hỗ trợ các hoạt động thu gom, xử lý chất thải. Đây là khoản đóng góp bắt buộc đối với nhà sản xuất, nhập khẩu.
Theo đó, các khoản đóng góp của nhà sản xuất, nhập khẩu sẽ được hạch toán riêng, tài khoản tiếp nhận riêng và được sử dụng cho các mục đích khác nhau. Tiền đóng góp hỗ trợ tái chế thì chỉ được sử dụng cho mục đích tái chế các sản phẩm, bao bì và tiền đóng góp hỗ trợ xử lý chất thải thì chỉ được sử dụng cho mục đích thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
Phạm Oanh (thực hiện)
Ông Hoàng Trung Sơn - Chủ tịch VPPA, Tổng Giám đốc Công ty giấy Đồng Tiến: Tái chế gây hao mòn thiết bị nhanh, chi phí bảo trì - bảo dưỡng cao.
Ông Hoàng Trung Sơn, Chủ tịch VPPA, Tổng Giám đốc Công ty giấy Đồng Tiến trao đổi tại Hội thảo
Hiện nay, các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn vì hệ thống thu gom rác ở các cơ sở chưa được phân loại nguồn nên khi đưa về nhà máy tái chế rất mất công và thời gian. Theo số liệu ước tính, hiện tổng sản lượng vỏ hộp đồ uống giấy các thương hiệu đưa ra thị trường Việt Nam tiêu thụ là khoảng 100.000 tấn/năm và có tỷ lệ thu gom tái chế chưa đến 5%, rất thấp nếu so với tỉ lệ thu gom các loại giấy nói chung là gần 48%. Thách thức trong việc tái chế hiện nay đưa ra là việc tái chế gây hao mòn thiết bị nhanh, chi phí bảo trì - bảo dưỡng cao. Ngoài ra, tỉ lệ thu hồi sơ sợi thấp hơn so với tái chế giấy thông thường, tối đa chỉ đạt 65%.
Bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA): Đề xuất cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế
Trong hai năm đầu tiên (năm 2024 và 2025), tập trung vào hướng dẫn thi hành, chưa áp dụng xử phạt, chỉ truy thu khoản nộp thiếu nếu doanh nghiệp kê khai chưa đủ hoặc chưa đúng, trừ trường hợp cố tình không kê khai hoặc cố tình gian lận.
Đồng thời, kiến nghị cho phép các doanh nghiệp thực hiện kết hợp cả hình thức tự tái chế và nộp tiền hỗ trợ tái chế cho 1 loại bao bì, sản phẩm trong cùng năm, thay vì bắt buộc chọn một trong 2 hình thức.
Ngoài ra, thay đổi cách nộp từ tạm ứng trước vào đầu năm 2024 sang quyết toán theo số lượng thực tế khi kết thúc năm 2024 (tức là nộp vào tháng 4/2025), để vẫn thực hiện đầy đủ trách nhiệm với môi trường mà giảm được khó khăn cho doanh nghiệp.
Ông Phạm Phú Ngọc Trai, Chủ tịch PRO Việt Nam: EPR- một bước tiến rất dài và một nỗ lực của quốc gia trong việc giữ gìn nguồn tài nguyên cho thế hệ mai sau
.jpg)
Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên tại Đông Nam Á áp dụng công cụ EPR như một quy định bắt buộc của Luật Bảo vệ môi trường. Đây được xem là một bước tiến rất dài và một nỗ lực đáng kể của quốc gia trong việc giữ gìn nguồn tài nguyên cho thế hệ mai sau. Do đó, những người tiên phong luôn là những người làm các công việc khó khăn nhất.
"Hành trình thực hiện EPR tại Việt Nam chắc chắn còn nhiều khó khăn, thách thức. Tuy nhiên, với sự đồng hành của các cơ quan của Chính phủ, các doanh nghiệp cũng như người dân và các tổ chức tình nguyện hoạt động phi lợi nhuận như PRO Việt Nam hứa hẹn việc triển khai EPR sẽ hiệu quả và bền vững”
Trong hành trình thực hiện EPR tại Việt Nam, vai trò của các cơ quan báo chí, truyền thông hết sức quan trọng trong việc tạo nhận thức để thay đổi hành vi tiêu dùng, nâng cao ý thức phân loại rác tại nguồn…, đồng thời, tạo ra sự cộng hưởng của toàn xã hội góp phần nâng cao hiệu quả trong vấn đề thu gom và tái chế.
Phạm Hoài - Đình Du (thực hiện)
Ông Lee Jae Kwon - Trưởng đại diện KEITI (Hàn Quốc) tại Việt Nam: Kinh tế tuần hoàn không chỉ nên vận hành như một "nguyên lý kinh tế"
%20t%E1%BA%A1i%20Vi%E1%BB%87t%20Nam_.jpg)
Kinh tế tuần hoàn là khái niệm để thay đổi “Kinh tế tuyến tính” đang sử dụng rất nhiều tài nguyên và tạo ra rác thải. Để tạo ra kinh tế tuần hoàn không bỏ phí tài nguyên và tiếp tục tái sử dụng thì không chỉ dừng lại ở việc tái chế một hai lần. Do đó, cần phải liên tục sử dụng lại nhiều lần nguyên liệu tái sinh. Để làm được như vậy, nguyên liệu tái sinh phải có chất lượng tốt và phải duy trì ổn định chất lượng. Vì vậy, người tiêu dùng, doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp thu hồi và tái chế, Chính phủ đều phải nỗ lực tham gia để thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Tôi muốn nhấn mạnh rằng kinh tế tuần hoàn không chỉ nên vận hành như một “nguyên lý kinh tế”.
Trong tương lai, việc sử dụng nguyên liệu tái sinh không phải là lựa chọn mà trở thành một điều hiển nhiên. Việc cung cấp ổn định nguyên liệu tái sinh chất lượng tốt sẽ trở thành năng lực cạnh tranh cho nền công nghiệp và trở thành yếu tố quyết định của kinh tế tuần hoàn. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này, để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn cần thay đổi chính sách và môi trường ngành công nghiệp.
Để vận hành quy định EPR, cần phân chia vai trò của người tiêu dùng, chính quyền địa phương, nhà sản xuất, Hiệp hội tương hỗ, các Bộ/ngành, cơ quan Chính phủ. Đầu tiên, người tiêu dùng phải thực hiện việc phân loại các sản phẩm tái chế trước khi vứt bỏ, các chính quyền địa phương có hình thức phạt những người vi phạm và giám sát để người dân tuân thủ quy định. Người sản xuất có nghĩa vụ bắt buộc tái chế thì phải thi hành nghĩa vụ thu hồi và tái sử dụng các sản phẩm tái chế. Ngoài ra, các Hiệp hội tương hỗ dự án tái chế theo từng nguyên liệu cũng cần quản lý chặt chẽ nguồn tiền phân chia tái chế để thực hiện cộng đồng chung tái chế theo nghĩa vụ căn cứ vào điều Luật Bảo vệ môi trường.
Nam Hưng (thực hiện)
Ông Phan Tuấn Hùng Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Tài nguyên và Môi trường khẳng định: "Nếu thực hiện đúng, đầy đủ và đáp ứng theo các yêu cầu, chúng ta hoàn toàn có thể đảm bảo sự khép kín, tuần hoàn tài nguyên giữa nguồn nguyên liệu đầu vào và chất thải sinh ra trong các hoạt động sản xuất. EPR là một giải pháp hiệu quả và rõ ràng nhất giúp giải quyết vấn đề rác thải nhựa hiện nay và đặt nền móng cho nền kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam".
PV
Đại diện các hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp kiến nghị cần đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hoàn thuế, đồng thời ban hành hướng dẫn chi tiết, thống nhất để đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các địa phương, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”.
Ngày 9.10 tại Hà Nội, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với 8 hiệp hội ngành hàng trong lĩnh vực nông nghiệp tổ chức Hội thảo “Tháo gỡ vướng mắc về chính sách thuế giá trị gia tăng với ngành nông, lâm, thủy sản”.
Sau hơn một tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp tại xã Hồng Vân, Thành phố Hà Nội, phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường, đã có buổi trao đổi với ông Lê Tuấn Dũng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã để tìm hiểu sâu hơn về những kết quả, khó khăn cũng như kỳ vọng trong thời gian tới.
Ngày 23/7 vừa qua, tại buổi làm việc với các đơn vị trực thuộc khu vực phía Nam, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã trực tiếp lắng nghe nhiều ý kiến, đề xuất thiết thực từ các cơ sở đang hoạt động trên “mặt trận” nghiên cứu, đào tạo, sản xuất của ngành. Trong đó, kiến nghị của PGS.TS Huỳnh Quyền - Hiệu trưởng Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh đã thu hút sự quan tâm khi chạm đúng “điểm nghẽn” lâu nay: nguồn lực đầu tư cho đào tạo, nghiên cứu ứng dụng và hợp tác quốc tế vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và yêu cầu thực tế.
Ngày 19/6 tại Hà Nội, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã tổ chức cuộc họp kỹ thuật nhằm chia sẻ kinh nghiệm, tiếp nhận ý kiến góp ý từ các chuyên gia, tổ chức quốc tế và đơn vị liên quan cho Đề án giám sát kháng thuốc trong môi trường. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để hoàn thiện khung kỹ thuật, hướng tới triển khai giám sát kháng thuốc một cách đồng bộ, hiệu quả và phù hợp với điều kiện thực tế tại Việt Nam.
Tính đến ngày 2/6, tổng số vốn đầu tư công giải ngân tại tỉnh Bắc Ninh đạt hơn 3.533 tỷ đồng, tương đương 38,4% kế hoạch vốn đã được UBND các cấp phân bổ và đạt 43,3% so với tổng vốn Thủ tướng Chính phủ giao.
