Gánh trên vai hàng chục nghìn nguồn gen - TS. Phạm Hùng Cương nói về khó khăn, kỳ vọng và hướng đột phá

Gánh trên vai hàng chục nghìn nguồn gen - TS. Phạm Hùng Cương nói về khó khăn, kỳ vọng và hướng đột phá

14/12/2025
Từ những kho hạt giống bảo quản ở nhiệt độ âm sâu đến các cơ sở dữ liệu di truyền ngày càng phức tạp, công tác bảo tồn nguồn gen cây trồng tại Việt Nam đang đặt lên vai Trung tâm Tài nguyên thực vật (PRC) một trọng trách đặc biệt: bảo vệ vốn di truyền, tài sản quốc gia - nền tảng của an ninh lương thực, thích ứng biến đổi khí hậu và chiến lược phát triển giống cây trồng dài hạn. Ở Kỳ 2 của tuyến bài, TS. Phạm Hùng Cương - Phó Giám đốc PRC chia sẻ thẳng thắn về những áp lực phía sau cánh cửa phòng lưu giữ gen, những kỳ vọng thực tế và hướng đột phá cần thiết để biến tài sản di truyền quốc gia thành động lực phát triển nông nghiệp hiện đại.
  • 20 năm bền bỉ với núi đồi – Kiến tạo nền nông nghiệp sinh thái miền núi phía Bắc

    20 năm bền bỉ với núi đồi – Kiến tạo nền nông nghiệp sinh thái miền núi phía Bắc

    Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc (Viện) được thành lập ngày 05/12/2005. Nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập (2005–2025), phóng viên Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã có cuộc trao đổi với TS. Lưu Ngọc Quyến – Viện trưởng. Hai thập kỷ qua, từ những phòng thí nghiệm chuyên sâu đến các vùng nguyên liệu trải rộng trên khắp miền núi phía Bắc, Viện đã tạo dấu ấn bằng nhiều công trình nghiên cứu giá trị, các giống cây trồng mới và những mô hình chuyển giao kỹ thuật hiệu quả. Trong cuộc trò chuyện, TS. Quyến chia sẻ những thành tựu nổi bật, các khó khăn đặc thù, cũng như định hướng chiến lược cho phát triển nông, lâm nghiệp miền núi phía Bắc trong kỷ nguyên chuyển đổi số.
  • PGS, TS. Phạm Anh Tuấn: Công nghệ nâng tầm chè Shan Tuyết

    PGS, TS. Phạm Anh Tuấn: Công nghệ nâng tầm chè Shan Tuyết

    Tại Hội thảo "Phát triển và nâng tầm giá trị trà Shan Tuyết" do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường tổ chức ở Lào Cai, PGS, TS. Phạm Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch đã nhấn mạnh rằng tương lai của chè Shan Tuyết không chỉ nằm ở vùng nguyên liệu đặc hữu, mà còn ở việc ứng dụng khoa học – công nghệ mở đường cho một hệ sinh thái sản phẩm mới, đa dạng và bền vững hơn.
  • Đánh giá hiện trạng các yếu tố môi trường vùng biển ven bờ tỉnh Gia Lai phục vụ công tác dự báo ngư trường

    Đánh giá hiện trạng các yếu tố môi trường vùng biển ven bờ tỉnh Gia Lai phục vụ công tác dự báo ngư trường

    Vùng biển ven bờ tỉnh Gia Lai, nằm trong khu vực chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của hệ thống gió mùa và các quá trình hải dương học của Biển Đông, đóng vai trò quan trọng đối với việc phát triển nghề khai thác thủy sản và bảo vệ nguồn lợi biển. Nghiên cứu này đánh giá các yếu tố môi trường chủ yếu như nhiệt độ, độ muối, hàm lượng chlorophyll-a, và độ đục nước biển trong suốt hai mùa gió Đông Bắc và Tây Nam. Các kết quả thu được cho thấy sự phân hóa rõ rệt của các yếu tố này theo không gian và thời gian, phản ánh đặc điểm động lực học phức tạp của khu vực. Nghiên cứu cung cấp những dữ liệu quan trọng, không chỉ góp phần vào việc hiểu biết về môi trường biển Gia Lai mà còn hỗ trợ công tác dự báo ngư trường và phát triển kinh tế biển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thay đổi các yếu tố hải dương học.
  • Khi nông dân làm chủ “công nghệ” xanh

    Khi nông dân làm chủ “công nghệ” xanh

    Ở Vĩnh Long, giữa những ruộng lúa đang vào vụ mới, người ta đã bắt đầu quen với hình ảnh những người nông dân xịt vi sinh bằng dáng vẻ tự tin đến lạ, đây là sự tự tin của những người từng hoài nghi, từng lúng túng, từng nghĩ rằng “đốt đồng vẫn nhanh nhất”, nhưng rồi lại chính họ trở thành những người tiên phong của mô hình nông nghiệp xanh, nhờ dự án hỗ trợ của GAHP (Liên minh toàn cầu về sức khoẻ và ô nhiễm), dưới sự tài trợ của Chính phủ Vương quốc Anh thông qua Bộ Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn (Defra), phối hợp cùng Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam và Trường Đại học Nguyễn Tất Thành.
  • Bác sĩ Nguyễn Công Hân: Ứng dụng khoa học đánh thức di sản Trà Shan Tuyết ngàn năm

    Bác sĩ Nguyễn Công Hân: Ứng dụng khoa học đánh thức di sản Trà Shan Tuyết ngàn năm

    Tham luận của Bác sĩ Nguyễn Công Hân, người sáng lập Dragon Tea Suối Giàng, tại hội thảo "Phát triển và nâng tầm giá trị trà Shan Tuyết” do Tạp chí Nông nghiệp và Môi trường đã mở ra góc nhìn đầy thuyết phục về giá trị khoa học và ứng dụng công nghệ để phát triển của loại trà đặc hữu này.
  • Đề xuất lộ trình để ứng dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất dạng điện tử

    Đề xuất lộ trình để ứng dụng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất dạng điện tử

    Trong bối cảnh Luật Đất đai 2024 mở ra hành lang pháp lý mới cho chuyển đổi số, việc thay thế Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bằng dữ liệu điện tử trở thành yêu cầu cấp thiết của quản trị hiện đại. Dựa trên phân tích toàn diện cơ sở pháp lý, hạ tầng kỹ thuật và thực tiễn triển khai tại các địa phương, nghiên cứu đề xuất lộ trình ba giai đoạn để ứng dụng GCN điện tử trên phạm vi toàn quốc. Lộ trình này không chỉ hướng tới tinh gọn thủ tục, giảm chi phí xã hội mà còn tạo bước chuyển quan trọng trong minh bạch hóa thông tin đất đai, nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp.
  • Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Kiên quyết siết kỷ luật tiến độ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

    Thứ trưởng Phùng Đức Tiến: Kiên quyết siết kỷ luật tiến độ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo

    Trong khuôn khổ Phiên họp lần thứ năm của Ban Chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phóng viên Tạp chí trân trọng giới thiệu hai ý kiến chỉ đạo quan trọng của Thứ trưởng Phùng Đức Tiến và TS. Vũ Văn Long - Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ. Những quan điểm này nhấn mạnh yêu cầu tăng tốc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, siết chặt kỷ luật tiến độ, thúc đẩy khoa học - công nghệ, chuyển đổi số và kiên quyết bảo đảm hoàn thành toàn bộ 187 nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025.
  • TS. Phạm Hùng Cương: Nghiên cứu tính chịu hạn của 50 giống lúa địa phương và ứng dụng trong chọn giống lúa bền vững

    TS. Phạm Hùng Cương: Nghiên cứu tính chịu hạn của 50 giống lúa địa phương và ứng dụng trong chọn giống lúa bền vững

    Biến đổi khí hậu đang gia tăng mức độ và tần suất hạn hán tại các vùng sản xuất lúa ở Việt Nam, khiến nông dân gặp khó khăn trong việc duy trì năng suất lúa ổn định. Trước tình hình đó, việc nghiên cứu và khai thác các nguồn gen lúa địa phương có khả năng chịu hạn là một trong những giải pháp quan trọng. Nhằm đánh giá đa dạng di truyền và xác định các giống lúa chịu hạn, TS. Phạm Hùng Cương - Phó Giám đốc Trung tâm Tài nguyên thực vật, Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam cùng nhóm nghiên cứu đã thực hiện một nghiên cứu sâu rộng về 50 giống lúa địa phương lưu giữ tại Ngân hàng gen thực vật quốc gia. Bài phỏng vấn dưới đây với TS. Phạm Hùng Cương sẽ giúp độc giả hiểu rõ hơn về kết quả nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn của nó trong chọn tạo giống lúa chịu hạn.
  • Sử dụng tro xỉ thải và các nguồn chất thải làm nguyên liệu sản xuất gạch tuynel theo mô hình kinh tế tuần hoàn

    Sử dụng tro xỉ thải và các nguồn chất thải làm nguyên liệu sản xuất gạch tuynel theo mô hình kinh tế tuần hoàn

    Trong tro xỉ thải ra, được tách riêng thành 2 loại: Tro bay theo đường khói, được thu hồi lại qua lọc bụi tĩnh điện trước khi thải ra ngoài trời qua ống khói và Xỉ thải ra ở đáy buồng đốt lò hơi. Thành phần hóa học của tro xỉ là các oxyt axit (SiO2, Al2O3, TiO2) chiếm tỷ lệ chủ yếu, các oxyt kiềm (CaO, MgO, K2O) chiếm tỷ lệ nhỏ. Xỉ nhiệt điện hay tro bay có chứa nhiều silic và có thể sinh nhiệt từ 800 - 1.200 kcal/kg nên có thể tái sử dụng làm phối liệu cho sản xuất gạch tuynel.
  • Sử dụng hiệu quả tài nguyên khoáng sản đất đồi làm nguyên liệu sản xuất gạch tuynel bằng công nghệ mới

    Sử dụng hiệu quả tài nguyên khoáng sản đất đồi làm nguyên liệu sản xuất gạch tuynel bằng công nghệ mới

    Gạch tuynel hay còn gọi là gạch đất nung là một loại gốm thô đã được sản xuất từ rất lâu đời, cho đến nay gạch tuynel vẫn được ưa chuộng bởi những đặc điểm ưu việt về chất lượng và thẩm mỹ trong xây dựng. Cùng với sự phát triển chung của ngành vật liệu xây dựng đã có nhiều công nghệ mới, nhiều vật liệu mới, tuy nhiên gạch đất nung vẫn chiếm một vị trí rất quan trọng trong các công trình đặc biệt là các công trình dân sinh. Hiện nay, gạch tuynel đã áp dụng nhiều công nghệ sản xuất hiện đại có thể sử dụng được các nguyên liệu là chất thải của một số ngành công nghiệp khác như: sử dụng xỉ nhiệt điện, tro bay, xít than, chất thải của các mỏ đất, chất thải tái chế, vật liệu đổ thải của công trình xây dựng,… Ngoài ra bằng công nghệ nung lò tuynel và lò xoay đã giúp cho việc nâng công xuất, tăng chất lượng, giảm ô nhiễm môi trường.
  • PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà: Kiến nghị giải pháp đột phá KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đến 2030

    PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà: Kiến nghị giải pháp đột phá KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đến 2030

    PGS, TS. Phạm Thị Thanh Ngà, Viện trưởng Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu cho rằng, để thúc đẩy đột phá khoa học - công nghệ và chuyển đổi số trong lĩnh vực khí tượng thủy văn, môi trường, cần phát triển hạ tầng công nghệ hiện đại, cơ chế thí điểm công nghệ mới, ưu đãi tài chính và nhân lực chất lượng cao để nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo và ứng dụng AI.
  • Chuyển đổi số trong y dược học cổ truyền: “Bản đồ số” cho tài nguyên dược liệu và phát triển bền vững

    Chuyển đổi số trong y dược học cổ truyền: “Bản đồ số” cho tài nguyên dược liệu và phát triển bền vững

    Ngày 14/11/2025 tại Hà Nội, Học viện Y - Dược học cổ truyền Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Chuyển đổi số trong đào tạo và nghiên cứu khoa học lĩnh vực Y Dược học cổ truyền”. Hội thảo không chỉ bàn về đổi mới trong giáo dục và nghiên cứu y dược, mà còn mở ra hướng tiếp cận mới đối với tài nguyên dược liệu và môi trường trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia.
  • Đằng sau những đám khói trắng: Tác nhân “thầm lặng” của ô nhiễm không khí

    Đằng sau những đám khói trắng: Tác nhân “thầm lặng” của ô nhiễm không khí

    Khi nhắc đến ô nhiễm không khí, ta thường nghĩ ngay tới khói xe, khói từ ống khói nhà máy hay bụi từ các công trình xây dựng,... Tuy nhiên, đằng sau những đám khói trắng dễ thấy ấy, còn một “tác nhân thầm lặng” đang âm thầm bao phủ bầu không khí, chính là việc đốt rơm rạ thu hoạch sau mỗi mùa gặt. Hoạt động tưởng chừng vô hại này lại tạo ra lượng lớn bụi mịn PM2.5, khí độc và khí nhà kính,... là những yếu tố góp phần làm suy giảm chất lượng không khí, đe dọa sức khỏe cộng đồng, gây tổn thất kinh tế và cản trở nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu.
  • Kỳ 1: Trung tâm Trắc địa và Bản đồ Biển - hành trình vẽ dáng hình Tổ quốc từ đáy biển

    Kỳ 1: Trung tâm Trắc địa và Bản đồ Biển - hành trình vẽ dáng hình Tổ quốc từ đáy biển

    Giữa đại dương bao la, có những con người âm thầm “vẽ dáng hình Tổ quốc từ đáy biển”. Hơn hai thập kỷ qua, Trung tâm Trắc địa và Bản đồ Biển (SEAMAP) cùng những kỹ sư, nhà khoa học của mình đã miệt mài đo đạc, khảo sát, dựng nên nền dữ liệu biển quốc gia, góp phần khẳng định chủ quyền và phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam.
  • Công nghệ điều khiển lan hồ điệp ra hoa theo ý muốn tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh

    Công nghệ điều khiển lan hồ điệp ra hoa theo ý muốn tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh

    Lan hồ điệp (Phalaenopsis spp.) là một trong những loại hoa cao cấp có giá trị kinh tế và thẩm mỹ cao, được mệnh danh là “nữ hoàng của các loài lan”. Việc kiểm soát thời gian ra hoa của lan hồ điệp là yêu cầu cần thiết nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường, từ đó mở ra cơ hội nghiên cứu về sinh học phát triển của cây.
  • Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh chuẩn bị cho Hội nghị Khoa học và Công nghệ Quốc tế lần thứ 7 (ICST-7)

    Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh chuẩn bị cho Hội nghị Khoa học và Công nghệ Quốc tế lần thứ 7 (ICST-7)

    Hội nghị Khoa học và Công nghệ Quốc tế lần thứ 7 (ICST-7) do Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh (HCMUNRE) tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 14/11/2025 tại cơ sở Hiệp Phước.
  • Xây dựng bản đồ nguy cơ lũ quét các xã phía Bắc tỉnh Tuyên Quang (tỉnh Hà Giang cũ) bằng phương pháp Trí tuệ nhân tạo Địa thông tin

    Xây dựng bản đồ nguy cơ lũ quét các xã phía Bắc tỉnh Tuyên Quang (tỉnh Hà Giang cũ) bằng phương pháp Trí tuệ nhân tạo Địa thông tin

    Nghiên cứu ứng dụng GeoAI với các mô hình học máy (XGBoost, MLP, SVM) và dữ liệu viễn thám - GIS để xây dựng bản đồ nguy cơ lũ quét cho khu vực phía bắc tỉnh Tuyên Quang, nơi thường xuyên chịu thiệt hại nặng do lũ quét. Kết quả cho thấy mô hình XGBoost đạt độ chính xác cao nhất (Kappa = 0,87) và phân vùng nguy cơ lũ quét thành 5 cấp độ, hỗ trợ quy hoạch và giảm thiểu rủi ro thiên tai.